English    Türkçe    فارسی   

1
990-1039

  • Şu halde kalbini Min Ledün ululuğunun havasıyla doldur, ağzını da bağla, mühürle! 990
  • پس دهان دل ببند و مهر کن ** پر کنش از باد کبر من لدن‌‌

  • Çalışma da haktır, deva da haktır, dert de hak. Münkir kimse çalışmayı inkârda ısrar eder durur.”
  • جهد حق است و دوا حق است و درد ** منکر اندر نفی جهدش جهد کرد

  • Çalışmanın tevekküle tercihi
  • مقرر شدن ترجیح جهد بر توکل‌‌

  • Aslan bu yolda birçok deliller getirdi. O Cebrîler, aslanın cevabına kandılar.
  • زین نمط بسیار برهان گفت شیر ** کز جواب آن جبریان گشتند سیر

  • Tilki, geyik, tavşan ve çakal cebre inanışı ve dedikoduyu bıraktılar.
  • روبه و آهو و خرگوش و شغال ** جبر را بگذاشتند و قیل و قال‌‌

  • Bu bîatte ziyana düşmemek için kükremiş aslanla ahitlerde bulundular:
  • عهدها کردند با شیر ژیان ** کاندر این بیعت نیفتد در زیان‌‌

  • Zahmetsizce her günün kısmeti gelecek, aslanın başka bir teşebbüse ihtiyacı kalmayacaktı. 995
  • قسم هر روزش بیاید بی‌‌جگر ** حاجتش نبود تقاضای دگر

  • Kur’a kime isabet ederse günü gününe aslanın yanına sırtlan gibi o koşar, teslim olurdu.
  • قرعه بر هر که فتادی روز روز ** سوی آن شیر او دویدی همچو یوز

  • Bu kadeh dönerek tavşana gelince; tavşan haykırdı: “Niceye dek bu zulüm?”
  • چون به خرگوش آمد این ساغر به دور ** بانگ زد خرگوش کاخر چند جور

  • Aslana gitmekte geciktiğinden av hayvanlarının tavşana itiraz etmeleri
  • انکار کردن نخجیران بر خرگوش در تاخیر رفتن بر شیر

  • Hayvanlar dediler ki: “Bunca zamanlardır biz ahdimize vefa ederek can feda ettik.
  • قوم گفتندش که چندین گاه ما ** جان فدا کردیم در عهد و وفا

  • Ey inatçı, bizim kötü bir adla anılmamıza sebep olma, aslan da incinmesin. Yürü, yürü; çabuk, çabuk!”
  • تو مجو بد نامی ما ای عنود ** تا نرنجد شیر رو رو زود زود

  • Tavşanın av hayvanlarına cevabı
  • جواب گفتن خرگوش نخجیران را

  • Tavşan, “Dostlar, bana mühlet verin de hilemle siz de belâdan kurtulun. 1000
  • گفت ای یاران مرا مهلت دهید ** تا به مکرم از بلا بیرون جهید

  • Benim hilemle canımız kurtulsun, bu hile, çocuklarımıza miras kalsın.
  • تا امان یابد به مکرم جانتان ** ماند این میراث فرزندانتان‌‌

  • Her Peygamber, dünyada ümmetini böyle bir kurtuluş yerine davet etti.
  • هر پیمبر امتان را در جهان ** همچنین تا مخلصی می‌‌خواندشان‌‌

  • Peygamberler, halk nazarında gözbebeği gibi küçük görünürlerdi ama felekten kurtuluş yolunu görmüşlerdi.
  • کز فلک راه برون شو دیده بود ** در نظر چون مردمک پیچیده بود

  • Halk, peygamberleri; gözbebeği gibi küçük gördü, gözbebeğinin manen büyüklüğünü kimse anlayamadı.”
  • مردمش چون مردمک دیدند خرد ** در بزرگی مردمک کس ره نبرد

  • Av hayvanlarının Tavşan'ın sözlerine itiraz etmeleri(fırat)
  • اعتراض نخجیران بر سخن خرگوش‌‌

