- Kav ateş almasın diye boyuna kavı, yandıkça parmağı ile söndürüyordu.
- می‌نهاد آنجا سر انگشت را ** تا شود استاره‌ی آتش فنا
- Adam, kavı kendi kendine sönüyor sanmakta, hırsızın söndürdüğünü görmemekteydi. 360
- خواجه می‌پنداشت کز خود می‌مرد ** این نمی‌دید او که دزدش می‌کشد
- Tuhaf şey dedi, bu kav, ıslak olmalı ki ateşlenirken hemen sönmede.
- خواجه گفت این سوخته نمناک بود ** می‌مرد استاره از تریش زود
- Pek karanlık olduğundan önünde oturan ve ateşi söndüren hırsızı göremiyordu.
- بس که ظلمت بود و تاریکی ز پیش ** می‌ندید آتش‌کشی را پیش خویش
- Senin de gönlünde böyle bir ateş söndüren var da kâfir gözün, körlüğünden görmüyor.
- این چنین آتش‌کشی اندر دلش ** دیده‌ی کافر نبیند از عمش
- Bilen duyan gönül, nasıl olur da dönen şeyi bir döndüren var, bunu bilmez?
- چون نمی‌داند دل داننده‌ای ** هست با گردنده گرداننده‌ای
- Nasıl olur da kendi kendine geceyle gündüz, sahipsiz olarak nasıl gelir, nasıl gider demezsin? 365
- چون نمی‌گویی که روز و شب به خود ** بی‌خداوندی کی آید کی رود
- A aşağılık kişi, aklın aldığı şeylerin etrafında döner dolaşırsın ha... Bir de gel de şu akılsızlığını gör!
- گرد معقولات می‌گردی ببین ** این چنین بی‌عقلی خود ای مهین
- Evi bir yapanın olması mı daha akla uygundur, yapıcısı olmayan kendi kendine yapılmış bir ev mi, a aklı kıt?
- خانه با بنا بود معقول‌تر ** یا که بی‌بنا بگو ای کم‌هنر
- Yazıyı bir yazanın olması mı daha akla uyar, yoksa olmaması mı ey oğul?
- خط با کاتب بود معقول‌تر ** یا که بی‌کاتب بیندیش ای پسر
- Cim harfine benzeyen kulak, aynaya benzeyen göz, mime benzeyen ağız, nasıl olur da yazan olmadan yazılır, meydana gelir a kınanmaya değer adam?
- جیم گوش و عین چشم و میم فم ** چون بود بی‌کاتبی ای متهم
- Aydın bir mum, yakmayan oldukça mı bulunur, yoksa bilen bir yakıcı olunca mı? 370
- شمع روشن بی‌ز گیراننده‌ای ** یا بگیراننده‌ی داننده‌ای
- Güzel bir sanat kör ve çolak bir adamın elinden mi çıkar, yoksa her tarafı bütün bir gözlünün elinden mi?
- صنعت خوب از کف شل ضریر ** باشد اولی یا بگیرایی بصیر
- Madem ki seni kahredeceğini, başına mihnet topuzunu vuracağını bildin;
- پس چو دانستی که قهرت می‌کند ** بر سرت دبوس محنت می‌زند
- Hadi Nemrut gibi savaş, havayı okla bakalım!
- پس بکن دفعش چو نمرودی به جنگ ** سوی او کش در هوا تیری خدنگ
- Hani Moğol askerleri gibi... Onlar da biri hastalandı mı ölmesin diye göğe ok atarlar ya, sen de atadur.
- هم‌چو اسپاه مغل بر آسمان ** تیر می‌انداز دفع نزع جان
- Yahut da kaçabilirsen kaç, kurtul bakalım.İmkânı mı var? Onun eline bir kere rehin olmuşsun. 375
- یا گریز از وی اگر توانی برو ** چون روی چون در کف اویی گرو
- Yokluktayken bile elinden kurtulamadın, şimdi nasıl kurtulabilirsin a güzelim!
- در عدم بودی نرستی از کفش ** از کف او چون رهی ای دست‌خوش
- İstek yok mu? İşte o, sıçramak, kaçmaktır; onun adaletine karşı takvanın kanını dökmektir.
- آرزو جستن بود بگریختن ** پیش عدلش خون تقوی ریختن
- Bu dünya tuzaktır, tanesi de istek. Tuzaklardan kaç onlardan yüz çevir.
- این جهان دامست و دانه‌آرزو ** در گریز از دامها روی آر زو
- Böyle hareket ettin mi yüzlerce ferahlık bulursun. Fakat istekten geçemedin mi fesatlıklara uğrarsın.
- چون چنین رفتی بدیدی صد گشاد ** چون شدی در ضد آن دیدی فساد
- Bunun için Peygamber “Müftüler sana kuvvetli fetvalar bile verseler sen, kalbine danış” dedi. 380
- پس پیمبر گفت استفتوا القلوب ** گر چه مفتیتان برون گوید خطوب
- İsteği bırak da Allah acısın. Bunun böyle olması lâzım, bunu denedin, sınadın ya.
- آرزو بگذار تا رحم آیدش ** آزمودی که چنین می‌بایدش
- Mademki kaçamıyorsun, ona kullukta bulun da hapsinden kurtul, gül bahçelerine git.
- چون نتانی جست پس خدمت کنش ** تا روی از حبس او در گلشنش
- Her an kendini görür gözetirsin adaleti de görürsün, yüceliği de ey azgın.
- دم به دم چون تو مراقب می‌شوی ** داد می‌بینی و داور ای غوی