- Deveci, bir deveyi dövse o deve, dövene kasdeder. 3050
- گر شتربان اشتری را می‌زند ** آن شتر قصد زننده می‌کند
- Devecinin değneğine kızmaz. Görüyorsun ya deve bile ihtiyardan bir kolcuya sahiptir.
- خشم اشتر نیست با آن چوب او ** پس ز مختاری شتر بردست بو
- Yine böylece bir köpeğe taş atsan iki büklüm olur da sana salar.
- هم‌چنین سگ گر برو سنگی زنی ** بر تو آرد حمله گردد منثنی
- Hattâ seni bırakıp o taşı yakalarsa, ısırırsa o da yine sana olan kızgınlığındandır. Çünkü sen ondan uzaktasın, sana el atamıyor, onu ısırıyor.
- سنگ را گر گیرد از خشم توست ** که تو دوری و ندارد بر تو دست
- Hayvani olan akıl bile ihtiyarı biliyor.Artık sen ey insani akıl, utan da ihtiyar yoktur deme.
- عقل حیوانی چو دانست اختیار ** این مگو ای عقل انسان شرم دار
- İhtiyar, apaydın meydandadır ama o obur, sahur yemeği tamahiyle gözünü nurdan kapar. 3055
- روشنست این لیکن از طمع سحور ** آن خورنده چشم می‌بندد ز نور
- Çünkü onun bütün meyli, ekmek yemeyedir, bunun için yüzünü karanlığa tutar da daha gündüz olmadı der.
- چونک کلی میل او نان خوردنیست ** رو به تاریکی نهد که روز نیست
- Hırs, gündüzü bile gizledikten sonra artık delile sırtını çevirirse şaşılmaz.
- حرص چون خورشید را پنهان کند ** چه عجب گر پشت بر برهان کند
- Halkın ihtiyarına ve kaza ve kaderin ihtiyarıgidermeyeceğine dair hikâye
- حکایت هم در بیان تقریر اختیار خلق و بیان آنک تقدیر و قضا سلب کننده‌ی اختیار نیست
- Bir hırsız, şahneye dedi ki: Efendim, yaptığım i}, Tanrı takdiri.
- گفت دزدی شحنه را کای پادشاه ** آنچ کردم بود آن حکم اله
- Şahne dedi ki:A iki gözümün nuru, benim yaptığım da Tanrının hikmeti, Tanrı'nın takdiri!
- گفت شحنه آنچ من هم می‌کنم ** حکم حقست ای دو چشم روشنم
- Birisi bir dükkândan bir turp çalsa da a akilli kişi, bu Tanrı takdiri dese, 3060
- از دکانی گر کسی تربی برد ** کین ز حکم ایزدست ای با خرد
- Başına iki üç yumruk vurur da bu da Tanrı takdiri dersin, koy turpu yerine!
- بر سرش کوبی دو سه مشت ای کره ** حکم حقست این که اینجا باز نه
- A herzevekil, bir nebat hususunda bakkal bile bu gadri kabul etmiyor da,
- در یکی تره چو این عذر ای فضول ** می‌نیاید پیش بقالی قبول
- Sen buna nasıl güveniyor, ejderhanın çevresinde dönüp dolaşıyorsun?
- چون بدین عذر اعتمادی می‌کنی ** بر حوالی اژدهایی می‌تنی
- Böyle bir özürle ey akılsız adam, kanını da tamamıyla sebil ettin, malını da, karını da, öyle mi?
- از چنین عذر ای سلیم نانبیل ** خون و مال و زن همه کردی سبیل
- Şu halde birisi de senin bıyığını tutup yolsa da özür getirse, kendisini mecbur gösterse kabul mu edeceksin? 3065
- هر کسی پس سبلت تو بر کند ** عذر آرد خویش را مضطر کند
- Tanrı hükmü, sana özür olabiliyorsa âlâ, öğren de bana fetva ver bakalım.
- حکم حق گر عذر می‌شاید ترا ** پس بیاموز و بده فتوی مرا
- Benim de yüzlerce isteğim, şehvetim var da elim, korkudan, Tanrı heybetinden bağlı.
- که مرا صد آرزو و شهوتست ** دست من بسته ز بیم و هیبتست
- Kerem et de bana şu özrü öğret, elimden ayağımdan düğümü çöz.
- پس کرم کن عذر را تعلیم ده ** برگشا از دست و پای من گره
- Bir sanatı seçmiş, kendine iş edinmişsin. Bu, bîr ihtiyarım var, bir düşüncem var demektir.
- اختیاری کرده‌ای تو پیشه‌ای ** که اختیاری دارم و اندیشه‌ای
- Yoksa ey iş eri, neden sanatlar arasında o sanatı seçtin? 3070
- ورنه چون بگزیده‌ای آن پیشه را ** از میان پیشه‌ها ای کدخدا
- Ama nefis ve hava ve heves nöbeti geldi miydi sana yirmi er kuvveti gelir.
- چونک آید نوبت نفس و هوا ** بیست مرده اختیار آید ترا
- Dostun senin bir habbecik menfaatine mâni oha hemen savaş ihtiyarına sahip olur onunla cenge kalkışırsın.
- چون برد یک حبه از تو یار سود ** اختیار جنگ در جانت گشود
- Fakat nimetlere şükür etme nöbeti geldi mi ihtiyarın yoktur; taştan da aşağı bir hal alırsın.
- چون بیاید نوبت شکر نعم ** اختیارت نیست وز سنگی تو کم
- Nihayet cehennem de seni yakıyorum ama hoş gör, beni mazur tut diye özür getirir.
- دوزخت را عذر این باشد یقین ** که اندرین سوزش مرا معذور بین