English    Türkçe    فارسی   

1
417-466

  • Kuş havadadır, gölgesi yerde kuş gibi uçar görünür.
  • مرغ بر بالا و زیر آن سایه‌‌اش ** می‌‌دود بر خاک پران مرغ‌‌وش‌‌

  • Ahmağın biri, o gölgeyi avlamaya kalkışır, takati kalmayıncaya kadar koşar.
  • ابلهی صیاد آن سایه شود ** می‌‌دود چندان که بی‌‌مایه شود

  • O gölgenin havadaki kuşun aksi olduğundan; o gölgenin aslının nerde bulunduğundan haberi yok!
  • بی‌‌خبر کان عکس آن مرغ هواست ** بی‌‌خبر که اصل آن سایه کجاست‌‌

  • Gölgeye doğru ok atar. Bu araştırma yüzünden okluk bomboş kalır. 420
  • تیر اندازد به سوی سایه او ** ترکشش خالی شود از جستجو

  • Ömrünün okluğu boşaldı. Ömür gitti; gölge avı ardında koşmada yandı eridi!
  • ترکش عمرش تهی شد عمر رفت ** از دویدن در شکار سایه تفت‌‌

  • Bir kişinin dadısı, Tanrı gölgesi olursa onu gölgeden ve hayalden kurtarır.
  • سایه‌‌ی یزدان چو باشد دایه‌‌اش ** وارهاند از خیال و سایه‌‌اش‌‌

  • Tanrı’ya kul olan, Tanrı gölgesidir. O bu âlemden ölmüş, Tanrı ile dirilmiştir.
  • سایه‌‌ی یزدان بود بنده‌‌ی خدا ** مرده او زین عالم و زنده‌‌ی خدا

  • Fırsatı kaçırmadan ve şüphe etmeksizin onun eteğine sarıl ki ahir zamanın sonundaki fitnelerden kurtulasın.
  • دامن او گیر زودتر بی‌‌گمان ** تا رهی در دامن آخر زمان‌‌

  • Tanrı gölgeyi nasıl uzattı (ayeti) evliyanın nakşidir. Çünkü veli, Tanrı güneşi nurunun delilidir. 425
  • کيف مد الظل نقش اولیاست ** کاو دلیل نور خورشید خداست‌‌

  • Bu yolda bu delil olmaksızın yürüme, Halil gibi “Ben batanları sevmem ” de!
  • اندر این وادی مرو بی‌‌این دلیل ** لا أحب الآفلین گو چون خلیل‌‌

  • Yürü, gölgeden bir güneş bul. Şah Şems-i Tebrîzî’nin eteğine yapış!
  • رو ز سایه آفتابی را بیاب ** دامن شه شمس تبریزی بتاب‌‌

  • Bu düğün ve gelinin bulunduğu yerin yolunu bilmezsen Hak ziyası Hüsameddin’den sor!
  • ره ندانی جانب این سور و عرس ** از ضیاء الحق حسام الدین بپرس‌‌

  • Haset, yolda gırtlağına sarılırsa... bil ki İblis’in tuğyanı hasettedir.
  • ور حسد گیرد ترا در ره گلو ** در حسد ابلیس را باشد غلو

  • Çünkü o, haset yüzünden Âdem’den arlanır... Kutlulukla haset yüzünden savaşır. 430
  • کاو ز آدم ننگ دارد از حسد ** با سعادت جنگ دارد از حسد

  • Yolda bundan daha güç geçit yoktur. Ne kutludur o kişi ki yoldaşı, haset değildir.
  • ای خنک آن کش حسد همراه نیست ** عقبه‌‌ای زین صعب‌‌تر در راه نیست‌‌

  • Bu beden, haset evi olagelmiştir. Soy sop hasetten bulaşık bir hale düşer.
  • این جسد خانه‌‌ی حسد آمد بدان ** از حسد آلوده باشد خاندان‌‌

