English    Türkçe    فارسی   

1
384-433

  • Çakmak demirinden birçok ateş yıldızı sıçradı, o yanmış gönül, onları kabul edip çekti.
  • بس ستاره‌‌ی آتش از آهن جهید ** و ان دل سوزیده پذرفت و کشید

  • Ama karanlıkta bir hırsız, gizlice kıvılcımlara parmak basmakta. 385
  • لیک در ظلمت یکی دزدی نهان ** می‌‌نهد انگشت بر استارگان‌‌

  • Onları, felekte bir çırağ parlamasın diye, birer birer söndürmekte.
  • می‌‌کشد استارگان را یک به یک ** تا که نفروزد چراغی از فلک‌‌

  • Bir adımda binlerce tuzak olsa, sen bizimle oldukça hiç gam yok!
  • گر هزاران دام باشد در قدم ** چون تو با مایی نباشد هیچ غم‌‌

  • Her gece ten tuzağından ruhları kurtarmakta, tahtaları sökmektesin.
  • هر شبی از دام تن ارواح را ** می‌‌رهانی می‌‌کنی الواح را

  • Ruhlar, her gece bu kafesten kurtulurlar, ne kimsenin hâkimi, ne de mahkûmu olmayarak feragate ulaşırlar.
  • می‌‌رهند ارواح هر شب زین قفس ** فارغان، نه حاکم و محکوم کس‌‌

  • Geceleyin zindandakilerin zindandan haberleri yoktur, sultana mensup davetliler, geceleyin devletten haberdar değildirler. 390
  • شب ز زندان بی‌‌خبر زندانیان ** شب ز دولت بی‌‌خبر سلطانیان‌‌

  • Ne gam var, ne kâr ve ne zarar düşüncesi. Ne bu filân kadının hayali, ne o filân erkeğin kuruntusu!
  • نه غم و اندیشه‌‌ی سود و زیان ** نه خیال این فلان و آن فلان‌‌

  • Arifin hali, uyanıkken de budur, Tanrı ”onlar uykudadırlar” dedi, bunu inkâr etme.
  • حال عارف این بود بی‌‌خواب هم ** گفت ایزد هم رقود زین مرم‌‌

  • Onlar, gece gündüz dünya ahvalinden uykudadırlar; Rabb’in elinde evirip çevirdiği kalem gibidirler.
  • خفته از احوال دنیا روز و شب ** چون قلم در پنجه‌‌ی تقلیب رب‌‌

  • Yazı esnasında eli görmeyen kimse, kalemin hareketini, kalemden sanır.
  • آن که او پنجه نبیند در رقم ** فعل پندارد به جنبش از قلم‌‌

  • Tanrı, arifin bu halinden halka pek az bir miktarını gösterdi; halkı ise hisse mensup uyku kapladı (gaflete dalıp arifi anlamadılar). 395
  • شمه‌‌ای زین حال عارف وانمود ** خلق را هم خواب حسی در ربود

  • Onların canı: sırrına akıl almaz sahraya gitti. Ruhları da istirahatte, bedenleri de.
  • رفته در صحرای بی‌‌چون جانشان ** روحشان آسوده و ابدانشان‌‌

  • Sonra tekrar bir ıslıkla onları tuzağa çeker, hepsini teklif kaydine düşürürsün.
  • وز صفیری باز دام اندر کشی ** جمله را در داد و در داور کشی‌‌

  • Sabahı zuhura getiren, İsrafil gibi, herkesi o diyardan suret âlemine getirir;
  • فالق الإصباح اسرافیل‌‌وار ** جمله را در صورت آرد ز ان دیار

  • Yayılmış ruhları cisim yapar, her cismi de tekrar gebe bırakır.
  • روحهای منبسط را تن کند ** هر تنی را باز آبستن کند

  • Can atlarını eğersiz kor; bu, “uyku ölümün kardeşidir” sırrıdır. 400
  • اسب جانها را کند عاری ز زین ** سر النوم اخ الموت است این‌‌

