İhtiyarına sahip olmak, “Sakının” emrine uyan ve kendisine sahip olan adam için iyidir.
اختیار آن را نکو باشد که او ** مالک خود باشد اندر اتقوا
Kendini koruyamıyor kötülüklerden çekinemiyorsan sakın, o aleti uzaklaştırır, ihtiyarı bırak.650
چون نباشد حفظ و تقوی زینهار ** دور کن آلت بینداز اختیار
Benim de cilvelendiğim şey ve ihtiyarım, o kanattır. Onu yoluyorum, çünkü başıma kastetmede.
جلوه‌گاه و اختیارم آن پرست ** بر کنم پر را که در قصد سرست
Sabır sahibi, kendi kanadını yok farz eder, bu suretle kanadı da onu kötü düşüncelere sevk etmez.
نیست انگارد پر خود را صبور ** تا پرش در نفکند در شر و شور
Şu halde ona de ki: Kanadını yolma, onun bir zararı yoktur. Bu çeşit adama ok gelse önüne kalkanını tutar.
پس زیانش نیست پر گو بر مکن ** گر رسد تیری به پیش آرد مجن
Fakat bana bu güzel kanat düşmandır. Çünkü sabredemiyor, cilveleniyorum.
لیک بر من پر زیبا دشمنیست ** چونک از جلوه‌گری صبریم نیست
Eğer çekinme ve korunma bana yol gösterseydi ihtiyar yüzünden debdebem, devletim artardı. 655
گر بدی صبر و حفاظم راه‌بر ** بر فزودی ز اختیارم کر و فر
Ben çocuğa yahut sarhoşa benziyorum, sınanmalara tahammülüm yok. Benim elime kılıç vermek caiz değildir.
هم‌چو طفلم یا چو مست اندر فتن ** نیست لایق تیغ اندر دست من
Eğer aklım olsaydı da beni men etseydi kılıç, elimde bir zafer vasıtası olurdu.
گر مرا عقلی بدی و منزجر ** تیغ اندر دست من بودی ظفر
Güneş gibi nurlar saçan bir akıl lazım ki doğrudan başka bir suretle kılıç vurmasın.
عقل باید نورده چون آفتاب ** تا زند تیغی که نبود جز صواب
Parlak aklım ve iyi bir huyum yok, şu halde silahımı neden kuyuya atmayayım?
چون ندارم عقل تابان و صلاح ** پس چرا در چاه نندازم سلاح
Bu silah, bana düşman olacak. Onun için kılıçla kalkanı kuyuya atıyorum. 660
در چه اندازم کنون تیغ و مجن ** کین سلاح خصم من خواهد شدن
Ne kolumda kuvvet var, ne dayanacağım bir yer. Kılıcımı atmazsam düşmanım elimden alır onunla beni yaralar.
چون ندارم زور و یاری و سند ** تیغم او بستاند و بر من زند
Bu kötü huylu nefis, yüzünü örtmemekte. Ben de onun inadına yüzümü yırtmadayım.
رغم این نفس وقیحه‌خوی را ** که نپوشد رو خراشم روی را
Bu suretle şu yücelik, şu güzellik azalsın da tamamı ile bitince de ben vebale az düşeyim.
تا شود کم این جمال و این کمال ** چون نماند رو کم افتم در وبال
Yüzümü bu niyetle yırttığımdan suçum yok. Çünkü, bu yüzü yaralarla örtmek gerek.
چون بدین نیت خراشم بزه نیست ** که به زخم این روی را پوشیدنیست
Gönlüm, gizlenme huyuna sahip olsaydı yüzüm, günden güne parlar, güzelleşirdi.665
گر دلم خوی ستیری داشتی ** روی خوبم جز صفا نفراشتی
Kuvvetim kudretim yok, iyiliğe de meyledemiyorum. Bunu gördüm, düşmanımı da gördüm, derhal silahımı kırdım.
چون ندیدم زور و فرهنگ و صلاح ** خصم دیدم زود بشکستم سلاح
Bu suretle de onun bana üstün olmamasına, hançerimin kendime vebal olmamasına gayret etmiş oldum.
تا نگردد تیغ من او را کمال ** تا نگردد خنجرم بر من وبال
Damarım oynadıkça kaçıyorum, çünkü adamın kendisinden kaçması kolaydır.
می‌گریزم تا رگم جنبان بود ** کی فرار از خویشتن آسان بود
Başkasından kaçan, ondan kurtulunca karar eder.
آنک از غیری بود او را فرار ** چون ازو ببرید گیرد او قرار
Halbuki benim düşmanım da benim, benden kaçan da ben. Şu halde işim kıyamete kadar boyuna kaçmaktır. 670
من که خصمم هم منم اندر گریز ** تا ابد کار من آمد خیزخیز
Adama kendi gölgesi düşman olursa ne Hint’te emin olur, ne Huten’de.
نه به هندست آمن و نه در ختن ** آنک خصم اوست سایه‌ی خویشتن
Gündüzün güneşte yok olan yıldızlar gibi Allah varlığında yok olup kendisinden geçenler, hüner ve sanatlariyle şerlerinden emin olmuşlardır. Yok olana tehlike olamaz.
در صفت آن بی‌خودان کی از شر خود و هنر خود آمن شده‌اند کی فانی‌اند در بقای حق هم‌چون ستارگان کی فانی‌اند روز در آفتاب و فانی را خوف آفت و خطر نباشد
Bir adam yokluğa erişir, kendisine yokluğu ziynet edinirse, o adamın, Muhammet gibi gölgesi olmaz.
چون فناش از فقر پیرایه شود ** او محمدوار بی‌سایه شود
“Yokluk benim iftiharımdır” sırrına ziynet yokluktur. Bu çeşit adam, mumun alevi gibi gölgesizdir.
فقر فخری را فنا پیرایه شد ** چون زبانه‌ی شمع او بی‌سایه شد