English    Türkçe    فارسی   

4
1714-1738

  • Zira insan gözü, başlı başına başka birinin yardımı olmaksızın bir iş görebilir!
  • زانک چشم آدمی تنها به خود ** بی دو چشم یار کاری می‌کند

  • Eşeğin gözü, işin sonunu görmediğinden eşek, çift gözlü olsa da tek gözlü hükmündedir. 1715
  • چشم خر چون اولش بی آخرست ** گر دو چشمش هست حکمش اعورست

  • Bu sözün sonu yoktur... O hafif akıllı, ekmek tamahı ile padişaha mektup yazmaya koyuldu.
  • این سخن پایان ندارد وان خفیف ** می‌نویسد رقعه در طمع رغیف

  • Nafaka istemek için kölenin padişaha mektup yazması
  • بقیه‌ی نوشتن آن غلام رقعه به طلب اجری

  • Mektubu yazmadan mutfak eminine gitti... Ey cömert padişahın mutfağındaki hasis adam, dedi...
  • رفت پیش از نامه پیش مطبخی ** کای بخیل از مطبخ شاه سخی

  • Nafakamdan bu kadar şey kesmek padişahtan, padişahın himmetinden uzaktır!
  • دور ازو وز همت او کین قدر ** از جری‌ام آیدش اندر نظر

  • Mutfak emini dedi ki: öyle iktiza etmiştir de ondan kesmiştir... Ne hasisliktendir bu, ne de darlığından!
  • گفت بهر مصلحت فرموده است ** نه برای بخل و نه تنگی دست

  • Köle, hayır dedi... Vallahi bu söz, bu emir, padişahın değildir... Padişahın yanında eski altın bile topraktır âdeta! 1720
  • گفت دهلیزیست والله این سخن ** پیش شه خاکست هم زر کهن

  • Mutfak emini, ona on türlü delil getirdi... Fakat o hırsından hepsini reddetti.
  • مطبخی ده گونه حجت بر فراشت ** او همه رد کرد از حرصی که داشت

  • Kuşluk vakti nafakası az gelince bir hayli söylendi, kötü sözler söyledi, fakat hiçbir faydası olmadı.
  • چون جری کم آمدش در وقت چاشت ** زد بسی تشنیع او سودی نداشت

  • Dedi ki: siz bunu kasten yapıyorsunuz. Mutfak emini “hayır biz emir kuluyuz!”
  • گفت قاصد می‌کنید اینها شما ** گفت نه که بنده فرمانیم ما

  • Bunu feri’den sanma, asıldandır bu... Yaya pek kabahat bulma, oku atan koldur.
  • این مگیر از فرع این از اصل گیر ** بر کمان کم زن که از بازوست تیر

  • “Attığın vakit sen atmadın” ayeti bir iptilâdır... Fakat Peygambere de pek günah bulma; bu iş Allah’tandır! 1725
  • ما رمیت اذ رمیت ابتلاست ** بر نبی کم نه گنه کان از خداست

  • “A gözü kamaşmış adam, su baştan bulanıktır... Gözünü bir iyice aç da işin önüne bak!” dedi.
  • آب از سر تیره است ای خیره‌خشم ** پیشتر بنگر یکی بگشای چشم

  • Köle kızgınlıkla, dertle bir bucağa çekildi, padişaha kızgınlığını bildirir bir mektup yazdı.
  • شد ز خشم و غم درون بقعه‌ای ** سوی شه بنوشت خشمین رقعه‌ای

  • Mektupta padişahı övdü... Onun cömertlik incilerini deldi!
  • اندر آن رقعه ثنای شاه گفت ** گوهر جود و سخای شاه سفت

  • “Ey avucu, hacetler isteyeni hacetini vermede denizden de cömert olan, buluttan da cömert olan!
  • کای ز بحر و ابر افزون کف تو ** در قضای حاجت حاجات‌جو

  • Çünkü bulut verir ama ağlaya ağlaya verir... Hâlbuki senin elin, gülerek biteviye sofralar yayar” dedi. 1730
  • زانک ابر آنچ دهد گریان دهد ** کف تو خندان پیاپی خوان نهد

  • Mektubun zahiri medihti ama o medihlerden kızgınlığının kokusu duyuluyordu.
  • ظاهر رقعه اگر چه مدح بود ** بوی خشم از مدح اثرها می‌نمود

  • Senin işin de tıpkı onun işi gibi nursuz ve çirkin... Çünkü sen, yaradılış nurundan uzaksın, uzak!
  • زان همه کار تو بی‌نورست و زشت ** که تو دوری دور از نور سرشت

  • Bayağı kişilerin işi kesatlıdır... Taze meyve gibi o, çabucak bozulur, çürür!
  • رونق کار خسان کاسد شود ** هم‌چو میوه‌ی تازه زو فاسد شود

  • Dünyanın parlaklığı ve revacı da ondan kesat bulur... Çünkü o, oluş ve bozulmuş âlemindendir.
  • رونق دنیا برآرد زو کساد ** زانک هست از عالم کون و فساد

  • Methedende kin oldu mu onun karihasından doğan medihler, insana hoş gelmez! 1735
  • خوش نگردد از مدیحی سینه‌ها ** چونک در مداح باشد کینه‌ها

  • Gönül, kinden, pislikten arın da sonra çevikçe hamd suresini oku!
  • ای دل از کین و کراهت پاک شو ** وانگهان الحمد خوان چالاک شو

  • Ağzınla hamd ediyorsun ama için bunu reddetmede... Dilindeki hamd, ya şeytanlıktır, ya efsun!
  • بر زبان الحمد و اکراه درون ** از زبان تلبیس باشد یا فسون

  • İşte onun için Allah “Ben dışa bakmam, içe bakarım” dedi.
  • وانگهان گفته خدا که ننگرم ** من به ظاهر من به باطن ناظرم

  • Şerefini korumak için medihlerde bulunan, fakat içinden dert ve elem kokusu duyulan, hırkasının eksikliğinden o şükürlerin lâftan, yalandan ibaret olduğu anlaşılan övücü
  • حکایت آن مداح کی از جهت ناموس شکر ممدوح می‌کرد و بوی اندوه و غم اندرون او و خلاقت دلق ظاهر او می‌نمود کی آن شکرها لافست و دروغ