English    Türkçe    فارسی   

5
1583-1607

  • Yeryüzü titredi, ağlamaya, yalvarmaya, gözyaşları dökmeye başladı.
  • خاک لرزید و درآمد در گریز  ** گشت او لابه‌کنان و اشک‌ریز 

  • Gönlü yanarak yalvardı, kanlı gözyaşı dökerek ant verdi, dedi ki:
  • سینه سوزان لابه کرد و اجتهاد  ** با سرشک پر ز خون سوگند داد 

  • Lütuf sahibi eşsiz Tanrı hakkı için ki seni, Arsı taşıyan ulu melekler arasına kattı. 1585
  • که به یزدان لطیف بی‌ندید  ** که بکردت حامل عرش مجید 

  • Aleme Rızk veren kilelerin memurusun, lütuf ve ihsan susuzlarına avuç,avuç su verirsin.
  • کیل ارزاق جهان را مشرفی  ** تشنگان فضل را تو مغرفی 

  • Çünkü Mikail sözü kileden üremedir. Mikail fizik veren kilecidir.
  • زانک میکائیل از کیل اشتقاق  ** دارد و کیال شد در ارتزاق 

  • Bana aman ver, azat et beni. Bak kanlı gözyaşlarına bulandım da seninle öyle konuşuyorum.
  • که امانم ده مرا آزاد کن  ** بین که خون‌آلود می‌گویم سخن 

  • Melek, Tanrı merhametinin madenidir. Dedi ki: Şimdi ben şu yaranın üstüne nasıl tuz ekeyim?
  • معدن رحم اله آمد ملک  ** گفت چون ریزم بر آن ریش این نمک 

  • Nitekim Şeytan da kahır madenidir. Adem oğullarından bu yüzden feryat eder. 1590
  • هم‌چنانک معدن قهرست دیو  ** که برآورد از نبی آدم غریو 

  • Yiğidim, merhamet, gazaptan fazladır, gazaba üstündür. Tanrı sıfatlarından lütuf, kahrın üstündedir.
  • سبق رحمت بر غضب هست ای فتا  ** لطف غالب بود در وصف خدا 

  • Kullar da onun huyundadır, tulumlar onun suyu ile doludur.
  • بندگان دارند لابد خوی او  ** مشکهاشان پر ز آب جوی او 

  • O Tanrı Resulü, o sülük kılavuzu “İnsanlar padişahların dinindedir” demiştir.
  • آن رسول حق قلاوز سلوک  ** گفت الناس علی دین الملوک 

  • Mikail, din rabbinin tapısına, eli yeni boş olarak gitti.
  • رفت میکائیل سوی رب دین  ** خالی از مقصود دست و آستین 

  • Dedi ki: Ey sırları bilen tek padişah, toprak ağlayıp inledi, yolumu bağladı benim. 1595
  • گفت ای دانای سر و شاه فرد  ** خاک از زاری و گریه بسته کرد 

  • Senin yanında gözyaşının bir değeri vardır. İşitmezlikten gelemedim.
  • آب دیده پیش تو با قدر بود  ** من نتانستم که آرم ناشنود 

  • Ahın feryadın sence yüce bir değeri var. O hukuku terk etmek elimden gelmedi.
  • آه و زاری پیش تو بس قدر داشت  ** من نتانستم حقوق آن گذاشت 

  • Sence yaşlı gözün pek değeri var. Artık ben, nasıl inat edebilirdim?
  • پیش تو بس قدر دارد چشم تر  ** من چگونه گشتمی استیزه‌گر 

  • Kul, günde beş kere namaza gel, feryad et diye davet edilir.
  • دعوت زاریست روزی پنج بار  ** بنده را که در نماز آ و بزار 

  • Müezzinin “Haydi felaha” demesi yok mu? O felah, bu ağlayış bu sızlanıştır. 1600
  • نعره‌ی مذن که حیا عل فلاح  ** وآن فلاح این زاری است و اقتراح 

  • Sen kimi dertle hasta etmek istersen onun gönlüne ağlayış yolunu kapatırsın.
  • آن که خواهی کز غمش خسته کنی  ** راه زاری بر دلش بسته کنی 

  • Bu suretle de defeden olmaz, bela gelip çatar. Çünkü sızlanma şefaatçısı bulunmaz.
  • تا فرو آید بلا بی‌دافعی  ** چون نباشد از تضرع شافعی 

  • Birisini beladan kurtarmak istersen gönlüne sızlanmayı getirirsin.
  • وانک خواهی کز بلااش وا خری  ** جان او را در تضرع آوری 

  • Kuran’da şiddetli azaba uğrayan ümmetler hakkında dedin ki:
  • گفته‌ای اندر نبی که آن امتان  ** که بریشان آمد آن قهر گران 

  • O anda ağlayıp sızlanmadılar ki bela onlardan dönüp savuşsun. 1605
  • چون تضرع می‌نکردند آن نفس  ** تا بلا زیشان بگشتی باز پس 

  • Gönülleri katı olduğundan suçları kendilerine ibadet görünüyordu.
  • لیک دلهاشان چون قاسی گشته بود  ** آن گنههاشان عبادت می‌نمود 

  • İnatçı kendisini suçlu bilmedikçe nasıl olur da gözleri yaşarır ağlar?
  • تا نداند خویش را مجرم عنید  ** آب از چشمش کجا داند دوید 

  • Ağlayıp sızlamanın, gökyüzünden gelen belayı defettiğine Yunus aleyhisselam'ın hikayesi deleldir. Ulu Tanrı,dilediği gibi iş görür, şu halde sızlanma ve onu ululama, insana fayda verir. Filozoflarsa Tanrı, tabiata ve sebebe göre işi görür, dilediği gibi değil. Onun için de sızlanış, tabiatı değiştiremez derler.
  • قصه‌ی قوم یونس علیه‌السلام بیان و برهان آنست کی تضرع و زاری دافع بلای آسمانیست و حق تعالی فاعل مختارست پس تضرع و تعظیم پیش او مفید باشد و فلاسفه گویند فاعل به طبع است و بعلت نه مختار پر تضرع طبع را نگرداند