- İster iki ayak olsun, ister dört... Yol yürür. Makasa benzer, iki ağızlı olduğu halde birden keser.
- گر دو پا گر چار پا ره را برد ** همچو مقراض دو تا یکتا برد
- Bez yıkayan iki arkadaşa bak. Görünüşte o, buna aykırı iş görmekte.
- آن دو همبازان گازر را ببین ** هست در ظاهر خلافی ز آن و ز این
- Birisi bezi suya sokar, öbür arkadaşı kurutur.
- آن یکی کرباس را در آب زد ** و آن دگر همباز خشکش میکند
- Sonra yine öteki ıslatır. Sanki birbirlerine aykırı iş görürler.
- باز او آن خشک را تر میکند ** گوییا ز استیزه ضد بر میتند
- Fakat, ey genç! Görünüşte birbirlerinin zıddına iş görür gibi olan bu iki arkadaşın gönülleri de birdir, yaptıkları iş de. 3085
- لیک این دو ضد استیزه نما ** یکدل و یک کار باشد در رضا
- Her Peygamberin, her velînin bir mesleği vardır. Fakat değil mi ki hepsi halkı Hak’ka ulaştırıyor, birdir.
- هر نبی و هر ولی را مسلکی است ** لیک تا حق میبرد جمله یکی است
- Dinleyenler, onların sözlerinden uykuya daldılar mı... Değirmenin taşlarını su götürdü demektir.
- چون که جمع مستمع را خواب برد ** سنگهای آسیا را آب برد
- Bu suyun akışı, değirmen için değildir, değirmene sizin için gitmektedir.
- رفتن این آب فوق آسیاست ** رفتنش در آسیا بهر شماست
- Fakat değirmene ihtiyacınız kalmadığı için değirmenci, suyu yatağına koyuverdi, asıl dereye akıttı.
- چون شما را حاجت طاحون نماند ** آب را در جوی اصلی باز راند
- Söz söyleme kudreti, öğretmek için ağza gelir; yoksa o sözün ayrı bir mecrası vardır. 3090
- ناطقه سوی دهان تعلیم راست ** ور نه خود آن نطق را جویی جداست
- Sessizce, akışı tekerrür etmeksizin, bir akan cüz’ü bir daha akmaksızın ta... altında nehirler akan gül bahçelerine kadar akıp gider.
- میرود بیبانگ و بیتکرارها ** تحتها الأنهار تا گلزارها
- Tanrı, harfsiz söz beliren o makamı, canımıza sen göster.
- ای خدا جان را تو بنما آن مقام ** کاندر او بیحرف میروید کلام
- Ki pâk can, başını ayak yapıp yokluğun o uzak ve geniş sahasına koşsun.
- تا که سازد جان پاک از سر قدم ** سوی عرصهی دور پهنای عدم
- Yokluk âlemi, pek geniş ve hudutsuz bir âlemdir. Bu hayal ve varlık, o âlemden yüzlerce gıda alır, o âlemden belirir, beslenir.
- عرصهای بس با گشاد و با فضا ** وین خیال و هست یابد زو نوا
- Hayaller, yokluk âlemine nispetle dardır. Onun için hayal, darlık ve sıkıntıya sebep olur. 3095
- تنگتر آمد خیالات از عدم ** ز آن سبب باشد خیال اسباب غم
- Varlık da hayalden daha dardır. O yüzden aylar, bu âlemde hilâl gibi görünür.
- باز هستی تنگتر بود از خیال ** ز آن شود در وی قمر همچون هلال
- Duygu ve renk âleminin, yani bu dünyanın varlığı ise... yokluğa, hayale ve varlığa nispetle büsbütün dardır, âdeta daracık bir zindandır.
- باز هستی جهان حس و رنگ ** تنگتر آمد که زندانی است تنگ
- Âlemdeki terkip ve sayı, darlığa sebeptir. Fakat bizi duygularımız, terkip âlemine çekip durmaktadır.