  • Fakat gündüzün geri gelmeleri için ayaklarını uzun bir bağla bağlar.
  • لیک بهر آن که روز آیند باز ** بر نهد بر پایشان بند دراز

  • Ta ki o çayırdan, onu geri çeke ve otlaktan yine yük altına getire.
  • تا که روزش واکشد ز ان مرغزار ** وز چراگاه آردش در زیر بار

  • Keşki Eshâb-ı Kehf gibi yahut Nuh’un gemisi gibi bu ruhu koruyaydı.
  • کاش چون اصحاب کهف این روح را ** حفظ کردی یا چو کشتی نوح را

  • Da bu fikir, bu göz ve kulak; şu uyanıklık ve akıl tufanından kurtulaydı.
  • تا از این طوفان بیداری و هوش ** وارهیدی این ضمیر چشم و گوش‌‌

  • Dünyada nice Eshab-ı Kehf vardır ki bu zamanda senin yanı başında ve önündedir. 405
  • ای بسی اصحاب کهف اندر جهان ** پهلوی تو پیش تو هست این زمان‌‌

  • Mağara da, dost da onunla terennüm etmektir. Ne fayda, senin gözünde ve kulağında mühür var?
  • غار با او یار با او در سرود ** مهر بر چشم است و بر گوشت چه سود

  • Halifenin Leylâ’yı görmesi
  • قصه‌‌ی دیدن خلیفه لیلی را

  • Halife, Leylâ’ya dedi ki: ”Sen o musun ki Mecnun, senin aşkından perişan oldu ve kendini kaybetti.
  • گفت لیلی را خلیفه کان توی ** کز تو مجنون شد پریشان و غوی‌‌

  • Sen başka güzellerden güzel değilsin. ” Leyla, “Sus, çünkü sen Mecnun değilsin” diye cevap verdi.
  • از دگر خوبان تو افزون نیستی ** گفت خامش چون تو مجنون نیستی‌‌

  • Uyanık olan daha ziyade uykudadır. Onun uyanıklığı uykusundan beterdir.
  • هر که بیدار است او در خواب‌‌تر ** هست بیداریش از خوابش بتر

  • Canımız Hak ile uyanık olmazsa uyanıklık, bizim için iki dağ arasındaki boğaz ve geçit gibidir. 410
  • چون به حق بیدار نبود جان ما ** هست بیداری چو در بندان ما

  • Canın; her gün hayalin tekmesini yemeden, ziyandan, faydadan, elden çıkarma, kaybetme korkusundan.
  • جان همه روز از لگدکوب خیال ** وز زیان و سود وز خوف زوال‌‌

  • Ne temizliği kalır, letafeti, ne kuvveti, ne de göklere çıkacak yolu!
  • نی صفا می‌‌ماندش نی لطف و فر ** نی به سوی آسمان راه سفر

  • Uyumuş ona derler ki o, her hayalden ümitlenir, onunla konuşur;
  • خفته آن باشد که او از هر خیال ** دارد اومید و کند با او مقال‌‌

  • Uykuda Şeytan’ı Hûri gibi görür, sonra şehvetle Şeytan’a erlik suyu döker.
  • دیو را چون حور بیند او به خواب ** پس ز شهوت ریزد او با دیو آب‌‌

  • Nesil tohumunu çorağa dökünce uyanır, kendine gelir, hayalde ondan kaçar. 415
  • چون که تخم نسل را در شوره ریختا ** و به خویش آمد خیال از وی گریخت‌‌

  • O rüyadan elde ettiği baş ağrısı, sersemlik beden pisliğidir. Ah, o zahirde görünen, hakikatte görünmeyen, aslı olmayan hayalden!
  • ضعف سر بیند از آن و تن پلید ** آه از آن نقش پدید ناپدید

  • Kuş havadadır, gölgesi yerde kuş gibi uçar görünür.
  • مرغ بر بالا و زیر آن سایه‌‌اش ** می‌‌دود بر خاک پران مرغ‌‌وش‌‌