  • Hayvanlar ona “Ey eşek, kulak ver! Kendini tavşan kadrince tut, haddini aşma! 1005
  • قوم گفتندش که ای خر گوش دار ** خویش را اندازه‌‌ی خرگوش دار

  • Bu ne lâftır ki senden daha iyiler, dünyada onu hatırlarına bile getirmezler.
  • هین چه لاف است این که از تو بهتران ** در نیاوردند اندر خاطر آن‌‌

  • Ya gugurlandın yahut da kaza, bizim izimizde. Yoksa bu lâf, senin gibisine nerden yaraşacak?” dediler.
  • معجبی یا خود قضامان در پی است ** ور نه این دم لایق چون تو کی است‌‌

  • Tavşanın av hayvanlarına cevabı
  • جواب خرگوش نخجیران را

  • Tavşan, “Dostlar, Hak bana ilham etti. Hakikaten zayıf birisi, kuvvetli bir rye ve tedbire nail oldu.
  • گفت ای یاران حقم الهام داد ** مر ضعیفی را قوی رایی فتاد

  • Hakk’ın arıya öğrettiğini, aslan ve ejderha bilemez.
  • آن چه حق آموخت مر زنبور را ** آن نباشد شیر را و گور را

  • Arı, teritaze balla dolu petekler yapar. Tanrı, ona, o ilimde kapı açtı. 1010
  • خانه‌‌ها سازد پر از حلوای تر ** حق بر او آن علم را بگشاد در

  • Hakk’ın, ipekböceğine öğrettiğini hiçbir fil bilir mi?
  • آن چه حق آموخت کرم پیله را ** هیچ پیلی داند آن گون حیله را

  • Toprağa mensup insan Hak’tan ilim öğrendi ve o bilgi ile yedinci kat göğe kadar bütün âlemi aydınlattı;
  • آدم خاکی ز حق آموخت علم ** تا به هفتم آسمان افروخت علم‌‌

  • Tanrı’ya şüphe eden kişinin körlüğüne rağmen meleklerin adını, sanını unutturdu;
  • نام و ناموس ملک را در شکست ** کوری آن کس که در حق درشک است‌‌

  • Altı yüz bin yıllık zahidin, o buzağının ağzını bağladı;
  • زاهد چندین هزاران ساله را ** پوز بندی ساخت آن گوساله را

  • Bu suretle din bilgisi sütünü emmesine, o yüce ve sağlam köşkün etrafında dönüp dolaşmasına mâni oldu. 1015
  • تا نتاند شیر علم دین کشید ** تا نگردد گرد آن قصر مشید

  • Duygu ehlinin, yalnız zâhire itibar edenlerin bilgileri, o yüce bilgiden süt emenler için ağız bağıdır.
  • علمهای اهل حس شد پوز بند ** تا نگیرد شیر ز آن علم بلند

  • Gönül katresine bir inci düştü ki o inci denizlere; feleklere bile verilmemiştir.
  • قطره‌‌ی دل را یکی گوهر فتاد ** کان به دریاها و گردونها نداد

  • Ey surete tapan! Niceye dek suret kaygısı? Senin manasız canın suretten kurtulmadı gitti.
  • چند صورت آخر ای صورت پرست ** جان بی‌‌معنیت از صورت نرست‌‌

  • Eğer insan, suretle insan olsaydı Ahmed’le Ebucehil müsavi olurdu.
  • گر به صورت آدمی انسان بدی ** احمد و بو جهل خود یکسان بدی‌‌

  • Duvar üstüne yapılan insan resmi de insana benzer. Bak, sûret bakımından nesi eksik* 1020
  • نقش بر دیوار مثل آدم است ** بنگر از صورت چه چیز او کم است‌‌

  • O parlak resmin yalnız canı noksan. Yürü, o nadir bulunur cevheri ara;
  • جان کم است آن صورت با تاب را ** رو بجو آن گوهر کمیاب را

  • Eshab-ı Kehf’in köpeğine el verilince, dünyadaki bütün aslanların başları alçaldı.
  • شد سر شیران عالم جمله پست ** چون سگ اصحاب را دادند دست‌‌

