She smelt his mouth thrice: no disagreeable smell came from it.150
بوی می‌کرد آن دهانش را سه بار ** هیچ بویی زو نیامد ناگوار
She paced round him several times and went off: the huge queen-elephant did him no hurt.
چند باری گرد او گشت و برفت ** مر ورا نازرد آن شه‌پیل زفت
She smelt the lips of every sleeper, and the smell (of her young one's flesh) was coming to her from each of those slumbering men.
مر لب هر خفته‌ای را بوی کرد ** بوی می‌آمد ورا زان خفته مرد
He (each man) had eaten of the roasted flesh of the young elephant: the (mother) elephant quickly tore him to pieces and killed him.
از کباب پیل‌زاده خورده بود ** بر درانید و بکشتش پیل زود
At once she set about rending the people of that company one by one, and she had no awe of (doing) it.
در زمان او یک بیک را زان گروه ** می‌درانید و نبودش زان شکوه
She tossed each one in the air recklessly, so that he dashed on the earth and was cloven asunder.155
بر هوا انداخت هر یک را گزاف ** تا همی‌زد بر زمین می‌شد شکاف
O drinker of the people's blood, begone from the way, lest their blood wage war against thee.
ای خورنده‌ی خون خلق از راه برد ** تا نه آرد خون ایشانت نبرد
Know for sure that their property is (as) their blood, because property comes into one's hand (is acquired) by strength (of body).
مال ایشان خون ایشان دان یقین ** زانک مال از زور آید در یمین
The mother of those young elephants will exact vengeance: (her) retribution will slay him that eats the young elephant.
مادر آن پیل‌بچگان کین کشد ** پیل بچه‌خواره را کیفر کشد
O eater of bribes, thou eatest the young elephant: from thee too the Master of the elephant will wring the breath.
پیل‌بچه می‌خوری ای پاره‌خوار ** هم بر آرد خصم پیل از تو دمار
The smell put to shame the deviser of fraud: the elephant knows the smell of her child.160
بوی رسوا کرد مکر اندیش را ** پیل داند بوی طفل خویش را
He that perceives the smell of God from (distant) Yemen, how should not he perceive the smell of falsehood from me?
آنک یابد بوی حق را از یمن ** چون نیابد بوی باطل را ز من
Inasmuch as Mustafá (Mohammed) smelt (this) from far away, how should not he smell the odour from our mouths?
مصطفی چون برد بوی از راه دور ** چون نیابد از دهان ما بخور
He does smell it, but he conceals (the fact) from us: the good and bad smells go up to Heaven.
هم بیابد لیک پوشاند ز ما ** بوی نیک و بد بر آید بر سما
Thou art sleeping, and (meanwhile) the smell of that unlawful deed (of thine) is beating on the azure sky.
تو همی‌خسپی و بوی آن حرام ** می‌زند بر آسمان سبزفام
It accompanies thy foul breaths, it ascends to the smellers (examiners) in the celestial sphere.165
همره انفاس زشتت می‌شود ** تا به بوگیران گردون می‌رود
The smell of pride and the smell of greed and the smell of concupiscence will become, in speaking, like (the smell of) onions.
بوی کبر و بوی حرص و بوی آز ** در سخن گفتن بیاید چون پیاز
If thou take oath, saying, “When have I eaten them? I have abstained from onions and garlic,”
گر خوری سوگند من کی خورده‌ام ** از پیاز و سیر تقوی کرده‌ام
The breath of thy oath will inform (against thee) and will strike upon the noses of those who sit beside thee.
آن دم سوگند غمازی کند ** بر دماغ همنشینان بر زند
Prayers, then, are rejected because of the smell thereof: the corrupt heart shows in the tongue.
پس دعاها رد شود از بوی آن ** آن دل کژ می‌نماید در زبان
The answer to such a prayer is “Get ye gone”: the requital for every knave is the cudgel of repulse.170
اخسا آید جواب آن دعا ** چوب رد باشد جزای هر دغا
(But) if thy words be wrong and thy meaning right, that wrongness of expression is acceptable to God.
گر حدیثت کژ بود معنیت راست ** آن کژی لفظ مقبول خداست
Explaining that in the sight of the Beloved a fault committed by lovers is better than the correctness of strangers.
بیان آنک خطای محبان بهترست از صواب بیگانگان بر محبوب
The veracious Bilál in (uttering) the call to prayer used, from ardent feeling, to pronounce hayya as hayya,
آن بلال صدق در بانگ نماز ** حی را هی همی‌خواند از نیاز
So that they (some people) said, “O Messenger (of God), this fault is not right (permissible) now when ’tis the beginning of the edifice (of Islam).
تا بگفتند ای پیمبر راست نیست ** این خطا اکنون که آغاز بناست
O Prophet and Messenger of the Creator, get a muezzin who speaks more correctly.