- علت تنگی است ترکیب و عدد ** جانب ترکیب حسها میکشد
- O duygularla birlik âlemini bil, eğer birlik âlemini diliyorsan o tarafa yürü.
- ز آن سوی حس عالم توحید دان ** گر یکی خواهی بدان جانب بران
- Kün emri, bir tek iş yapar, fakat sözde Kâf ve Nûn harflerinden meydana gelmiştir. Mânası, yine tek ve sâftır. 3100
- امر کن یک فعل بود و نون و کاف ** در سخن افتاد و معنی بود صاف
- Bu söze nihayet yoktur. Dön de o kurdun o savaşta ne olduğunu anlat.
- این سخن پایان ندارد باز گرد ** تا چه شد احوال گرگ اندر نبرد
- Pay etmede edebe riayet etmediği için aslanın kurdu tedibetmesi
- ادب کردن شیر گرگ را که در قسمت بیادبی کرده بود
- O yüce aslan; iki baş, iki üstünlük kalmasın diye kurdun başını kopardı.
- گرگ را بر کند سر آن سر فراز ** تا نماند دو سریو امتیاز
- Koca kurt! Mademki padişahın huzurunda kendini ölü saymadın, cezanı gör. İşte” Fentekamna minhüm?” budur.
- فانتقمنا منهم است ای گرگ پیر ** چون نبودی مرده در پیش امیر
- Sonra yüzünü tilkiye dönüp “Hadi, bunları yememiz için pay et” dedi.
- بعد از آن رو شیر با روباه کرد ** گفت این را بخش کن از بهر خورد
- Tilki secde edip dedi ki: “Bu semiz öküz, ey emin padişah, kuşluk yemeğin. 3105
- سجده کرد و گفت کاین گاو سمین ** چاشت خوردت باشد ای شاه گزین
- O keçiden de bahtı aydın padişaha gün ortasında yemesi için bir yahni olur.
- و آن بز از بهر میان روز را ** یخنیی باشد شه پیروز را
- Tavşan da lûtuf ve kerem sahibi padişahın akşam yemeğidir.”
- و آن دگر خرگوش بهر شام هم ** شب چرهی این شاه با لطف و کرم
- Aslan “Tilki, adaleti parlattın, apaydın bir hale getirdin. Bu çeşit pay etmeyi kimden öğrendin?
- گفت ای روبه تو عدل افروختی ** این چنین قسمت ز کی آموختی
- Ey ulu kişi! Bu pay edişi nereden belledin? “ deyince Tilki dedi ki “Padişahım , kurdun halinden!”
- از کجا آموختی این ای بزرگ ** گفت ای شاه جهان از حال گرگ
- Bunun üzerine aslan “ Mademki sen bizim aşkımıza kendini rehin ettin; üçü de senin olsun, üçünü de al, git. 3110
- گفت چون در عشق ما گشتی گرو ** هر سه را برگیر و بستان و برو
- Ey tilki, sen baştanbaşa bizim oldun, seni nasıl incitebilirim? Mademki sen, biz oldun;
- روبها چون جملگی ما را شدی ** چونت آزاریم چون تو ما شدی
- Biz de seniniz, bütün avlar da. Ayağını yedinci kat göğün üstüne bas, yüksel.
- ما ترا و جمله اشکاران ترا ** پای بر گردون هفتم نه بر آ
- Alçak kurttan ibret aldığın için artık sen, tilki değilsin, benim aslanımsın” dedi.
- چون گرفتی عبرت از گرگ دنی ** پس تو روبه نیستی شیر منی
- Akıllı o kişidir ki çekinilen belâda dostların ölümünden ibret alır.
