Senin sevdana düşüp çıldırmam hoş ve iyi değil mi? Tanrı sana hayırlar versin, evet iyi de!
هل جنونی فی هواک مستطاب ** قل بلی والله یجزیک الثواب
O ister Arapça söylesin ister Farsça. Nerede bir kulak nerede bir akıl ki o sözleri anlasın.
گر بتازی گوید او ور پارسی ** گوش و هوشی کو که در فهمش رسی
Onun şarabı, her aklın harcı değil. Onun küpesi her kulağın oyuncağı değil. 1915
باده‌ی او درخور هر هوش نیست ** حلقه‌ی او سخره‌ی هر گوش نیست
Bir kere daha delicesine geldim işte. Yürü, yürü ey can, çabuk bir zincir getir.
باز دیگر آمدم دیوانه‌وار ** رو رو ای جان زود زنجیری بیار
Fakat sevgilimin zülfünden başka iki yüz tane zincir olsa kırarım ha.
غیر آن زنجیر زلف دلبرم ** گر دو صد زنجیر آری بردرم
"İnsana bak, neden yaratıldı", hükmünce çarık ve kürke bakmanın sebebi
حکمت نظر کردن در چارق و پوستین کی فلینظر الانسان مم خلق
Yine Eyaz’ın aşk hikayesine dön. Çünkü o hikaye sırlarla dopdolu bir hazinedir.
بازگردان قصه‌ی عشق ایاز ** که آن یکی گنجیست مالامال راز
Her gün o güzelim odaya çarığını postunu görmeye giderdi.
می‌رود هر روز در حجره‌ی برین ** تا ببیند چارقی با پوستین
Çünkü varlık, insanı adamakıllı sarhoş eder, aklını başından alır, utancını gönlünden. 1920
زانک هستی سخت مستی آورد ** عقل از سر شرم از دل می‌برد
Önce gelenlerden nice yüz binlerce taifeyi varlık sarhoşluğu, bu geçitte yere yıktı.
صد هزاران قرن پیشین را همین ** مستی هستی بزد ره زین کمین
İblis de neden Adem benden üstün olsun ki deyip Azazil kesildi.
شد عزرائیلی ازین مستی بلیس ** که چرا آدم شود بر من رئیس
Ben hem hocayım hem hoca oğlu. Yüz binlerce hünere kabiliyetim var, her şeyi yapabilirim.
خواجه‌ام من نیز و خواجه‌زاده‌ام ** صد هنر را قابل و آماده‌ام
Hüner ve marifette kimseden aşağı değilim ki hizmet etmek üzere düşmanın önünde ayak üstü durayım.
در هنر من از کسی کم نیستم ** تا به خدمت پیش دشمن بیستم
Ben ateşten doğdum, o balçıktan. Ateşe karşı balçığın ne değeri vardır ki? 1925
من ز آتش زاده‌ام او از وحل ** پیش آتش مر وحل را چه محل
Ben alemin en ulusu, zamanın övünülecek kişisiyken o vakit o neredeydi? dedi.
او کجا بود اندر آن دوری که من ** صدر عالم بودم و فخر زمن
"Tanrı,cinleri ateşin dumansız alevinden yarattı" dendiği gibi yine ulu Tanrı İblis hakkında "Şüphe yok ki o, cin tayfasındandı, rabbinin buyruğundan çıktı" buyurmuştur.
خلق الجان من مارج من نار و قوله تعالی فی حق ابلیس انه کان من الجن ففسق
Şeytanın can ateşi alevlenmede. O bir ateştir ki aslı gibi. “Çocuk babasının sırrıdır” denmiştir.
شعله می‌زد آتش جان سفیه ** که آتشی بود الولد سر ابیه
Hayır yanlış söyledim. O ateş Tanrı kahrıdır. Bu hususta bir sebep göstermeye ne hacet?
نه غلط گفتم که بد قهر خدا ** علتی را پیش آوردن چرا
Sebepsiz ve sebeplerle hiçbir münasebeti olmayan bir iş, ezelden beri daima olagelmektedir
کار بی‌علت مبرا از علل ** مستمر و مستقرست از ازل
Onun sebepsiz ve illetsiz pak sanatına, ne sonradan yaratılan bir şeyin sebebi sığar, ne de sonradan yaratılan bir şey.1930
در کمال صنع پاک مستحث ** علت حادث چه گنجد یا حدث
Baba sırrı da ne oluyor? Babamız onun yaratışı. Yaradılış içtir, babaysa deriye benzer bir suret.
سر آب چه بود آب ما صنع اوست ** صنع مغزست و آب صورت چو پوست
Bil ki ey aşk fındığı, dostun aşktır. Canını iç haline getirmek ister de derini yırtar, döker.
عشق دان ای فندق تن دوستت ** جانت جوید مغز و کوبد پوستت
Sevgilisi deri olan kişinin derisini Tanrı, her an değiştirir durur.
دوزخی که پوست باشد دوستش ** داد بدلنا جلودا پوستش
Manen için, Ateşe hakimdir. Fakat kabukların, Ateşe ancak odun olabilir.
معنی و مغزت بر آتش حاکمست ** لیک آتش را قشورت هیزمست
Ateşin kudreti, içinde su olan tahta testinin dışındadır. 1935
کوزه‌ی چوبین که در وی آب جوست ** قدرت آتش همه بر ظرف اوست
İnsanın sırrı ateşten üstündür. Hiç cehennemin maliki ateşte helak olur mu?
معنی انسان بر آتش مالکست ** مالک دوزخ درو کی هالکست
Şu halde sen, bedenini çoğaltma, mananın fazla olmasına bak ki Malik gibi ateşten üstün olasın.
پس میفزا تو بدن معنی فزا ** تا چو مالک باشی آتش را کیا