ای نبی و ای رسول کردگار ** یک مذن کو بود افصح بیار
At the commencement of religion and piety, it is a disgrace to mispronounce hayy ‘ala ’l-faláh.”175
عیب باشد اول دین و صلاح ** لحن خواندن لفظ حی عل فلاح
The Prophet's wrath boiled up, and he gave one or two indications of the hidden favours (which God had bestowed upon Bilál),
خشم پیغامبر بجوشید و بگفت ** یک دو رمزی از عنایات نهفت
Saying, “O base men, in God's sight the (mispronounced) hayy of Bilál is better than a hundred há's and khá's and words and phrases.
کای خسان نزد خدا هی بلال ** بهتر از صد حی و خی و قیل و قال
Do not stir me to anger, lest I divulge your secret—(both) your end and your beginning.”
وا مشورانید تا من رازتان ** وا نگویم آخر و آغازتان
If thou hast not a sweet breath in prayer, go and beg a prayer from the pure (in heart).
گر نداری تو دم خوش در دعا ** رو دعا می‌خواه ز اخوان صفا
How God most High commanded Moses, on whom be peace, saying, “Call unto Me with a mouth with which thou hast not sinned.”
امر حق به موسی علیه السلام که مرا به دهانی خوان کی بدان دهان گناه نکرده‌ای
He (God) said, “O Moses, beseech Me for protection with a mouth thou hast not sinned withal.”180
گفت ای موسی ز من می‌جو پناه ** با دهانی که نکردی تو گناه
Moses said, “I have not such a mouth.” God said, “Call unto Me by the mouth of others.”
گفت موسی من ندارم آن دهان ** گفت ما را از دهان غیر خوان
When didst thou sin by the mouth of others? Invoke (God) by the mouth of others, crying, “O God!”
از دهان غیر کی کردی گناه ** از دهان غیر بر خوان کای اله
Act in such wise that (their) mouths may pray for thee in the nights and days.
آنچنان کن که دهانها مر ترا ** در شب و در روزها آرد دعا
Ask pardon by a mouth with which thou hast committed no sin—and that will be the mouth of others—
از دهانی که نکردستی گناه ** و آن دهان غیر باشد عذر خواه
Or (else) make thine own mouth pure, make thy spirit alert and nimble.185
یا دهان خویشتن را پاک کن ** روح خود را چابک و چالاک کن
Praise of God is pure: when purity has come, defilement packs and goes out.
ذکر حق پاکست چون پاکی رسید ** رخت بر بندد برون آید پلید
Contraries flee from contraries: night flees when the light (of dawn) shines forth.
می‌گریزد ضدها از ضدها ** شب گریزد چون بر افروزد ضیا
When the pure (holy) Name comes into the mouth, neither impurity remains nor (any) sorrows.
چون در آید نام پاک اندر دهان ** نه پلیدی ماند و نه اندهان
Showing that the supplicant's invocation of God is essentially the same thing as God's response to him.
بیان آنک الله گفتن نیازمند عین لبیک گفتن حق است
One night a certain man was crying “Allah!” till his lips were growing sweet with praise of Him.
آن یکی الله می‌گفتی شبی ** تا که شیرین می‌شد از ذکرش لبی
The Devil said, “Prithee, O garrulous one, where is the (response) ‘Here am I’ to all this ‘Allah’?190
گفت شیطان آخر ای بسیارگو ** این همه الله را لبیک کو
Not a single response is coming from the Throne: how long will you cry ‘Allah’ with grim face?”
می‌نیاید یک جواب از پیش تخت ** چند الله می‌زنی با روی سخت
He became broken-hearted and laid down his head (to sleep): in a dream he saw Khadir amidst the verdure.
او شکسته‌دل شد و بنهاد سر ** دید در خواب او خضر را در خضر
He (Khadir) said, “Hark, you have held back from praising God: how is it that you repent of having called unto Him?”
گفت هین از ذکر چون وا مانده‌ای ** چون پشیمانی از آن کش خوانده‌ای
He said, “No ‘Here am I’ is coming to me in response, hence I fear that I may be (a reprobate who is) driven away from the Door.”
گفت لبیکم نمی‌آید جواب ** زان همی‌ترسم که باشم رد باب
He (Khadir) said, “(God saith), That ‘Allah’ of thine is My ‘Here am I,’ and that supplication and grief and ardour of thine is My messenger (to thee).195
گفت آن الله تو لبیک ماست ** و آن نیاز و درد و سوزت پیک ماست
Thy shifts and attempts to find a means (of gaining access to Me) were (in reality) My drawing (thee towards Me), and released thy feet (from the bonds of worldliness).
حیله‌ها و چاره‌جوییهای تو ** جذب ما بود و گشاد این پای تو
Thy fear and love are the noose to catch My favour: beneath every ‘O Lord’ (of thine) is many a ‘Here am I’ (from Me).”
ترس و عشق تو کمند لطف ماست ** زیر هر یا رب تو لبیکهاست
Far from this prayer is the soul of the fool, because to him it is not permitted to cry “O Lord.”
جان جاهل زین دعا جز دور نیست ** زانک یا رب گفتنش دستور نیست
On his mouth and heart are lock and bolt, to the end that he may not moan unto God in the hour of bale.
بر دهان و بر دلش قفلست و بند ** تا ننالد با خدا وقت گزند