English    Türkçe    فارسی   

1
815-864

  • When God wishes to rend the veil of any one (expose him to shame), He turns his inclination towards reviling holy men. 815
  • چون خدا خواهد که پرده‌‌ی کس درد ** میلش اندر طعنه‌‌ی پاکان برد

  • And if God wishes to hide the blame of any one, he (that person) does not breathe a word of blame against the blameworthy.
  • چون خدا خواهد که پوشد عیب کس ** کم زند در عیب معیوبان نفس‌‌

  • When God wishes to help us, He turns our inclination towards humble lament.
  • چون خدا خواهد که‌‌مان یاری کند ** میل ما را جانب زاری کند

  • Oh, happy the eye that is weeping for His sake! Oh, fortunate the heart that is seared for His sake!
  • ای خنک چشمی که آن گریان اوست ** وی همایون دل که آن بریان اوست‌‌

  • The end of every weeping is laughter at last; the man who foresees the end is a blessed servant (of God).
  • آخر هر گریه آخر خنده‌‌ای است ** مرد آخر بین مبارک بنده‌‌ای است‌‌

  • Wherever is flowing water, there is greenery: wherever are running tears, (the Divine) mercy is shown. 820
  • هر کجا آب روان سبزه بود ** هر کجا اشک روان رحمت شود

  • Be moaning and moist-eyed like the water-wheel, that green herbs may spring up from the courtyard of your soul.
  • باش چون دولاب نالان چشم تر ** تا ز صحن جانت بر روید خضر

  • If you desire tears, have mercy on one who sheds tears; if you desire mercy, show mercy to the weak.
  • اشک خواهی رحم کن بر اشک بار ** رحم خواهی بر ضعیفان رحم آر

  • How the fire reproached the Jewish king.
  • عتاب کردن آتش را آن پادشاه جهود

  • The king turned his face to the fire, saying, “O fierce-tempered one, where is thy world-consuming natural disposition?
  • رو به آتش کرد شه کای تند خو ** آن جهان سوز طبیعی خوت کو

  • How art thou not burning? What has become of thy specific property? Or has thy intention changed because of our fortune?
  • چون نمی‌‌سوزی چه شد خاصیتت ** یا ز بخت ما دگر شد نیتت‌‌

  • Thou hast no pity (even) on the fire-worshipper: how (then) has he been saved who does not worship thee? 825
  • می‌‌نبخشایی تو بر آتش پرست ** آن که نپرستد ترا او چون برست‌‌

  • Never, O fire, art thou patient: how burnest thou not? What is it? Hast thou not the power?
  • هرگز ای آتش تو صابر نیستی ** چون نسوزی چیست قادر نیستی‌‌

  • Is this a spell, I wonder, that binds the eye or the mind? How does such a lofty flame not burn?
  • چشم بند است این عجب یا هوش بند ** چون نسوزاند چنین شعله‌‌ی بلند

  • Has some one bewitched thee? Or is it magic, or is thy unnatural behaviour from our fortune?”
  • جادویی کردت کسی یا سیمیاست ** یا خلاف طبع تو از بخت ماست‌‌

  • The fire said: “I am the same, O idolator: come in, that thou mayst feel my heat.
  • گفت آتش من همانم ای شمن ** اندر آ تو تا ببینی تاب من‌‌

  • My nature and element have not changed: I am the sword of God and by (His) leave I cut. 830
  • طبع من دیگر نگشت و عنصرم ** تیغ حقم هم به دستوری برم‌‌

  • The Turcoman dogs fawn at the tent-door before the guest,
  • بر در خرگه سگان ترکمان ** چاپلوسی کرده پیش میهمان‌‌

  • But if any one having the face of a stranger pass by the tent, he will see the dogs rushing at him like lions.
  • ور به خرگه بگذرد بیگانه رو ** حمله بیند از سگان شیرانه او

  • I am not less than a dog in devotion, nor is God less than a Turcoman in life (living power).”
  • من ز سگ کم نیستم در بندگی ** کم ز ترکی نیست حق در زندگی‌‌

  • If the fire of your nature make you suffer pain, it burns by command of the Lord of religion;
  • آتش طبعت اگر غمگین کند ** سوزش از امر ملیک دین کند

  • If the fire of your nature give you joy, (that is because) the Lord of the Judgment puts joy therein. 835
  • آتش طبعت اگر شادی دهد ** اندر او شادی ملیک دین نهد

  • When you feel pain, ask pardon of God: pain, by command of the Creator, is efficacious.
  • چون که غم بینی تو استغفار کن ** غم به امر خالق آمد کار کن‌‌

  • When He pleases, pain itself becomes joy; bondage itself becomes freedom.
  • چون بخواهد عین غم شادی شود ** عین بند پای، آزادی شود

  • Air and earth and water and fire are (His) slaves: with you and me they are dead, but with God they are alive.
  • باد و خاک و آب و آتش بنده‌‌اند ** با من و تو مرده با حق زنده‌‌اند

  • Before God, fire is always standing (ready to do His behest), writhing continually day and night, like a lover.
  • پیش حق آتش همیشه در قیام ** همچو عاشق روز و شب پیچان مدام‌‌

  • If you strike stone on iron, it (the fire) leaps out: ’tis by God's command that it puts forth its foot. 840
  • سنگ بر آهن زنی بیرون جهد ** هم به امر حق قدم بیرون نهد

