- Ateş, soğuk tencerenin altına konur; kaynayan coşkunluğundan baştan çıkan tencerenin altına değil!
- بهر دیگ سرد آذر می‌رود ** نه بدان کز جوش از سر می‌رود
- Benden emin olanları bilgimle korkuturum; korkanlarınsa korkularını teskin ederim.
- آمنان را من بترسانم به علم ** خایفان را ترس بردارم به حلم
- Ben yamacıyım, yamanması icap eden yeri yamarım. Herkese nabzına göre şerbet veririm. 4385
- پاره‌دوزم پاره در موضع نهم ** هر کسی را شربت اندر خور دهم
- Kişinin sırrı ağacın köküne benzer. Yaprakları, o kökten feyz alırda kupkuru gövdesinden çıkar, yeşerir.
- هست سر مرد چون بیخ درخت ** زان بروید برگهاش از چوب سخت
- Yapraklar, köke göredir. Ağaçta böyle olduğu gibi nefislerle akıllarda da böyledir.
- درخور آن بیخ رسته برگها ** در درخت و در نفوس و در نهی
- Vefa ağaçlarından göklere yücelmiş kollar, kanatlar var... Kökleri yerli yerinde de ferileri gökte.
- برفلک پرهاست ز اشجار وفا ** اصلها ثابت و فرعه فی السما
- Aşk yüzünden gökte kollar, kanatlar meydana gelirde Sadr-ı Cihan’ın gönlüne nasıl merhamet gelmez.
- چون برست از عشق پر بر آسمان ** چون نروید در دل صدر جهان
- Gönlünde o suçu affetme denizi dalgalanmaya başladı… Zaten gönülden gönüle pencere vardır! 4390
- موج می‌زد در دلش عفو گنه ** که ز هر دل تا دل آمد روزنه
- Gönülden gönüle pencere olduğu muhakkak. İki gönül iki ten gibi birbirinden ayrı ve uzak kalamaz.
- که ز دل تا دل یقین روزن بود ** نه جدا و دور چون دو تن بود
- İki kandilin yağ konan kapları birbirine bitişik değildir ama ışıkları katışmış birleşmiştir.
- متصل نبود سفال دو چراغ ** نورشان ممزوج باشد در مساغ
- Hiçbir âşık yoktur ki sevgilisinin vuslatını arasın. Dilesin de sevgilisi onu aramasın, dilemesin!
- هیچ عاشق خود نباشد وصل‌جو ** که نه معشوقش بود جویای او
- Fakat aşk, âşıkların vücutlarını inceltir, zayıflatır… Sevgililerin vücutlarını ise güzelleştirir, semirtir.
- لیک عشق عاشقان تن زه کند ** عشق معشوقان خوش و فربه کند
- Bu gönülden sevgi ve şimşeği çaktı mı bil ki o gönülde de sevgi vardır. 4395
- چون درین دل برق مهر دوست جست ** اندر آن دل دوستی می‌دان که هست
- Gönlünde Allah sevgisi arttı mı şüphe yok ki Allah seni seviyor.
- در دل تو مهر حق چون شد دوتو ** هست حق را بی گمانی مهر تو
- Tek elin sesi çıkmaz. Öbür elin olmadıkça, iki elin birbirine vurulmadıkça ne ses çıkar, ne seda!
- هیچ بانگ کف زدن ناید بدر ** از یکی دست تو بی دستی دگر
- Susuz, ey tatlı su diye ağlar, inler ama su da nerede o susamış, diye ağlar, inler!
- تشنه می‌نالد که ای آب گوار ** آب هم نالد که کو آن آب‌خوار
- Bizdeki bu susuzluk suyun bizi çekmesinden ileri gelir… Biz suyunuz, su bizim.
- جذب آبست این عطش در جان ما ** ما از آن او و او هم آن ما
- Allah hikmeti ezelde bizi birbirimize âşık etti. 4400
- حکمت حق در قضا و در قدر ** کرد ما را عاشقان همدگر
- O ezeli hükme göre kâinatın büyük zerreleri çift çifttir ve her cüz’ü de kendi çiftine âşıktır.
- جمله اجزای جهان زان حکم پیش ** جفت جفت و عاشقان جفت خویش
- Âlemde her cüz’ü de muhakkak kendi çiftini ister. Kehlibar nasıl saman çöpünü çekerse her cüz’ü de muhakkak kendi çiftini çeker.
- هست هر جزوی ز عالم جفت‌خواه ** راست همچون کهربا و برگ کاه
- Gökyüzü yere merhaba der, demirle mıknatıs nasılsa ben de seninle öyleyim.
- آسمان گوید زمین را مرحبا ** با توم چون آهن و آهن‌ربا
- Gökyüzü aklen erkektir, yer kadın. Onun verdiğini bu, besler, yetiştirir.
- آسمان مرد و زمین زن در خرد ** هرچه آن انداخت این می‌پرورد
- Yerin harareti kalmadı mı gök hararet yollar… Rutubeti bitti mi rutubet verir. 4405
- چون نماند گرمیش بفرستد او ** چون نماند تری و نم بدهد او
- Gökyüzünde bulunan ve toprağa mensup olan burç, yere yardım eder… Suya mensup burç, yere rutubet verir, yeri terü taze bir hale sokar.
- برج خاکی خاک ارضی را مدد ** برج آبی تریش اندر دمد
- Yele mensup burç yele bulutları sevk eder, yerdeki buharları ufunetleri çeker alır.
- برج بادی ابر سوی او برد ** تا بخارات وخم را بر کشد