Her hamamın, her çarşının önünde biriken halk ona bakıyordu.
پیش هر حمام و هر بازارگاه ** کرده مردم جمله در شکلش نگاه
Türk, Kürt, Rum, Arap ve sair milletlerden sesi gür olan tellallar da kendi dillerince,
ده منادی گر بلند آوازیان ** کرد و ترک و رومیان و تازیان
“ Bu müflistir, hiçbir şeyi yoktur. Ona hiçbir kimse bir pul bile ödünç vermesin.
مفلس است این و ندارد هیچ چیز ** قرض تا ندهد کس او را یک پشیز
Zahiren, bâtınen bir habbesi bile yok. Müflisin biri, kalpın biri, kötü adamın biridir; bir hile, hud’a kabıdır.665
ظاهر و باطن ندارد حبهای ** مفلسی قلبی دغایی دبهای
Kendinize gelin, aklınızı başınıza alın, onunla arkadaşlık etmeyin. Size satmak için bir öküz bile getirse mutlaka çalmıştır, öküzü hemen tutup bağlayın.
هان و هان با او حریفی کم کنید ** چون که کاو آرد گره محکم کنید
Eğer aldanır da bu herifi davaya kalkışırsanız ben bu ölü herifi zindana atmam.
ور به حکم آرید این پژمرده را ** من نخواهم کرد زندان مرده را
Bu herif, tatlı sözlüdür, boğazı da pek boldur. Üstündeki libas yenidir ama içindekiler paramparça.
خوش دم است او و گلویش بس فراخ ** با شعار نو دثار شاخ شاخ
Hile için o elbiseyi giyerse bilin ki kendisinin değildir, halkı aldatmak için giymiştir” diye bağırıyorlardı.
گر بپوشد بهر مکر آن جامه را ** عاریه است او و فریبد عامه را
Ey temiz kalpli, hakîm olmayan kişinin dilindeki hikmet sözünü de iğreti elbise bil!670
حرف حکمت بر زبان ناحکیم ** حلههای عاریت دان ای سلیم
Hırsız, bir güzel elbise giyse bile o eli kesik, senin elini nasıl tutar, sana nasıl yardım edebilir?
گر چه دزدی حلهای پوشیده است ** دست تو چون گیرد آن ببریده دست
Akşam vakti müflis deveden inince Kürt dedi ki: “ Evim uzak, vakit de geç.
چون شبانه از شتر آمد به زیر ** کرد گفتش منزلم دور است و دیر
Kuşluk çağından beri deveye bindin. Arpadan vazgeçtim, hiç olmazsa bir avuçtan az bile olsa biraz saman ver!”
بر نشستی اشترم را از پگاه ** جو رها کردم کم از اخراج کاه
Müflis “ Şimdiye kadar niçin gezip dolaştık? Aklın nerede? Hiç anlamadın mı?
گفت تا اکنون چه میکردیم پس ** هوش تو کو، نیست اندر خانه کس
Müflis olduğuma dair davul çaldılar, sesi yedinci kat göğe kadar vardı; duymadın mı?675
طبل افلاسم به چرخ سابعه ** رفت و تو نشنیدهای بد واقعه
Kulağın galiba ham tamahla dolu. Tamah insanı sağır ve kör eder.
گوش تو پر بوده است از طمع خام ** پس طمع کر میکند کور ای غلام
Bu sözleri kerpice, taşa kadar her şey işitti. “ Bu kaltaban müflistir, müflis” diye bağırıp durdular.” dedi.
تا کلوخ و سنگ بشنید این بیان ** مفلس است و مفلس است این قلتبان
Bu sözü akşama kadar söylediler de devecinin kulağı tamahla dolu olduğundan duymadı.
تا به شب گفتند و در صاحب شتر ** بر نزد کاو از طمع پر بود پر
Kulakta, gözde Allah mührü var; işitmiyor, duymuyor. Yoksa hicaplarda nice suretler var, sesler var!
هست بر سمع و بصر مهر خدا ** در حجب بس صورت است و بس صدا
Allah güzellikten, kemalden, cilveden hangisini isterse göze onu gösterir;680
آن چه او خواهد رساند آن به چشم ** از جمال و از کمال و از کرشم
Güzel sesten, müjdelerden, coşkun ve neşeli sözlerden hangisini dilerse kulağa onu duyurur.
و انچه او خواهد رساند آن به گوش ** از سماع و از بشارت وز خروش
Sen şimdi, ondan gaflettesin ama ihtiyaç vaktinde Allah onu izhar eder.
کون پر چاره ست و هیچت چاره نی ** تا که نگشاید خدایت روزنی
Peygamber “Kadri yüce Allah, her derde bir derman yarattı” demiştir.
گر چه تو هستی کنون غافل از آن ** وقت حاجت حق کند آن را عیان
Fakat sen, onun fermanı olmadıkça o dermandan derdine yarayacak bir renk göremez, bir koku duyamazsın.
گفت پیغمبر که یزدان مجید ** از پی هر درد درمان آفرید
Ey çarelere başvuran, ölünün gözü nasıl cana bakarsa sen de gözünü Lâmekân âlemine çevir, aklını başına al.685
لیک ز آن درمان نبینی رنگ و بو ** بهر درد خویش بیفرمان او
Varlık âlemi çarelerle doludur da Allah, bir yere perde çıkmadıkça yine çare yok!
چشم را ای چاره جو در لامکان ** هین بنه چون چشم کشته سوی جان