  • Do not strike together the iron and stone of injustice, for these two generate like man and woman.
  • آهن و سنگ ستم بر هم مزن ** کاین دو می‌‌زایند همچون مرد و زن‌‌

  • The stone and the iron are indeed causes, but look higher, O good man!
  • سنگ و آهن خود سبب آمد و لیک ** تو به بالاتر نگر ای مرد نیک‌‌

  • For this (external) cause was produced by that (spiritual) cause: when did a cause ever proceed from itself without a cause?
  • کاین سبب را آن سبب آورد پیش ** بی‌‌سبب کی شد سبب هرگز ز خویش‌‌

  • And those causes which guide the prophets on their way are higher than these (external) causes.
  • و آن سببها کانبیا را رهبر است ** آن سببها زین سببها برتر است‌‌

  • That (spiritual) cause makes this (external) cause operative; sometimes, again, it makes it fruitless and ineffectual. 845
  • این سبب را آن سبب عامل کند ** باز گاهی بی‌‌بر و عاطل کند

  • (Ordinary) minds are familiar with this (external) cause, but the prophets are familiar with those (spiritual) causes.
  • این سبب را محرم آمد عقلها ** و آن سببها راست محرم انبیا

  • What is (the meaning of) this (word) “cause” (sabab) in Arabic? Say: “cord” (rasan). This cord came into this well (the world) by (Divine) artifice.
  • این سبب چه بود به تازی گو رسن ** اندر این چه این رسن آمد به فن‌‌

  • The revolution of the water-wheel causes the cord (to move), (but) not to see the mover of the water-wheel is an error.
  • گردش چرخه رسن را علت است ** چرخه گردان را ندیدن زلت است‌‌

  • Beware, beware! Do not regard these cords of causation in the world as (deriving their movement) from the giddy wheel (of heaven),
  • این رسنهای سببها در جهان ** هان و هان زین چرخ سر گردان مدان‌‌

  • Lest you remain empty and giddy like the (celestial) wheel, lest through brainlessness you burn like markh wood. 850
  • تا نمانی صفر و سر گردان چو چرخ ** تا نسوزی تو ز بی‌‌مغزی چو مرخ‌‌

  • By the command of God the wind devours (extinguishes) fire: both are drunken with the wine of God.
  • باد آتش می‌‌خورد از امر حق ** هر دو سر مست آمدند از خمر حق‌‌

  • O son, when you open your eyes you will see that from God too are the water of clemency and the fire of anger.
  • آب حلم و آتش خشم ای پسر ** هم ز حق بینی چو بگشایی بصر

  • Had not the soul of the wind been informed by God, how would it have distinguished (the believers and unbelievers) amongst the people of ‘Ád?
  • گر نبودی واقف از حق جان باد ** فرق کی کردی میان قوم عاد

  • The story of the wind which destroyed the people of ‘Ád in the time of (the prophet) Húd, on whom be peace.
  • قصه‌‌ی باد که در عهد هود علیه السلام قوم عاد را هلاک کرد

  • Húd drew a line round the believers: the wind would become soft (subside) when it reached that place,
  • هود گرد مومنان خطی کشید ** نرم می‌‌شد باد کانجا می‌‌رسید

  • (Although) it was dashing to pieces in the air all who were outside of the line. 855
  • هر که بیرون بود ز آن خط جمله را ** پاره پاره می‌‌گسست اندر هوا

  • Likewise Shaybán the shepherd used to draw a visible line round his flock
  • همچنین شیبان راعی می‌‌کشید ** گرد بر گرد رمه خطی پدید

  • Whenever he went to the Friday service at prayer-time, in order that the wolf might not raid and ravage there:
  • چون به جمعه می‌‌شد او وقت نماز ** تا نیارد گرگ آن جا ترک تاز

  • No wolf would go into that (circle), nor would any sheep stray beyond that mark;
  • هیچ گرگی در نرفتی اندر آن ** گوسفندی هم نگشتی ز آن نشان‌‌

  • The wind of the wolf's and sheeps' concupiscence was barred because of (by) the circle of the man of God.
  • باد حرص گرگ و حرص گوسفند ** دایره‌‌ی مرد خدا را بود بند

  • Even so, to those who know God (‘árifán) the wind of Death is soft and pleasant as the breeze (that wafts the scent) of (loved) ones like Joseph. 860
  • همچنین باد اجل با عارفان ** نرم و خوش همچون نسیم یوسفان‌‌

  • The fire did not set its teeth in Abraham: how should it bite him, since he is the chosen of God?
  • آتش ابراهیم را دندان نزد ** چون گزیده‌‌ی حق بود چونش گزد

  • The religious are not burned by the fire of lust which bore all the rest down to the bottom of the earth.
  • ز آتش شهوت نسوزد اهل دین ** باقیان را برده تا قعر زمین‌‌

  • The waves of the sea, when they charged on by God's command, discriminated the people of Moses from the Egyptians.
  • موج دریا چون به امر حق بتاخت ** اهل موسی را ز قبطی واشناخت‌‌

  • The earth, when the (Divine) command came, drew Qárún (Korah) with his gold and throne into its lowest depth.
  • خاک قارون را چو فرمان در رسید ** با زر و تختش به قعر خود کشید