English    Türkçe    فارسی   

3
4703-4752

  • Firstly, hear that when I abandoned (thy) net the first and the last {this world and the next) shot away (disappeared) from before me;
  • اولا بشنو که چون ماندم ز شست ** اول و آخر ز پیش من بجست
  • Secondly, hear, O loving Prince, that I sought long, (but) there was no second to thee;
  • ثانیا بشنو تو ای صدر ودود ** که بسی جستم ترا ثانی نبود
  • Thirdly, since I have gone away from thee, ‘tis as though I have said, ‘the third of three’; 4705
  • ثالثا تا از تو بیرون رفته‌ام ** گوییا ثالث ثلاثه گفته‌ام
  • Fourthly, forasmuch as my cornfield is burnt-up, I do not know the fifth (finger) from the fourth.
  • رابعا چون سوخت ما را مزرعه ** می ندانم خامسه از رابعه
  • Wherever thou findest blood on the sods, (if) thou investigate, it will certainly (prove to) be (blood) from mine eye.
  • هر کجا یابی تو خون بر خاکها ** پی بری باشد یقین از چشم ما
  • My words are (as) the thunder, and this noise and moaning demands of the cloud that it should rain upon the earth.
  • گفت من رعدست و این بانگ و حنین ** ز ابر خواهد تا ببارد بر زمین
  • Between words and tears I continue (in doubt) whether I should weep or speak: hew shall I do?
  • من میان گفت و گریه می‌تنم ** یا بگریم یا بگویم چون کنم
  • If I speak, the weeping will be lost; and if I weep, how shall I render thanks and praise? 4710
  • گر بگویم فوت می‌گردد بکا ** ور نگویم چون کنم شکر و ثنا
  • Heart’s blood is falling from mine eye, O King: see what has befallen me from mine eye!”
  • می‌فتد از دیده خون دل شها ** بین چه افتادست از دیده مرا
  • The emaciated man said this and began to weep (so violently) that both base and noble wept for him.
  • این بگفت و گریه در شد آن نحیف ** که برو بگریست هم دون هم شریف
  • So many ecstatic cries came up from his heart (that) the people of Bukhárá made a ring around him.
  • از دلش چندان بر آمد های هوی ** حلقه کرد اهل بخارا گرد اوی
  • (He was) speaking crazily, weeping crazily, laughing crazily: men and women, small and great were bewildered.
  • خیره گویان خیره گریان خیره‌خند ** مرد و زن خرد و کلان حیران شدند
  • The (whole) city, too, shed tears in conformity with him: men and women were gathered together as (at) the Resurrection. 4715
  • شهر هم هم‌رنگ او شد اشک ریز ** مرد و زن درهم شده چون رستخیز
  • At that moment the heaven was saying to the earth, “If thou hast never seen the Resurrection, behold it (now)!”
  • آسمان می‌گفت آن دم با زمین ** گر قیامت را ندیدستی ببین
  • The intellect (was) bewildered, saying, "What is love and what is ecstasy? (I know not) whether separation from Him or union with Him is the more marvellous."
  • عقل حیران که چه عشق است و چه حال ** تا فراق او عجب‌تر یا وصال
  • The sky read the letter (announcement) of Resurrection (and was so distraught that) it rent its garment up to the Milky Way.
  • چرخ بر خوانده قیامت‌نامه را ** تا مجره بر دریده جامه را
  • Love bath estrangement with (is a stranger to) the two worlds: in it are two-and-seventy madnesses.
  • با دو عالم عشق را بیگانگی ** اندرو هفتاد و دو دیوانگی
  • It is exceedingly hidden, and (only) its bewilderment is manifest the soul of the spiritual sultans is pining for it 4720
  • سخت پنهانست و پیدا حیرتش ** جان سلطانان جان در حسرتش
  • Its religion is other than (that of) the two-and-seventy sects: beside it the throne of Kings is (but) a splint-bandage.
  • غیر هفتاد و دو ملت کیش او ** تخت شاهان تخته‌بندی پیش او
  • At the time of the samá’ Love’s minstrel strikes up this (strain): “Servitude is chains and lordship headache.”
  • مطرب عشق این زند وقت سماع ** بندگی بند و خداوندی صداع
  • Then what is Love? The Sea of Not-being: there the foot of the intellect is shattered.
  • پس چه باشد عشق دریای عدم ** در شکسته عقل را آنجا قدم
  • Servitude and sovereignty are known: loverhood is concealed by these two veils.
  • بندگی و سلطنت معلوم شد ** زین دو پرده عاشقی مکتوم شد
  • Would that Being had a tongue; that it might remove the veils from existent beings! 4725
  • کاشکی هستی زبانی داشتی ** تا ز هستان پرده‌ها برداشتی
  • O breath of (phenomenal) existence, whatsoever words thou mayest utter, know that thereby thou hast bound another veil upon it (the mystery).
  • هر چه گویی ای دم هستی از آن ** پرده‌ی دیگر برو بستی بدان
  • That utterance and (that) state (of existence) are the bane of (spiritual) perception: to wash away blood with blood is absurd, absurd.
  • آفت ادراک آن قالست و حال ** خون بخون شستن محالست و محال
  • Since I am familiar with His frenzied ones, day and night I am breathing forth (the secrets of Love) in the cage (of phenomenal existence).
