English    Türkçe    فارسی   

5
1000-1049

  • Excepting the thankful and faithful who are attended by fortune. 1000
  • جز ز اهل شکر و اصحاب وفا  ** که مریشان راست دولت در قفا 

  • How should the past fortune bestow strength (on its possessors)? ’Tis the future fortune that bestows a special virtue.
  • دولت رفته کجا قوت دهد  ** دولت آینده خاصیت دهد 

  • In (obedience to the Divine command) “Lend,” make a loan (to God) from this (worldly) fortune, that thou mayst see a hundred fortunes before thy face.
  • قرض ده زین دولت اندر اقرضوا  ** تا که صد دولت ببینی پیش رو 

  • Diminish a little for thine own sake this (eating and) drinking, that thou mayst find in front (of thee) the basin of Kawthar.
  • اندکی زین شرب کم کن بهر خویش  ** تا که حوض کوثری یابی به پیش 

  • He who poured a draught on the earth of faithfulness, how should the prey, fortune, be able to flee from him?
  • جرعه بر خاک وفا آنکس که ریخت  ** کی تواند صید دولت زو گریخت 

  • He (God) gladdens their hearts, for He maketh their state to prosper: He restoreth their (worldly) entertainment after they have perished. 1005
  • خوش کند دلشان که اصلح بالهم  ** رد من بعد التوی انزالهم 

  • (He says), “O Death, O Turcoman who plunderest the village, give back whatsoever thou hast taken from these thankful ones.”
  • ای اجل وی ترک غارت‌ساز ده  ** هر چه بردی زین شکوران باز ده 

  • He (Death) gives it back; (but) they will not receive it, for they have been endowed with the goods of spiritual life.
  • وا دهد ایشان بنپذیرند آن  ** زانک منعم گشته‌اند از رخت جان 

  • (They say), “We are Súfís and have cast off our (bodily) mantles: we will not take (them) back after we have gambled (them) away.
  • صوفییم و خرقه‌ها انداختیم  ** باز نستانیم چون در باختیم 

  • We have seen the recompense (from God)—(and) how (can there be) a (worldly) recompense then (after that)? Want and desire and object are gone from us.
  • ما عوض دیدیم آنگه چون عوض  ** رفت از ما حاجت و حرص و غرض 

  • We have emerged from a briny and destroying water, we have attained to the pure wine (of Paradise) and the fountain of Kawthar. 1010
  • ز آب شور و مهلکی بیرون شدیم  ** بر رحیق و چشمه‌ی کوثر زدیم 

  • O World, that which thou hast shown unto others—faithlessness and deceit and grievous pride—
  • آنچ کردی ای جهان با دیگران  ** بی‌وفایی و فن و ناز گران 

  • We pour (it all) on thy head in repayment, for we are martyrs come to war (against thee).”
  • بر سرت ریزیم ما بهر جزا  ** که شهیدیم آمده اندر غزا 

  • (This is) in order that you may know that the Holy God hath servants impetuous and combative,
  • تا بدانی که خدای پاک را  ** بندگان هستند پر حمله و مری 

  • (Who) tear out the moustache of worldly hypocrisy and pitch their tents on the rampart of (Divine) aid.
  • سبلت تزویر دنیا بر کنند  ** خیمه را بر باروی نصرت زنند 

  • These martyrs have become warriors anew, and these captives have gained the victory once more; 1015
  • این شهیدان باز نو غازی شدند  ** وین اسیران باز بر نصرت زدند 

  • They have lifted up their heads again from non-existence, saying, “Behold us if thou art not blind from birth,”
  • سر برآوردند باز از نیستی  ** که ببین ما را گر اکمه نیستی 

  • That you may know that in non-existence there are suns, and that what is a sun here is (only) a small star yonder.
  • تا بدانی در عدم خورشیدهاست  ** وآنچ اینجا آفتاب آنجا سهاست 

  • How, O brother, is existence (contained) in non-existence? How is opposite concealed in opposite?
  • در عدم هستی برادر چون بود  ** ضد اندر ضد چون مکنون بود 

  • He brings forth the living from the dead: know that the hope of (His) worshippers is non-existence.
  • یخرج الحی من المیت بدان  ** که عدم آمد امید عابدان 

  • The sower whose barn is empty, is not he joyful and happy in hope of non-existence— 1020
  • مرد کارنده که انبارش تهیست  ** شاد و خوش نه بر امید نیستیست 

  • (Namely, in the hope) that that (crop) will grow from the quarter of nonexistence? Apprehend (this) if thou art aware of (spiritual) reality.
  • که بروید آن ز سوی نیستی  ** فهم کن گر واقف معنیستی 

  • Moment by moment thou art expecting from non-existence to gain understanding and (spiritual) perception and peace and good.
  • دم به دم از نیستی تو منتظر  ** که بیابی فهم و ذوق آرام و بر 

  • ’Tis not permitted to divulge this mystery; else I should make Abkház a Baghdád.
  • نیست دستوری گشاد این راز را  ** ورنه بغدادی کنم ابخاز را 

  • Non-existence, then, is God's factory from which He continually produces gifts.
  • پس خزانه‌ی صنع حق باشد عدم  ** که بر آرد زو عطاها دم به دم 

  • God is the Originator, and an originator is he who produces a branch (derivative) without root (fundamental principle) or support (model). 1025
  • مبدع آمد حق و مبدع آن بود  ** که برآرد فرع بی‌اصل و سند 

