English    Türkçe    فارسی   

4
565-614

  • He rode on gold for the distance of forty stages, till gold had no more esteem in his sight. 565
  • بر سر زر تا چهل منزل براند ** تا که زر را در نظر آبی نماند

  • (Many) times they said, “Let us take the gold back to the treasury: what a (fruitless) quest are we (engaged) in!
  • بارها گفتند زر را وا بریم ** سوی مخزن ما چه بیگار اندریم

  • A spacious land of which the soil is pure gold—to bring gold thither as a gift is folly.”
  • عرصه‌ای کش خاک زر ده دهیست ** زر به هدیه بردن آنجا ابلهیست

  • O thou who hast brought intelligence to God as a gift, there intelligence is less (in value) than the dust of the road.
  • ای ببرده عقل هدیه تا اله ** عقل آنجا کمترست از خاک راه

  • When the worthlessness of the gift became apparent there (in Solomon's kingdom), shamefacedness was drawing them back (towards Bilqís);
  • چون کساد هدیه آنجا شد پدید ** شرمساریشان همی واپس کشید

  • (But) again they said, “Whether it be worthless or valuable, what matter to us? We are slaves (bound) to (obey) the command. 570
  • باز گفتند ار کساد و ار روا ** چیست بر ما بنده فرمانیم ما

  • Whether we have to bring gold or earth, the command of the one who gives the command is to be executed.
  • گر زر و گر خاک ما را بردنیست ** امر فرمان‌ده به جا آوردنیست

  • If they command you to bring it back (to Bilqís), (then) take the gift back according to the command.”
  • گر بفرمایند که واپس برید ** هم به فرمان تحفه را باز آورید

  • When Solomon beheld that (gift), he laughed, saying, “When did I seek tharíd from you?
  • خنده‌ش آمد چون سلیمان آن بدید ** کز شما من کی طلب کردم ثرید

  • I do not bid you bestow gifts on me; nay, I bid you be worthy of the gifts (which I bestow);
  • من نمی‌گویم مرا هدیه دهید ** بلک گفتم لایق هدیه شوید

  • For I have rare gifts (coming) from the Unseen, which human beings durst not even ask for. 575
  • که مرا از غیب نادر هدیه‌هاست ** که بشر آن را نیارد نیز خواست

  • Ye worship the star (planet) that makes gold: turn your faces towards Him that makes the star.
  • می‌پرستید اختری کو زر کند ** رو باو آرید کو اختر کند

  • Ye worship the sun in heaven, having despised the Spirit (which is) of high price.
  • می‌پرستید آفتاب چرخ را ** خوار کرده جان عالی‌نرخ را

  • The sun, by command of God, is our cook: ’twere folly that we should say it is God.
  • آفتاب از امر حق طباخ ماست ** ابلهی باشد که گوییم او خداست

  • If thy sun be eclipsed, what wilt thou do? How wilt thou expel that blackness from it?
  • آفتابت گر بگیرد چون کنی ** آن سیاهی زو تو چون بیرون کنی

  • Wilt not thou bring thy headache (trouble and pain) to the court of God, saying, ‘Take the blackness away, give back the radiance!’ 580
  • نه به درگاه خدا آری صداع ** که سیاهی را ببر وا ده شعاع

  • If they would kill thee at midnight, where is the sun, that thou shouldst wail (in supplication) and beg protection of it?
  • گر کشندت نیم‌شب خورشید کو ** تا بنالی یا امان خواهی ازو

  • Calamities, for the most part, happen in the night; and at that time the object of thy worship is absent.
  • حادثات اغلب به شب واقع شود ** وان زمان معبود تو غایب بود

  • If thou sincerely bow (in prayer) to God, thou wilt be delivered from the stars: thou wilt become intimate (with God).
  • سوی حق گر راستانه خم شوی ** وا رهی از اختران محرم شوی

  • When thou becomest intimate, I will open my lips (to speak) with thee, that thou may’st behold a Sun at midnight.
  • چون شوی محرم گشایم با تو لب ** تا ببینی آفتابی نیم‌شب

  • It hath no Orient but the pure spirit: in (respect of) its rising, there is no difference between day and night. 585
  • جز روان پاک او را شرق نه ** در طلوعش روز و شب را فرق نه

  • ’Tis day when it (the Sun) rises; when it begins to shine, night is night no more.
  • روز آن باشد که او شارق شود ** شب نماند شب چو او بارق شود

  • (Such) as the mote appears in the presence of the sun, even such is the sun (of this world) in the pure substance (of the Light of God).
  • چون نماید ذره پیش آفتاب ** هم‌چنانست آفتاب اندر لباب

  • The sun that becomes resplendent, and before which the (keenest) sight is blunted and dazzled—
  • آفتابی را که رخشان می‌شود ** دیده پیشش کند و حیران می‌شود

  • Thou wilt see it as a mote in the light of the Divine Throne, (a mote) beside the illimitable abounding light of the Divine Throne.
  • هم‌چو ذره بینیش در نور عرش ** پیش نور بی حد موفور عرش

  • Thou wilt deem it base and lowly and impermanent, (when) strength has come to thine (inward) eye from the Creator.” 590
  • خوار و مسکین بینی او را بی‌قرار ** دیده را قوت شده از کردگار