  • Canı, nur denizinde gark olduktan sonra ona, kötü ve çirkin suretin ne ziyanı var?
  • چه زیان استش از آن نقش نفور ** چون که جانش غرق شد در بحر نور

  • Kalemler sureti övmezler. Kitaplara da adamın suretine ait vasıflar değil, “âlim, adalet sahibi” gibi zatına ait vasıflar yazılır.
  • وصف صورت نیست اندر خامه‌‌ها ** عالم و عادل بود در نامه‌‌ها

  • Bilgi ve adalet sahibi… Hep manadır, onları önde, artta, bir yerde bulamazsın, 1025
  • عالم و عادل همه معنی است بس ** کش نیابی در مکان و پیش و پس‌‌

  • Zata ait sıfatlar Lâmekân elinden cana şûle vermektedir, can güneşi, göklere sığamaz” dedi.
  • می‌‌زند بر تن ز سوی لامکان ** می‌‌نگنجد در فلک خورشید جان‌‌

  • Tavşanın bilgisi, bilginin fazileti ve faydaları
  • ذکر دانش خرگوش و بیان فضیلت و منافع دانستن‌‌

  • Bu sözün sonu yoktur. Kulak ver, tavşan hikâyesini anla!
  • این سخن پایان ندارد هوش دار ** گوش سوی قصه‌‌ی خرگوش دار

  • Eşekkulağını sat, başka bir kulak al ki bu sözü eşekkulağı anlayamaz!
  • گوش خر بفروش و دیگر گوش خر ** کاین سخن را در نیابد گوش خر

  • Yürü, tavşanın tilki gibi kurnazlığına bak, onun düşüncesini ve aslanı mağlup edişini gör!
  • رو تو روبه بازی خرگوش بین ** مکر و شیر اندازی خرگوش بین‌‌

  • Bilgi, Süleyman mülkünün hâtemidir; bütün âlem cesettir, ilim candır. 1030
  • خاتم ملک سلیمان است علم ** جمله عالم صورت و جان است علم‌‌

  • Bu hüner yüzünden denizlerin, dağların, ovaların mahlûkatı, insanoğluna karşı âciz kalmıştır.
  • آدمی را زین هنر بی‌‌چاره گشت ** خلق دریاها و خلق کوه و دشت‌‌

  • O yüzden kaplan, aslan; fare gibi korkmaktadır. O yüzden ovada, dağda bütün vahşi hayvanlar gizlenmişlerdir.
  • زو پلنگ و شیر ترسان همچو موش ** زو نهنگ و بحر در صفرا و جوش‌‌

  • O yüzden periler, şeytanlar, kenarı boylamışlar, her biri gizli bir yerde mekân tutmuşlardır.
  • زو پری و دیو ساحلها گرفت ** هر یکی در جای پنهان جا گرفت‌‌

  • İnsanoğlunun gizli düşmanı çoktur. İhtiyata riayet eden kişi, akıllıdır.
  • آدمی را دشمن پنهان بسی است ** آدمی با حذر عاقل کسی است‌‌

  • Bizden gizli; güzel, çirkin, nice mahlûkat vardır ki onlar, daima gönül kapısının çalıp dururlar. 1035
  • خلق پنهان زشتشان و خوبشان ** می‌‌زند در دل بهر دم کوبشان‌‌

  • Yıkanmak için dereye girince derenin dibindeki diken sana zarar verir;
  • بهر غسل ار در روی در جویبار ** بر تو آسیبی زند در آب خار

  • Gerçi diken suyun dibinde gizlidir, fakat sana batınca mevcudiyetini anlarsın.
  • گر چه پنهان خار در آب است پست ** چون که در تو می‌‌خلد دانی که هست‌‌

  • Vahiy ve vesveselerin ıstırapları, binlerce kişiden gelir, bir kişiden değil.
  • خار خار وحیها و وسوسه ** از هزاران کس بود نی یک کسه‌‌

  • Şüphe ediyorsan sabret, duyguların değişince onları görürsün, müşkül hallolur;
  • باش تا حسهای تو مبدل شود ** تا ببینیشان و مشکل حل شود