  • Ten haset evidir ama Tanrı, o teni tertemiz etmiş, arıtmıştır.
  • گر جسد خانه‌‌ی حسد باشد و لیک ** آن جسد را پاک کرد الله نیک‌‌

  • “Evimi temizleyin” “ayeti” beden temizliğini bildirir. Bedenin tılsımı toprağa mensupsa da hakikatte nur definesidir.
  • طهرا بيتي بیان پاکی است ** گنج نور است ار طلسمش خاکی است‌‌

  • Sen (hakikatte) teni olmayana hile ve haset edersen o hasetten gönül kararır. 435
  • چون کنی بر بی‌‌جسد مکر و حسد ** ز آن حسد دل را سیاهیها رسد

  • Tanrı erlerinin ayakları altına toprak ol! ,bizim gibi sen de hasedin başına toprak at!
  • خاک شو مردان حق را زیر پا ** خاک بر سر کن حسد را همچو ما

  • Vezirin haset etmesi
  • بیان حسد وزیر

  • O vezirciğin yaratılışı hasettendi, onun için abes yere kulağını, burnunu yele verdi!
  • آن وزیرک از حسد بودش نژاد ** تا به باطل گوش و بینی باد داد

  • O ümitle ki haset iğnesinden akan zehirle mahzunları tâ canlarından zehirliye.
  • بر امید آن که از نیش حسد ** زهر او در جان مسکینان رسد

  • Hasetten burnunu koparan kişi, kendisini kulaksız ve burunsuz bırakır.
  • هر کسی کاو از حسد بینی کند ** خویشتن بی‌‌گوش و بی‌‌بینی کند

  • Burun, odur ki bir koku alsın ve kokuda, koku alanı bir yüzün bulunduğu tarafa götürsün. 440
  • بینی آن باشد که او بویی برد ** بوی او را جانب کویی برد

  • Kim koku almazsa burunsuzdur, koku da ancak din kokusudur.
  • هر که بویش نیست بی‌‌بینی بود ** بوی آن بوی است کان دینی بود

  • Bir koku alıp onun şükrünü eda etmeyen kimse, küfranı nimet etmiş ve kendi burnunu mahveylemiştir.
  • چون که بویی برد و شکر آن نکرد ** کفر نعمت آمد و بینیش خورد

  • Hem şükret, hem şükredenlere kul ol. Onların huzurunda ölerek ebedî hayat kazan!
  • شکر کن مر شاکران را بنده باش ** پیش ایشان مرده شو پاینده باش‌‌

  • Vezir gibi sermayeyi, yol vuruculuktan edinme. Tanrı kullarını namazdan menetme.
  • چون وزیر از ره زنی مایه مساز ** خلق را تو بر میاور از نماز

  • O kâfir vezir, din nasihatçisi olarak hile ile badem helvasına sarımsak karıştırmıştı! 445
  • ناصح دین گشته آن کافر وزیر ** کرده او از مکر در لوزینه سیر

  • Vezirin hilesini aklı eren Hıristiyanların anlaması
  • فهم کردن حاذقان نصارا مکر وزیر را

  • Zevk sahibi olanlar onun sözünde acılık karışmış bir tat sezdiler.
  • هر که صاحب ذوق بود از گفت او ** لذتی می‌‌دید و تلخی جفت او

  • O, garezle karışık lâtif sözler söylemekte, gül sulu şeker şerbetinin içine zehir dökmekteydi.
  • نکته‌‌ها می‌‌گفت او آمیخته ** در جلاب قند زهری ریخته‌‌

  • Sözünün dış yüzü, yolda çevik ol, diyordu. Ardından da cana, gevşek ol demekteydi.
  • ظاهرش می‌‌گفت در ره چیست شو ** وز اثر می‌‌گفت جان را سست شو

  • Gümüşün dışı ak ve berraksa da el ve elbise ondan katran gibi bir hale hale gelir.
  • ظاهر نقره گر اسپید است و نو ** دست و جامه می سیه گردد ازو

  • Ateş, kıvılcımlarıyla kızıl çehreli görünürse de onun yaptığı işin sonundaki karanlığa bak! 450
  • آتش ار چه سرخ روی است از شرر ** تو ز فعل او سیه کاری نگر