- عاقل آن باشد که عبرت گیرد از ** مرگ یاران در بلای محترز
- O zaman tilki “ Aslan, bana bunu kurttan sonra teklif etti” diye yüzlerce şükürde bulundu. 3115
- روبه آن دم بر زبان صد شکر راند ** که مرا شیر از پی آن گرگ خواند
- “ Eğer önce bana, bunu pay et, diye teklif etseydi, ondan canımı kurtarmama imkân mı vardı? “ diye şükürler etti.
- گر مرا اول بفرمودی که تو ** بخش کن این را که بردی جان از او
- Şu halde bizden de Tanrı’ya şükürler olsun ki, bizi ancak helâk olanlardan sonra dünyaya getirdi.
- پس سپاس او را که ما را در جهان ** کرد پیدا از پس پیشینیان
- Bu suretle Hakk’ın, geçmiş zamanlarda gelip geçen kavimleri nasıl helâk ettiğini duyduk.
- تا شنیدیم آن سیاستهای حق ** بر قرون ماضیه اندر سبق
- Nihayet, o önce gelip geçen kurtların halini duyup da tilki gibi kendimizi koruyabiliriz.
- تا که ما از حال آن گرگان پیش ** همچو روبه پاس خود داریم بیش
- İşte Tanrı’nın o Hak Peygamberi, o sözü doğru peygamber, bize bu yüzden “Acınmış ümmet” adını taktı. 3120
- امت مرحومه زین رو خواندمان ** آن رسول حق و صادق در بیان
- Ey ulular, o kurtların kemiklerini, tüylerini apaçık görün de bu halden ibret alın!
- استخوان و پشم آن گرگان عیان ** بنگرید و پند گیرید ای مهان
- Akıllı, bu varlığı, bu kibir ve gururu terkeder; çünkü Firavun’un halini hatıra getirir.
- عاقل از سر بنهد این هستی و باد ** چون شنید انجام فرعونان و عاد
- Eğer ululanmayı bırakmaz, ibret almazsa onun azgınlığından başkaları ibret alır!
- ور بننهد دیگران از حال او ** عبرتی گیرند از اضلال او
- Nuh’un kavmini, “Benimle uğraşmayın. Çünkü ben, Tanrı’nın hicabıyım. Ey ziyankâr merdutlar, hakikatte Tanrı ile uğraşıyorsunuz” diye tehdit etmesi
- تهدید کردن نوح علیه السلام مر قوم را که با من مپیچید که من رو پوشم در میان پس به حقیقت با خدای میپیچید ای مخذولان
- Nuh “Ey serkeşler! Ben, ben değilim. Ben, canımdan öldüm, varlığımı terk ettim. Tanrı ile diriyim.
- گفت نوح ای سرکشان من من نیام ** من ز جان مرده به جانان میزیام
- İnsanlık duygularımı değiştirdiğim için Tanrı bana duyuş, anlayış, görüş oldu. 3125
- چون بمردم از حواس بو البشر ** حق مرا شد سمع و ادراک و بصر
- Çünkü ben, ben değilim. Bu nefes ondandır. Bu sözün karşısında söz söyleyen, inkârda bulunan kâfirdir” dedi.
- چون که من من نیستم این دم ز هوست ** پیش این دم هر که دم زد کافر اوست
- Bu tilki suretinde aslan gizlidir. Bu tilkinin bulunduğu yerde yiğitlik taslamağa gelmez.
- هست اندر نقش این روباه شیر ** سوی این روبه نشاید شد دلیر
- Sûretine bakıp aslan olduğuna inanmıyorsan ondan aslan kükreyişini de duymuyor musun?
- گر ز روی صورتش مینگروی ** غرهی شیران از او مینشنوی
- Nuh’ta Tanrı’dan bir kudret yoktu da bütün dünyayı neden birbirine vurdu?
- گر نبودی نوح را از حق یدی ** پس جهانی را چرا بر هم زدی
- Bir vücutta yüz binlerce aslan vardı. O, ateş gibiydi, âlemse bir harman. 3130
- صد هزاران شیر بود او در تنی ** او چو آتش بود و عالم خرمنی