Baksana o oturaklı yüce dağın tepesi de seher güneşini bekleyip durmada.
که آن سر کوه بلند مستقر ** هست خورشید سحر را منتظر
Ne hoştu bu dünya, ölüm olmasaydı: ne hoştu dünya mülk, zevali gelmeseydi diyen ve bu çeşit abes sözler söyleyen gafil kişiye cevap
جواب آن مغفل کی گفته است کی خوش بودی این جهان اگر مرگ نبودی وخوش بودی ملک دنیا اگر زوالش نبودی و علی هذه الوتیرة من الفشارات
Biri ne hoştu dünya, ortada eteğimizi çeken ölüm olmasaydı demedeydi. 1760
آن یکی میگفت خوش بودی جهان ** گر نبودی پای مرگ اندر میان
Bir başka biri de dedi ki: Ölüm olmasaydı ıstıraplarla dolu olan bu dünya hiçbir şeye yaramazdı.
آن دگر گفت ار نبودی مرگ هیچ ** که نیرزیدی جهان پیچپیچ
Ovaya yığılmış, dövülmeden öylece bırakılmış bir harmana benzerdi.
خرمنی بودی به دشت افراشته ** مهمل و ناکوفته بگذاشته
Halbuki sen asil ölümü dirilik sandın, tohumu çorak yere ektin.
مرگ را تو زندگی پنداشتی ** تخم را در شوره خاکی کاشتی
Yalancı akıl, her şeyi aksi görür, diriliği de ölüm sanır a ahmak!
عقل کاذب هست خود معکوسبین ** زندگی را مرگ بیند ای غبین
Ey Tanrı, sen bize her şeyi, o hile yurdunda nasılsa öylece göster. 1765
ای خدا بنمای تو هر چیز را ** آنچنان که هست در خدعهسرا
Hiçbir ölü, öldüğüne hayıflanmaz, azığın azlığına hayıflanır.
هیچ مرده نیست پر حسرت ز مرگ ** حسرتش آنست کش کم بود برگ
Yoksa ölen, bir kuyudan ovaya, devlete, yaşayışa ve genişliğe çıkar.
ورنه از چاهی به صحرا اوفتاد ** در میان دولت و عیش و گشاد
Bu yas konağından, şu daracık deve yatağından geniş bir ovaya göçer.
زین مقام ماتم و ننگین مناخ ** نقل افتادش به صحرای فراخ
Orası doğruluk makamıdır, yalan sayvanı değil. Orada hususi bir şarap vardır, adam onunla sarhoş olur ayranla değil.
مقعد صدقی نه ایوان دروغ ** بادهی خاصی نه مستیی ز دوغ
Orası öyle bir doğruluk makamıdır ki orada onunla oturan Tanrıdır. Ateşe tapanların mabedi olan su balçıktan kurtulmuştur. 1770
مقعد صدق و جلیسش حق شده ** رسته زین آب و گل آتشکده
Aydın bir suretle yaşamadıysan, bir iki nefeslik ömrün kaldı bari ercesine öl!
ور نکردی زندگانی منیر ** یک دو دم ماندست مردانه بمیر
Kul,müstahak olmadan nimetler veren Tanrının rahmetinden dilenen şeyler. Tanrı, bir Tanrı ki, insanlar, ümitsizliğe düştükten sonra yağmur yağdırır. Nice uzaklık vardır, yakınlığa sebep olur. Nice kutluluklar vardır, kötülük istediğinden gelip çatar. Bu suretle de Tanrının, kulların kötülüklerini, iyiliklere döndürdüğü bilinir.
فیما یرجی من رحمة الله تعالی معطی النعم قبل استحقاقها و هو الذی ینزل الغیث من بعد ما قنطوا و رب بعد یورث قربا و رب معصیة میمونة و رب سعادة تاتی من حیث یرجی النقم لیعلم ان الله یبدل سیاتهم حسنات
Hadiste gelmiştir ki kıyamet günü, her bedene “kalk” diye emir gelir.
در حدیث آمد که روز رستخیز ** امر آید هر یکی تن را که خیز
Sur’un üfürülmesi, pak Tanri’nin ey zerreler yerden bas kaldırın diye emretmesidir.
نفخ صور امرست از یزدان پاک ** که بر آرید ای ذرایر سر ز خاک
Herkesin canı, sabahleyin kalkınca nasıl aklımız başımıza gelirse tıpkı öyle, kendi bedenine girer.
باز آید جان هر یک در بدن ** همچو وقت صبح هوش آید به تن
Can, kıyamet günü, kendi bedenini tanır, define gibi kendine mahsus olan o yıkık yere girer. 1775
جان تن خود را شناسد وقت روز ** در خراب خود در آید چون کنوز
Her can, kendi bedenini tanır, o bedene girer. Kuyumcunu canı, nasıl olur da terzinin bedenine girer?
جسم خود بشناسد و در وی رود ** جان زرگر سوی درزی کی رود
Bilgi sahibinin canı, bilgi sahibinin bedenine girer, zulmedenin canı, zulmedenin bedenine.
جان عالم سوی عالم میدود ** روح ظالم سوی ظالم میدود
Sabah çağı kuzu anasını, koyun kuzusunu nasıl tanırsa Tanrı bilgisi de bedenleri tanıma hususunda ruhlara böyle bir bilgi vermiştir.
که شناسا کردشان علم اله ** چونک بره و میش وقت صبحگاه
Ayak bile karanlıkta ayakkabısını tanırken a güzelim can kendi bedenini nasıl tanımaz?
پای کفش خود شناسد در ظلم ** چون نداند جان تن خود ای صنم
Ey Tanrıya sığınan, sabah küçük mahşerdir. Büyük mahşeri de var ondan kıyas et. 1780
صبح حشر کوچکست ای مستجیر ** حشر اکبر را قیاس از وی بگیر
Can, nasıl toprağa uçarsa amel defteri de sağa, sola öyle uçar.
آنچنان که جان بپرد سوی طین ** نامه پرد تا یسار و تا یمین
İyiliğe kötülüğe dair dün ne yaptıysa onların yazılı olduğu nekeslik ve cömertlik defterini, insanın avucuna koyarlar.
در کفش بنهند نامهی بخل و جود ** فسق و تقوی آنچ دی خو کرده بود
Seher çağı uykudan uyandı mı o hayır ve şer, ona gelip çatar.
چون شود بیدار از خواب او سحر ** باز آید سوی او آن خیر و شر