  • Yıldırım, bakışta saf bir nurdan ibaret görünür; (fakat) göz nurunu çalmak (gözü kamaştırmak) onun hassasıdır.
  • برق اگر نوری نماید در نظر ** لیک هست از خاصیت دزد بصر

  • Vezirin sözleri, uyanık ve zevk sahibi olanlardan başkaları için bir boyun halkasıydı (onun sözlerini kabul etmişler, ona uymuşlardı).
  • هر که جز آگاه و صاحب ذوق بود ** گفت او در گردن او طوق بود

  • Vezir, padişahtan altı ay ayrı kaldı, bu müddet zarfında İsa’ya uyanlara penah oldu.
  • مدت شش سال در هجران شاه ** شد وزیر اتباع عیسی را پناه‌‌

  • Halk, umumiyetle dinini de, gönlünü de ona ısmarladı. Onun emir ve hükmü önünde herkes, can feda ediyordu.
  • دین و دل را کل بدو بسپرد خلق ** پیش امر و حکم او می‌‌مرد خلق‌‌

  • Padişahın vezire gizlice haber göndermesi
  • پیغام شاه پنهان با وزیر

  • Padişahla onun arasında haber gidip geliyordu. Padişah, ona gizlice vahitlerde bulunuyordu. 455
  • در میان شاه و او پیغامها ** شاه را پنهان بدو آرامها

  • Padişah “Ey devletli vezirim, vakit geldi, kalbini gamdan tez kurtar” diye mektup yazdı.
  • پیش او بنوشت شه کای مقبلم ** وقت آمد زود فارغ کن دلم‌‌

  • Vezir de “Padişahım; işte şimdicik İsa dinine fitneler salma işindeyim” diye cevap verdi.
  • گفت اینک اندر آن کارم شها ** کافکنم در دین عیسی فتنه‌‌ها

  • Hıristiyanların on iki kısmı
  • بیان دوازده سبط از نصارا

  • Hükümetleri zamanında, İsa kavminin on iki emiri vardır.
  • قوم عیسی را بد اندر دار و گیر ** حاکمانشان ده امیر و دو امیر

  • Her fırka bir emire tâbiydi; kendi beyine tamah yüzünden kul olmuştu.
  • هر فریقی مر امیری را تبع ** بنده گشته میر خود را از طمع‌‌

  • Bu on iki emirler kavimleri, o kötü vezire bağlanmışlardı. 460
  • این ده و این دو امیر و قومشان ** گشته بند آن وزیر بدنشان‌‌

  • Hepsi, onun sözüne itimat ediyordu, hepsi onun mesleğine uymuştu.
  • اعتماد جمله بر گفتار او ** اقتدای جمله بر رفتار او

  • O, öl, der demez her emir hemen o anda ölürdü.
  • پیش او در وقت و ساعت هر امیر ** جان بدادی گر بدو گفتی بمیر

  • Vezirin İncil ahkâmını karıştırması
  • تخلیط وزیر در احکام انجیل

  • Vezir, her emirin adına birer tomar düzdü. Her tomarın yazısı, başka bir olaydı.
  • ساخت طوماری به نام هر یکی ** نقش هر طومار دیگر مسلکی‌‌

  • Her birinin hükmü başka bir çeşittir. Bu baştan aşağıya kadar ona aykırıdır.
  • حکم‌‌های هر یکی نوعی دگر ** این خلاف آن ز پایان تا به سر

  • Birinde riyazet ve açlık yolunu tövbenin rüknü, Tanrı’ya dönüşün şartı yapmış. 465
  • در یکی راه ریاضت را و جوع ** رکن توبه کرده و شرط رجوع‌‌

  • Birinde “Riyazet faydasızdır, bu yolda cömertlikten başka kurtuluş yoktur” demişti.
  • در یکی گفته ریاضت سود نیست ** اندر این ره مخلصی جز جود نیست‌‌