  • Parable of the world (really) existent that appears non-existent and the world (really) non-existent that appears existent.
  • مثال عالم هست نیست‌نما و عالم نیست هست‌نما 

  • He (God) hath caused the non-existent to appear existent and magnificent; He hath caused the existent to appear in the form of non-existence.
  • نیست را بنمود هست و محتشم  ** هست را بنمود بر شکل عدم 

  • He hath concealed the Sea and made the foam visible; He hath concealed the Wind and displayed to thee the dust.
  • بحر را پوشید و کف کرد آشکار  ** باد را پوشید و بنمودت غبار 

  • The dust is whirling in the air, (high) as a minaret: how should the dust rise aloft of itself?
  • چون مناره‌ی خاک پیچان در هوا  ** خاک از خود چون برآید بر علا 

  • Thou seest the dust on high, O infirm (of sight): the Wind (thou seest) not, except through knowledge given by induction.
  • خاک را بینی به بالا ای علیل  ** باد را نی جز به تعریف دلیل 

  • Thou seest the foam moving in every direction: without the Sea the foam hath no turning-place. 1030
  • کف همی‌بینی روانه هر طرف  ** کف بی‌دریا ندارد منصرف 

  • Thou seest the foam by sense perception and the Sea by induction: thought is hidden, speech manifest.
  • کف به حس بینی و دریا از دلیل  ** فکر پنهان آشکارا قال و قیل 

  • We deemed negation to be affirmation: we had an eye that saw (only) the nonexistent.
  • نفی را اثبات می‌پنداشتیم  ** دیده‌ی معدوم‌بینی داشتیم 

  • The eye that appeared (came into being) in a state of slumber, how should it be able to see aught but phantasy and non-existence?
  • دیده‌ای که اندر نعاسی شد پدید  ** کی تواند جز خیال و نیست دید 

  • Necessarily we were bewildered by error, since Reality was hidden and Phantasy visible,
  • لاجرم سرگشته گشتیم از ضلال  ** چون حقیقت شد نهان پیدا خیال 

  • (Wondering) why He (God) set up this non-existence in (full) view and why He caused that Reality to be hidden from sight. 1035
  • این عدم را چون نشاند اندر نظر  ** چون نهان کرد آن حقیقت از بصر 

  • Praise (to Thee), O Master-weaver of magic who hast made the dregs to seem pure (wine) to them that turn away (from the Truth).
  • آفرین ای اوستاد سحرباف  ** که نمودی معرضان را درد صاف 

  • Magicians quickly measure moonbeams in the presence of the merchant and receive gold as profit.
  • ساحران مهتاب پیمایند زود  ** پیش بازرگان و زر گیرند سود 

  • (When) by artful tricks of this sort they take money, the money is gone from his (the purchaser's) hand, (but) there is no linen (to be seen).
  • سیم بربایند زین گون پیچ پیچ  ** سیم از کف رفته و کرباس هیچ 

  • This world is a sorcerer, and we are the merchants who buy from it the measured moonbeams.
  • این جهان جادوست ما آن تاجریم  ** که ازو مهتاب پیموده خریم 

  • Magician-like, it hastily measures out by the ell five hundred ells of linen from the light of the moonbeams, 1040
  • گز کند کرباس پانصد گز شتاب  ** ساحرانه او ز نور ماهتاب 

  • (Yet), when it takes the money, (which is) thy life, O slave, the money is gone, there is no linen, and thy purse is empty.
  • چون ستد او سیم عمرت ای رهی  ** سیم شد کرباس نی کیسه تهی 

  • Thou must recite Say, I take refuge, crying, “O (Thou who art) One, come, save me from the witches and from (their) knots.
  • قل اعوذت خواند باید کای احد  ** هین ز نفاثات افغان وز عقد 

  • These sorceresses are blowing on the knots: help, O Thou whose help is besought against (the world's) victory and checkmate.”
  • می‌دمند اندر گره آن ساحرات  ** الغیاث المستغاث از برد و مات 

  • But invoke (Him) with the tongue of deeds also, for the tongue of words is weak, O honourable man.
  • لیک بر خوان از زبان فعل نیز  ** که زبان قول سستست ای عزیز 

  • In the world thou hast three fellow-travellers: one is faithful and these two (others) are treacherous. 1045
  • در زمانه مر ترا سه همره‌اند  ** آن یکی وافی و این دو غدرمند 

  • One (of the latter) is friends and the other is goods and chattels; and the third (fellow-traveller) is faithful, and that one is excellence in deeds.
  • آن یکی یاران و دیگر رخت و مال  ** وآن سوم وافیست و آن حسن الفعال 

  • (Thy) wealth will not come with thee out of thy palaces; (thy) friend will come, but he will come (only) as far as thy grave.
  • مال ناید با تو بیرون از قصور  ** یار آید لیک آید تا به گور 

  • When thy day of doom comes to meet thee, thy friend will say (to himself) in the language appropriate to his sentiments,
  • چون ترا روز اجل آید به پیش  ** یار گوید از زبان حال خویش 

  • “(I have come) as far as here: I accompany thee no farther, I will stand a (little) while at thy grave.”
  • تا بدینجا بیش همره نیستم  ** بر سر گورت زمانی بیستم