چون بخارا می‌روی دیوانه‌ای ** لایق زنجیر و زندان‌خانه‌ای
Sadr-ı Cihan, sana kızgın… Âdeta demir çiğnemede, dişlerini gıcırdatıp durmada. Seni yirmi gözle bekliyor.3815
او ز تو آهن همی‌خاید ز خشم ** او همی‌جوید ترا با بیست چشم
Senin için bıçak bileyip duruyor. O âdeta kırlıkta kalmış bir köpek, sense unla dolu dağarcıksın!
می‌کند او تیز از بهر تو کارد ** او سگ قحطست و تو انبان آرد
Allah, bir fırsat verdi, kurtuldun… Sonra da zindana gidiyorsun ha… Ne oldu sana?
چون رهیدی و خدایت راه داد ** سوی زندان می‌روی چونت فتاد
Sana on çeşit memur dikseler bile onlardan kaçıp gizlenmen lazım; akıl, bunu emreder.
بر تو گر ده‌گون موکل آمدی ** عقل بایستی کز ایشان کم زدی
Hâlbuki senin başında tek bir memur bile yok. Neden böyle önden, arttan yolun bağlandı?”
چون موکل نیست بر تو هیچ‌کس ** از چه بسته گشت بر تو پیش و پس
Gizli aşk, onu esir etmişti. O öğütçü, o korkutucu o gizli memuru görmüyordu ki!3820
عشق پنهان کرده بود او را اسیر ** آن موکل را نمی‌دید آن نذیر
Her memurun başında gizli bir memur var. Böyle değil de o memur, neden köpeğe benzeyen tabiatına esir. Neden onun bağlarıyla bağlı?
هر موکل را موکل مختفیست ** ورنه او در بند سگ طبعی ز چیست
Padişahın kızgınlığı ruhuna tesir etmiş, onu memurluğa, kara yüzlülüğe bağlamış.
خشم شاه عشق بر جانش نشست ** بر عوانی و سیه‌روییش بست
Hadi vur şu adamı diye onu dövüp duruyor! Benim feryadım, işte o gizli memurlardan!
می‌زند او را که هین او رابزن ** زان عوانان نهان افغان من
Kimi ziyanda görürsen bil ki görünüşte yapayalnız bile olsa hakikatte o ziyana bir memurla sürüklenir, gider.
هرکه بینی در زیانی می‌رود ** گرچه تنها با عوانی می‌رود
Bu hali bilseydin feryat eder, o padişahlar padişahına sığınırdın.3825
گر ازو واقف بدی افغان زدی ** پیش آن سلطان سلطانان شدی
Padişahın huzurunda başına topraklar saçar da o korkunç Şeytan’dan kurtulurdun.
ریختی بر سر به پیش شاه خاک ** تا امان دیدی ز دیو سهمناک
A karıncadan daha aşağı, daha kuvvetsiz ve ehemmiyetsiz adam, kendini bey görüyorsun ha… sen körsün de ondan başına dikilmiş olan o memuru görmüyorsun.
میر دیدی خویش را ای کم ز مور ** زان ندیدی آن موکل را تو کور
Bu yalancı kanatlarla gururlandın ha... Adamı suça, ziyankârlığa çeken kol kanat, ama da kol kanattır ya!
غره گشتی زین دروغین پر و بال ** پر و بالی کو کشد سوی وبال
Kanat dediğin adamı yücelere çeker… Topraklara bulandı mı da ağırlaşır, adam uçamaz gayrı!
پر سبک دارد ره بالا کند ** چون گل‌آلو شد گرانیها کند
Âşığın, aşk sırrını anlamayan öğütçüye ulu orta cevabı
لاابالی گفتن عاشق ناصح و عاذل را از سر عشق
Âşık dedi ki: “Ey öğütçü, sus… Niceye bir öğüt vereceksin, niceye bir? Vazgeç bu öğütten; bağ, pek kuvvetli.3830
گفت ای ناصح خمش کن چند چند ** پند کم ده زانک بس سختست بند
Senin öğüdünden daha da kuvvetlendi. Senin âlimin aşk nedir, tanımadı ki!
سخت‌تر شد بند من از پند تو ** عشق را نشناخت دانشمند تو
Bir yerde aşk fazlalaştı, derdi arttırdı mı orada ne Ebû Hanîfe bir ders verebilir, ne Şâfiî!”
آن طرف که عشق می‌افزود درد ** بوحنیفه و شافعی درسی نکرد
Beni ölümle tehdit etme... Kendi kanıma susamış birisiyim ben zaten!
تو مکن تهدید از کشتن که من ** تشنه‌ی زارم به خون خویشتن
Âşıklara her an bir ölüm var… Âşıkların ölümü bir çeşit değil!
عاشقان را هر زمانی مردنیست ** مردن عشاق خود یک نوع نیست
Âşık, doğru yolun ruhunu bulmuş, o ruhla iki yüz cana sahip olmuştur da her an iki yüzünü de feda edip durmadadır.3835
او دو صد جان دارد از جان هدی ** وآن دوصد را می‌کند هر دم فدی
Feda ettiği her cana karşılık da on tana ecir alır. Kur’an’dan “ Kim bir iyilik yaparsa on mislini bulur” ayetini okusan a!
هر یکی جان را ستاند ده بها ** از نبی خوان عشرة امثالها