  • Ahmağın biri, o gölgeyi avlamaya kalkışır, takati kalmayıncaya kadar koşar.
  • ابلهی صیاد آن سایه شود ** می‌‌دود چندان که بی‌‌مایه شود

  • O gölgenin havadaki kuşun aksi olduğundan; o gölgenin aslının nerde bulunduğundan haberi yok!
  • بی‌‌خبر کان عکس آن مرغ هواست ** بی‌‌خبر که اصل آن سایه کجاست‌‌

  • Gölgeye doğru ok atar. Bu araştırma yüzünden okluk bomboş kalır. 420
  • تیر اندازد به سوی سایه او ** ترکشش خالی شود از جستجو

  • Ömrünün okluğu boşaldı. Ömür gitti; gölge avı ardında koşmada yandı eridi!
  • ترکش عمرش تهی شد عمر رفت ** از دویدن در شکار سایه تفت‌‌

  • Bir kişinin dadısı, Tanrı gölgesi olursa onu gölgeden ve hayalden kurtarır.
  • سایه‌‌ی یزدان چو باشد دایه‌‌اش ** وارهاند از خیال و سایه‌‌اش‌‌

  • Tanrı’ya kul olan, Tanrı gölgesidir. O bu âlemden ölmüş, Tanrı ile dirilmiştir.
  • سایه‌‌ی یزدان بود بنده‌‌ی خدا ** مرده او زین عالم و زنده‌‌ی خدا

  • Fırsatı kaçırmadan ve şüphe etmeksizin onun eteğine sarıl ki ahir zamanın sonundaki fitnelerden kurtulasın.
  • دامن او گیر زودتر بی‌‌گمان ** تا رهی در دامن آخر زمان‌‌

  • Tanrı gölgeyi nasıl uzattı (ayeti) evliyanın nakşidir. Çünkü veli, Tanrı güneşi nurunun delilidir. 425
  • کيف مد الظل نقش اولیاست ** کاو دلیل نور خورشید خداست‌‌

  • Bu yolda bu delil olmaksızın yürüme, Halil gibi “Ben batanları sevmem ” de!
  • اندر این وادی مرو بی‌‌این دلیل ** لا أحب الآفلین گو چون خلیل‌‌

  • Yürü, gölgeden bir güneş bul. Şah Şems-i Tebrîzî’nin eteğine yapış!
  • رو ز سایه آفتابی را بیاب ** دامن شه شمس تبریزی بتاب‌‌

  • Bu düğün ve gelinin bulunduğu yerin yolunu bilmezsen Hak ziyası Hüsameddin’den sor!
  • ره ندانی جانب این سور و عرس ** از ضیاء الحق حسام الدین بپرس‌‌

  • Haset, yolda gırtlağına sarılırsa... bil ki İblis’in tuğyanı hasettedir.
  • ور حسد گیرد ترا در ره گلو ** در حسد ابلیس را باشد غلو

  • Çünkü o, haset yüzünden Âdem’den arlanır... Kutlulukla haset yüzünden savaşır. 430
  • کاو ز آدم ننگ دارد از حسد ** با سعادت جنگ دارد از حسد

  • Yolda bundan daha güç geçit yoktur. Ne kutludur o kişi ki yoldaşı, haset değildir.
  • ای خنک آن کش حسد همراه نیست ** عقبه‌‌ای زین صعب‌‌تر در راه نیست‌‌

  • Bu beden, haset evi olagelmiştir. Soy sop hasetten bulaşık bir hale düşer.
  • این جسد خانه‌‌ی حسد آمد بدان ** از حسد آلوده باشد خاندان‌‌

  • Ten haset evidir ama Tanrı, o teni tertemiz etmiş, arıtmıştır.
  • گر جسد خانه‌‌ی حسد باشد و لیک ** آن جسد را پاک کرد الله نیک‌‌