  • من چو با سوداییانش محرمم ** روز و شب اندر قفص در می‌دمم
  • Thou art mightily drunken and senseless and distraught: yesternight on which side hast thou slept, O (my) soul?
  • سخت مست و بی‌خود و آشفته‌ای ** دوش ای جان بر چه پهلو خفته‌ای
  • Beware, beware! Take heed lest thou utter a breath! First spring up and seek a trusted friend. 4730
  • هان و هان هش دار بر ناری دمی ** اولا بر جه طلب کن محرمی
  • Thou art a lover and intoxicated, and thy tongue (is) loosed! —God! God! thou art (like) the camel on the water-spout!
  • عاشق و مستی و بگشاده زبان ** الله الله اشتری بر ناودان
  • When the tongue tells of His mystery and coquetry, Heaven chants (the prayer), “O Thou that art goodly in covering!”
  • چون ز راز و ناز او گوید زبان ** یا جمیل الستر خواند آسمان
  • What covering (can there be)? The fire is in the wool cotton whilst thou art covering it up, it is (all the) more manifest.
  • ستر چه در پشم و پنبه آذرست ** تا همی‌پوشیش او پیداترست
  • When I endeavour to hide His (Love’s) secret, He lifts up His head, like a banner, saying, “Look, here am I!”
  • چون بکوشم تا سرش پنهان کنم ** سر بر آرد چون علم کاینک منم
  • In despite of me He seizes both my ears, saying, “O scatter-brain, how wilt thou cover it Cover it (if thou canst)!” 4735
  • رغم انفم گیردم او هر دو گوش ** کای مدمغ چونش می‌پوشی بپوش
  • I say to Him, “Begone! Though thou hast bubbled up (hast become fervid), (yet) thou art (both) manifest and concealed, like the soul.”
  • گویمش رو گرچه بر جوشیده‌ای ** همچو جان پیدایی و پوشیده‌ای
  • He says, “This body of mine is imprisoned in the jar, (but) like wine I am clapping hands (making a merry noise) at the banquet.”
  • گوید او محبوس خنبست این تنم ** چون می اندر بزم خنبک می‌زنم
  • I say to Him, “Go ere thou art put in pawn (confinement) lest the bane of intoxication befall (thee).”
  • گویمش زان پیش که گردی گرو ** تا نیاید آفت مستی برو
  • He says, “I befriend the day with (my) delicious cup until the evening-prayer.
  • گوید از جام لطیف‌آشام من ** یار روزم تا نماز شام من
  • When evening comes and steals my cup, I will say to it, ‘Give (it) back, for my evening hath not come.’” 4740
  • چون بیاید شام و دزدد جام من ** گویمش وا ده که نامد شام من
  • Hence the Arabs applied the name mudám to wine, because the wine-drinker is never sated.
  • زان عرب بنهاد نام می مدام ** زانک سیری نیست می‌خور را مدام
  • Love makes the wine of realisation to bubble: He is the cup-bearer to the siddíq (true lover) in secret.
  • عشق جوشد باده‌ی تحقیق را ** او بود ساقی نهان صدیق را
  • When you seek (the reality) with good help (from God), the water (essence) of the spirit is the wine, and the body is the flagon.
  • چون بجویی تو بتوفیق حسن ** باده آب جان بود ابریق تن
  • When He increases the wine of His help, the potency of the wine bursts the flagon.
  • چون بیفزاید می توفیق را ** قوت می بشکند ابریق را
  • The water (the spirit) becomes the Cup-bearer, and the water (is) also the drunken man. Tell not how! And Go best knoweth the right. 4745
  • آب گردد ساقی و هم مست آب ** چون مگو والله اعلم بالصواب
  • ‘Tis the radiance of the Cup-bearer that entered into the must: the must bubbled up and began to dance and waxed strong.
  • پرتو ساقیست کاندر شیره رفت ** شیره بر جوشید و رقصان گشت و زفت
  • On this matter, ask the heedless (sceptic), “When did you (ever) see must like this?”
  • اندرین معنی بپرس آن خیره را ** که چنین کی دیده بودی شیره را
  • To every one who hath knowledge it is (self-evident) without reflection, that together with the person disturbed there is a Disturber.
  • بی تفکر پیش هر داننده هست ** آنک با شوریده شوراننده هست
  • Story of the lover who had been long separated (from his beloved) and had suffered much tribulation.
  • حکایت عاشقی دراز هجرانی بسیار امتحانی
  • A certain youth was madly enamoured of a woman: the fortune of union was not granted to him.
  • یک جوانی بر زنی مجنون بدست ** می‌ندادش روزگار وصل دست
  • Love tortured him exceedingly on the earth: why, in sooth, does Love bear hatred (to the lover) from the first? 4750
  • بس شکنجه کرد عشقش بر زمین ** خود چرا دارد ز اول عشق کین
  • Why is Love murderous from the first, so that he who is an outsider runs away?
  • عشق از اول چرا خونی بود ** تا گریزد آنک بیرونی بود
  • Whenever he sent a messenger to the woman, the messenger because of jealousy would become a highwayman (barring the way against him);
  • چون فرستادی رسولی پیش زن ** آن رسول از رشک گشتی راه‌زن