- Ey ulu kişi dediler, çoğumuz öldük. Artık arkasını tefsirden oku.
- که بمردیم اغلب ای مهتر امان ** باقیش از دفتر تفسیر خوان
- O eli sopalı er, sopayı yılan yaptı. Aklın varsa bu nükte sana yeter.
- چون عصا را مار کرد آن چست‌دست ** گر ترا عقلیست آن نکته بس است
- Gözün var ama anlayışın yok. Âdeta donmuş bir kaynak, bir et parçası. 2180
- تو نظر داری ولیک امعانش نیست ** چشمه‌ی افسرده است و کرده ایست
- Bunun içindir ki düşünceleri meydana getiren, bezeyen Tanrı, ey kul, anlayışlı bir surette bak demektedir.
- زین همی گوید نگارنده‌ی فکر ** که بکن ای بنده امعان نظر
- Soğuk demiri döv demiyor, bunu istemiyor, fakat ey demir, hiç olmazsa Davut’un yanında dön dolaş!
- آن نمی‌خواهد که آهن کوب سرد ** لیک ای پولاد بر داود گرد
- Bedenin ölmüş, İsrafil’in yanına koş. Gönlün donmuş, yürüyüp giden güneşe git.
- تن بمردت سوی اسرافیل ران ** دل فسردت رو به خورشید روان
- Hayallerden öyle libaslara büründün ki neredeyse kötü zanlı Sofestailere karışacaksın.
- در خیال از بس که گشتی مکتسی ** نک بسوفسطایی بدظن رسی
- Sofestai’de zaten akıl yoktu. Bu yüzden duygudan da oldu, varlıktan da mahrum kaldı. 2185
- او خود از لب خرد معزول بود ** شد ز حس محروم و معزول از وجود
- Kendine gel, şimdi söz çiğnemek devri. Söylersen halka rezil rüsva olursun.
- هین سخن‌خا نوبت لب‌خایی است ** گر بگویی خلق را رسوایی است
- İm’an ne demektir? Kaynaktan su akıtmak. Bedenden can gitti mi o cana “giden revan” derler.
- چیست امعان چشمه را کردن روان ** چون ز تن جان رست گویندش روان
- Canı beden bağından çözüp kurtararak çayırlığa, çimenliğe salıveren hakîm.
- آن حکیمی را که جان از بند تن ** باز رست و شد روان اندر چمن
- Hayatla ruhu ayırt etmek için ona bu iki lâkabı taktı. Bunu fark edenin canına aferin!
- دو لقب را او برین هر دو نهاد ** بهر فرق ای آفرین بر جانش باد
- Bu suretle de Tanrı fermanına uyan, dilerse gülü diken, dikeni gül yapan kişideki ruhu anlattı. 2190
- در بیان آنک بر فرمان رود ** گر گلی را خار خواهد آن شود
- Azap yeli estiği zaman Hûd Aleyhisselâm’ın inanmış Ümmetini kurtarması ve mucize göstermesi
- معجزه‌ی هود علیه السلام در تخلص مومنان امت به وقت نزول باد
- İnananlar, o zararlı yelin elinden kaçmışlar, hepsi bir daire içine sığınmışlardı.
- مومنان از دست باد ضایره ** جمله بنشستند اندر دایره
- Yel, âdeta tûfandı, onun lütfu da gemi. Onun bu çeşit nice gemileri var, nice tûfanları.
- یاد طوفان بود و کشتی لطف هو ** بس چنین کشتی و طوفان دارد او
- Tanrı, bir padişahı gemi yapar. Hırsı ile kendisini saflara vurur.
- پادشاهی را خدا کشتی کند ** تا به حرص خویش بر صفها زند
- Maksadı halkın emin olması değildir, ülke zapt etmektir.
- قصد شه آن نه که خلق آمن شوند ** قصدش آنک ملک گردد پای‌بند
- Değirmen beygiri koşar, döner durur. Maksadı da dayak yemeden kurtulmaktadır. 2195
- آن خراسی می‌دود قصدش خلاص ** تا بیابد او ز زخم آن دم مناص
- Su çekmekten, yahut susamdan şırlagan yağı çıkarmaktan haberi bile yoktur.
- قصد او آن نه که آبی بر کشد ** یاکه کنجد را بدان روغن کند
- Öküz, arabayı çekmek eşyayı götürmek için değil, dayak korkusundan yürür, yeler.
- گاو بشتابد ز بیم زخم سخت ** نه برای بردن گردون و رخت
- Fakat Tanrı, ona öyle bir acı korkusu vermiştir de o yüzden işler de görülür gider.
- لیک دادش حق چنین خوف وجع ** تا مصالح حاصل آید در تبع
- Her kazanç sahibi de bunun gibi âlemi ıslâh için değil, kendisi için çalışır.
- هم‌چنان هر کاسبی اندر دکان ** بهر خود کوشد نه اصلاح جهان
- Her biri derdine bir melhem arar. Derken bir âlem de bu yüzden düzene girer. 2200
- هر یکی بر درد جوید مرهمی ** در تبع قایم شده زین عالمی
- Tanrı korkuyu bu âleme direk yapmıştır. Herkes, can korkusu ile bir işe sarılmıştır.
- حق ستون این جهان از ترس ساخت ** هر یکی از ترس جان در کار باخت
- Tanrı’ya hamd olsun ki böyle bir korkuyu mimar etmiş, onunla yer yüzünü düzene koymuştur.
- حمد ایزد را که ترسی را چنین ** کرد او معمار و اصلاح زمین