- O muhtesibi, noksanın yüzünden ayrı bildin. Gayretli padişahlardan utan a şaşı! 3185
- خواجه را چون غیر گفتی از قصور ** شرم‌دار ای احول از شاه غیور
- Havanın üstündeki esîrden bile ileri gitmiş olan zatı şu karanlıklarda oturan farelerden sayma.
- خواجه را که در گذشتست از اثیر ** جنس این موشان تاریکی مگیر
- Onu can olarak gör, ağır cisim olarak görme. Onu beyin gör, kemik olarak görme.
- خواجه‌ی جان بین مبین جسم گران ** مغز بین او را مبینش استخوان
- Ona melun iblisin gözü ile bakma, onu toprağa mensup sayma.
- خواجه را از چشم ابلیس لعین ** منگر و نسبت مکن او را به طین
- Güneşle yoldaş olana yarasa deme. Kendisine secde edileni secde eder bilme.
- همره خورشید را شب‌پر مخوان ** آنک او مسجود شد ساجد مدان
- Bu da akislere benzer ama akis değildir. Akis suretinde Tanrı’nın görünüşüdür bu. 3190
- عکس‌ها را ماند این و عکس نیست ** در مثال عکس حق بنمودنیست
- O, bir güneş görmüştür, cansız ve donmuş bir halde kalmamıştır. Şırlağan yağı, gül yağı olmuştur; şırlağan yağı kalmamıştır.
- آفتابی دید او جامد نماند ** روغن گل روغن کنجد نماند
- Tanrı Abdâl’i de, fâni varlıklarını değiştirdiler mi artık halktan değildirler, çevir bu yaprağı.
- چون مبدل گشته‌اند ابدال حق ** نیستند از خلق بر گردان ورق
- Birlik kıblesi, nasıl olur da iki olur? Toprak, nasıl olur da meleklerin secde ettikleri bir şey olabilir?
- قبله‌ی وحدانیت دو چون بود ** خاک مسجود ملایک چون شود
- Adam, bu ırmakta elma aksini gördü ama bu görüşü de, eteğini elmayla doldurdu.
- چون درین جو دیدعکس سیب مرد ** دامنش را دید آن پر سیب کرد
- Bu görüşü, yüzlerce çuvalı elmayla doldurdu. Artık, ırmakta gördüğü, nasıl olur da hayal olur? 3195
- آنچ در جو دید کی باشد خیال ** چونک شد از دیدنش پر صد جوال
- Ten görme de o sağır ve dilsizler gibi kendilerine doğru bir şey söylenince inkâr edenlerden olma.
- تن مبین و آن مکن کان بکم و صم ** کذبوا بالحق لما جائهم
- O zat, “Attığın vakit sen atmadın, Tanrı attı” sırrına mazhar olmuştur. Onun gürüşü, Tanrı görüşüdür.
- ما رمیت اذ رمیت احمد بدست ** دیدن او دیدن خالق شدست
- Ona hizmet Tanrı’ya hizmettir. Gündüzü görmek, bu pencereyi görmektir.
- خدمت او خدمت حق کردنست ** روز دیدن دیدن این روزنست
- Hele şu pencere yok mu? O, kendinden parlamadadır. Ondaki nur, güneşin, yahut Ferkad yıldızının eğreti nuru değildir.
- خاصه این روزن درخشان از خودست ** نی ودیعه‌ی آفتاب و فرقدست
- O pencereye vuran nur da yine o güneştendir ama bilinen yoldan, bilinen taraftan gelmemiştir o. 3200
- هم از آن خورشید زد بر روزنی ** لیک از راه و سوی معهود نی
- Bu pencereyle güneş arasında öyle bir yol vardır ki başka pencereler, o yolu bilmez.
- در میان شمس و این روزن رهی ** هست روزنها نشد زو آگهی
- Bir bulut gelse de güneşi örtse güneşin nuru bu pencereden köpürür, çağlar.
- تا اگر ابری بر آید چرخ‌پوش ** اندرین روزن بود نورش به جوش
- Bu pencereyle güneş arasında şu havayla altı cihetten başka bir yoldan bir ülfet, bir ünsiyet vardır.
- غیر راه این هوا و شش جهت ** در میان روزن و خور مالفت
- Onu övmek, onu tesbih etmek, Tanrı’yı övmek, Tanrı’yı tesbih etmektir. Bu tabağın meyvesi, kendiliğinden biter.
- مدحت و تسبیح او تسبیح حق ** میوه می‌روید ز عین این طبق
- Bu sebepten salkım salkım elmalar biter. Bu sepete ağaç adını taksan hiç yanlış olmaz. 3205
- سیب روید زین سبد خوش لخت لخت ** عیب نبود گر نهی نامش درخت
- Bu sepete elma ağacı de. İkisinin arasında gizli bir yol var zaten.
- این سبد را تو درخت سیب خوان ** که میان هر دو راه آمد نهان
- Meyve veren bir ağaçtan ne biterse aynen bu sepetten de biter, bu sepet de o çeşit meyveleri verir.
- آنچ روید از درخت بارور ** زین سبد روید همان نوع از ثمر
- Şu halde artık sepeti baht ağacı gör de bu sepetin gölgesinde bir hoşça otur.
- پس سبد را تو درخت بخت بین ** زیر سایه‌ی این سبد خوش می‌نشین
- Ekmek, insana mülâyemet verince ey sevgili dost, artık neden ona ekmek dersin? Mahmude de.
- نان چو اطلاق آورد ای مهربان ** نان چرا می‌گوییش محموده خوان