Hasılı maksada erişememişler, perde altında kalmışlar, itirazları yüzünden de o ince şey fevt olup gitmiştir.
لاجرم محجوب گشتند از غرض ** که دقیقه فوت شد در معترض
Keçiye mum iskemlesinde oynamak ve ayıya türlü türlü oyunlar bellettikleri gibi bir halayık da hanımın eşeğine insana yaklaşmayı öğretmişti, onunla nefsini körledi. Yalnız, eşek ileri gitmesin diye yakınlaşacağı vakit eşeğin aletine bir kabak geçirirdi. Kadın, bu hali gördü, fakat kabağa dikkat etmedi. Halayığı, bir bahane ile uzak bir yere yolladı,ahıra girip eşeği kendisine yakınlaştırdı ve rezaletle ölüp gitti. Halayık, ansızın gelip görünce “A benim canım, a benim gözümün nuru,aleti gördün, kabağı niye görmedin. Maslahatı gördün, öbürünü niye görmedin?” diye feryada başladı. “Her noksanı olan Melundur. Yani her noksanı olan bakış ve anlayış melundur. Maksat, bu olmasaydı zahir gözü nakış olanlara, yani körlerle şaşılara acınmazdı. Halbuki onlara acınır, lanet edilmez. “Köre zahmet ve teklif yoktur” ayetini okusana. Bu ayet, körden teklifi de gidermiştir, laneti de kaldırmıştır, azarlamayı da, öfkelenmeyi de.
داستان آن کنیزک کی با خر خاتون شهوت می‌راند و او را چون بز و خرس آموخته بود شهوت راندن آدمیانه و کدویی در قضیب خر می‌کرد تا از اندازه نگذرد خاتون بر آن وقوف یافت لکن دقیقه‌ی کدو را ندید کنیزک را ببهانه براه کرد جای دور و با خر جمع شد بی‌کدو و هلاک شد بفضیحت کنیزک بیگاه باز آمد و نوحه کرد که ای جانم و ای چشم روشنم کیر دیدی کدو ندیدی ذکر دیدی آن دگر ندیدی کل ناقص ملعون یعنی کل نظر و فهم ناقص ملعون و اگر نه ناقصان ظاهر جسم مرحوم‌اند ملعون نه‌اند بر خوان لیس علی الاعمی حرج نفی حرج کرد و نفی لعنت و نفی عتاب و غضب
Bir halayık şehvetin çokluğundan, hırsının fazlalığından bir eşeği kendisine alıştırmıştı.
یک کنیزک یک خری بر خود فکند ** از وفور شهوت و فرط گزند
O eşek, kendisine yakınlaşmayı adet edinmiş, insana yakın olmayı öğrenmişti.
آن خر نر را بگان خو کرده بود ** خر جماع آدمی پی برده بود
O hilebaz halayığın bir kabağı vardı. Eşek kendisine ölçülü yaklaşsın diye kabağı, eşeğin aletine takardı. 1335
یک کدویی بود حیلت‌سازه را ** در نرش کردی پی اندازه را
Yakınlaşma zamanında aletin yarısı girsin diye bu işi yapmaktaydı.
در ذکر کردی کدو را آن عجوز ** تا رود نیم ذکر وقت سپوز
Çünkü, eşeğin aleti tamamı ile girse rahmi de parçalanırdı, damarları da.
گر همه کیر خر اندر وی رود ** آن رحم و آن روده‌ها ویران شود
Eşek boyuna zayıflayıp durmaktaydı. Eşeğin sahibi olan kadın da neden bu eşek böyle zayıflıyor, neden böyle kıl gibi inceliyor deyip dururdu. Fakat işin ne olduğunu anlamakta acizdi.
خر همی شد لاغر و خاتون او ** مانده عاجز کز چه شد این خر چو مو
Nalbantlara illeti nedir, neden zayıflamakta diye gösterdiyse de,
نعل‌بندان را نمود آن خر که چیست ** علت او که نتیجه‌ش لاغریست
Onda hiçbir illet görünmedi, kimse bunun iç yüzünü haber veremedi. 1340
هیچ علت اندرو ظاهر نشد ** هیچ کس از سر او مخبر نشد
Kadın bu işin aslını adamakıllı araştırmaya başladı. Her an eşeğin haline dikkat etmekte, neden böyle zayıfladığını bulmaya çalışmaktaydı.
در تفحص اندر افتاد او به جد ** شد تفحص را دمادم مستعد
İnsanın adamakıllı çalışmaya kul olması gerekir. Çünkü her şeyi iyice arayan nihayet bulur.
جد را باید که جان بنده بود ** زانک جد جوینده یابنده بود
Eşeğin haline dikkat edip dururken bir de ne görsün? O halayık eşeğin altına yatmıyor mu?
چون تفحص کرد از حال اشک ** دید خفته زیر خر آن نرگسک
Bunu kapının yarığından gördü bu hale pek şaştı.
از شکاف در بدید آن حال را ** بس عجب آمد از آن آن زال را
Eşek, erkekler kadınlara nasıl yakınlaşırsa aynen onun gibi halayığa yakınlaşmış, işini becermekteydi.1345
خر همی‌گاید کنیزک را چنان ** که به عقل و رسم مردان با زنان
Kadın hasede düştü. Dedi ki, bu eşek, benim eşeğim, nasıl olur bu iş? Bu işin bana olması lazım ben işe daha ehlim.
در حسد شد گفت چون این ممکنست ** پس نم اولیتر که خر ملک منست
Eşek işi öğrenmiş, alışmış. Adeta sofra yayılmış, mum da yanmış.
خر مهذب گشته و آموخته ** خوان نهادست و چراغ افروخته