  • (The Divine Light is) the Philosophers' Stone from which a single impression fell on the (primal) vapour, and it (the vapour) became a star;
  • کیمیایی که ازو یک ماثری ** بر دخان افتاد گشت آن اختری

  • The unique elixir of which half a gleam struck upon a (region of) darkness and made it the sun;
  • نادر اکسیری که از وی نیم تاب ** بر ظلامی زد به گردش آفتاب

  • The marvellous alchemist who by a single operation fastened all these properties on Saturn.
  • بوالعجب میناگری کز یک عمل ** بست چندین خاصیت را بر زحل

  • Know, O seeker, that the remaining planets and the spiritual substances are (to be judged) according to the same standard.
  • باقی اخترها و گوهرهای جان ** هم برین مقیاس ای طالب بدان

  • The sensuous eye is subject to the sun: seek and find a divine eye, 595
  • دیده‌ی حسی زبون آفتاب ** دیده‌ی ربانیی جو و بیاب

  • In order that the beams of the flaming sun may become subject (abased) before that vision;
  • تا زبون گردد به پیش آن نظر ** شعشعات آفتاب با شرر

  • For that vision is luminous, while these (sunbeams) are igneous: fire is very dark in comparison with light.
  • که آن نظر نوری و این ناری بود ** نار پیش نور بس تاری بود

  • The miraculous gifts and illumination of Shaykh ‘Abdullah Maghribí, may God sanctify his spirit.
  • کرامات و نور شیخ عبدالله مغربی قدس الله سره

  • Shaykh ‘Abdullah Maghribí said, “During sixty years I never perceived in night the quality of night.
  • گفت عبدالله شیخ مغربی ** شصت سال از شب ندیدم من شبی

  • During sixty years I never experienced any darkness, neither by day nor by night nor from infirmity.”
  • من ندیدم ظلمتی در شصت سال ** نه به روز و نه به شب نه ز اعتلال

  • The Súfís declared his words to be true: “During the night we would follow him 600
  • صوفیان گفتند صدق قال او ** شب همی‌رفتیم در دنبال او

  • Into deserts filled with thorns and ditches, he going in front of us like the full moon.
  • در بیابانهای پر از خار و گو ** او چو ماه بدر ما را پیش‌رو

  • Without looking behind him, he would say, (though it was) at night-time, ‘Hark! here is a ditch: turn to the left!’
  • روی پس ناکرده می‌گفتی به شب ** هین گو آمد میل کن در سوی چپ

  • Then, after a little while, he would say, ‘Turn to the right, because a thorn is before your feet.’
  • باز گفتی بعد یک دم سوی راست ** میل کن زیرا که خاری پیش پاست

  • Day would break: we would come to kiss his foot, and his foot would be like the feet of a bride,
  • روز گشتی پاش را ما پای‌بوس ** گشته و پایش چو پاهای عروس

  • No trace of earth or mud on it, none of scratch from thorns or bruise from stones.” 605
  • نه ز خاک و نه ز گل بر وی اثر ** نه از خراش خار و آسیب حجر

  • God made the Maghribí a Mashriqí: He made the place of sunset (maghrib) light-producing like the place of sunrise (mashriq).
  • مغربی را مشرقی کرده خدای ** کرده مغرب را چو مشرق نورزای

  • The light of this one who belongs to the Sun of suns is riding (in majesty): by day he is guarding high and low.
  • نور این شمس شموسی فارس است ** روز خاص و عام را او حارس است

  • How should that glorious light, which brings thousands of suns into view, not be a guardian?
  • چون نباشد حارس آن نور مجید ** که هزاران آفتاب آرد پدید

  • By his light do thou walk always in safety amidst dragons and scorpions.
  • تو به نور او همی رو در امان ** در میان اژدها و کزدمان

  • That holy light is going in front of thee and tearing every highwayman to pieces. 610
  • پیش پیشت می‌رود آن نور پاک ** می‌کند هر ره‌زنی را چاک‌چاک

  • Know aright (the meaning of the text) on the Day when He (God) will not put the Prophet to shame; read (their) light shall run before them.
  • یوم لا یخزی النبی راست دان ** نور یسعی بین ایدیهم بخوان

  • Although that (light) will be increased at the Resurrection, (yet) beg of God (to grant thee) trial (of it) here;
  • گرچه گردد در قیامت آن فزون ** از خدا اینجا بخواهید آزمون

  • For He bestows spiritual light both on cloud and mist, and God best knoweth how to impart (it).
  • کو ببخشد هم به میغ و هم به ماغ ** نور جان والله اعلم بالبلاغ

  • How Solomon, on whom be peace, bade the envoys of Bilqís return to her with the gifts which they had brought; and how he called Bilqís to (accept) the Faith and to abandon sun-worship.
  • بازگردانیدن سلیمان علیه‌السلام رسولان بلقیس را به آن هدیه‌ها کی آورده بودند سوی بلقیس و دعوت کردن بلقیس را به ایمان و ترک آفتاب‌پرستی

  • “O shamefaced envoys, turn back! The gold is yours: bring unto me the heart, the (pure) heart!
  • باز گردید ای رسولان خجل ** زر شما را دل به من آرید دل