English    Türkçe    فارسی   

2
1212-1261

  • Duvar üstündekilerden en fazla susuz kimse; taşı, topacı en çabuk koparıp atan da odur.
  • بر سر دیوار هر کاو تشنه‏تر ** زودتر بر می‏کند خشت و مدر

  • Suyun sesine en fazla âşık olan duvardan en büyük taşı koparıp atar.
  • هر که عاشق تر بود بر بانگ آب ** او کلوخ زفت تر کند از حجاب‏

  • O adam, suyun sesinden, âdeta boğazına kadar şaraba batmışçasına neşelenir. Yabancı kişi ise kerpicin suya düşünce bluk diye çıkardığı sesten başka bir şey duymaz.
  • او ز بانگ آب پر می تا عنق ** نشنود بیگانه جز بانگ بلق‏

  • Ne mutlu o kişiye ki gençlik çağını ganimet bilir de borcunu öder. 1215
  • ای خنک آن را که او ایام پیش ** مغتنم دارد گزارد وام خویش‏

  • Kudretli olduğu günlerde sıhhatli, güçlü, kuvvetli bulunduğu zamanlarda bu işi başarır.
  • اندر آن ایام کش قدرت بود ** صحت و زور دل و قوت بود

  • Çünkü gençlik çağı, yemyeşil, terütaze bir bahçe gibi esirgemeksizin meyveleri yetiştirir.
  • و آن جوانی همچو باغ سبز و تر ** می‏رساند بی‏دریغی بار و بر

  • Genç adamın kuvvet ve şehvet çeşmeleri akıp durur. Bedenin zeminini onlarla yeşertir.
  • چشمه‏های قوت و شهوت روان ** سبز می‏گردد زمین تن بدان‏

  • Gençlik; mamur, tavanı adamakıllı yüksek, dört duvarı sapasağlam bir eve benzer.
  • خانه‏ی معمور و سقفش بس بلند ** معتدل ارکان و بی‏تخلیط و بند

  • Ne mutlu o kişiye ki ihtiyarlık günleri gelip çatmadan, boynunu liften yapılmış iple bağlamadan… 1220
  • پیش از آن که ایام پیری در رسد ** گردنت بندد به حبل من مسد

  • Toprak çoraklaşıp akmadan, kaymadan işini başarmıştır. Çünkü çorak yerden güzel nebatat asla yetişmez.
  • خاک شوره گردد و ریزان و سست ** هرگز از شوره نبات خوش نرست‏

  • İhtiyarın gücü, kuvveti kesilir, şehvet suyu akmaz olur. Kendisinden de faydalanmaz, başkalarına da faydası dokunmaz.
  • آب زور و آب شهوت منقطع ** او ز خویش و دیگران نامنتفع‏

  • Kaşları eyer kuskunu gibi aşağı düşer, gözü yaşarır, görmez olur.
  • ابروان چون پالدم زیر آمده ** چشم را نم آمده تاری شده‏

  • Yüzü buruşur, kertenkele sırtına döner. Söz söyleyemez, tat alamaz olur, dişleri bir şey kesmez bir hale gelir.
  • از تشنج رو چو پشت سوسمار ** رفته نطق و طعم و دندانها ز کار

  • Gün geçip gitmiş, akşam çağı gelip çatmış, leş gibi beden topallamakta, yolsa uzun. İş görülecek yer yıkık iş işten geçmiş.. 1225
  • روز بی‏گه لاشه لنگ و ره دراز ** کارگه ویران عمل رفته ز ساز

  • Kötü huyların kökleri kuvvetlenmiş, onu kökünden söküp çıkarma kuvveti de azalmış!
  • بیخهای خوی بد محکم شده ** قوت بر کندن آن کم شده‏

  • Valinin, yola diken ekene “Yola diktiğin dikenleri sök” diye emir vermesi
  • فرمودن والی آن مرد را که این خار بن را که نشانده‏ای بر سر راه بر کن

  • Bu iş, o tatlı sözlü, fakat kötü huylu adamın yol üstüne diken dikmesine benzer.
  • همچو آن شخص درشت خوش سخن ** در میان ره نشاند او خار بن‏

  • Yoldan geçenler ona darılmaya başladılar, bu dikenleri sök diye bir hayli söylediler, fakat fayda etmedi.
  • ره گذریانش ملامت‏گر شدند ** بس بگفتندش بکن این را نکند

  • Her an o dikenler çoğalmakta, halkın ayağı dikenler yüzünden kanamaktaydı.
  • هر دمی آن خار بن افزون شدی ** پای خلق از زخم آن پر خون شدی‏

  • Halkın elbisesi dikenlerden yırtılmakta, yoksulların ayakları paramparça olmaktaydı. 1230
  • جامه‏های خلق بدریدی ز خار ** پای درویشان بخستی زار زار

  • Vali, ona “Mutlaka bunları sök” dedikçe. “ Evet, bir gün sökerim” diyordu.
  • چون به جد حاکم بدو گفت این بکن ** گفت آری بر کنم روزیش من‏

  • Bir müddet “Yarın, yarın” diye vade verip durdu. Bu müddet için de diktiği dikenler kökleşti, kuvvetlendi.
  • مدتی فردا و فردا وعده داد ** شد درخت خار او محکم نهاد

  • Vali, bir gün “ Ey vadin de durmayan, beri gel, emrettiğimiz işi sürüncemede bırakma” dedi.
  • گفت روزی حاکمش ای وعده کژ** پیش آ در کار ما وا پس مغژ

  • Adam dedi ki: Babacığım, bir hayli gün var, bugün olmazsa yarın! ”Vali “ Hayır, acele davran, işi savsaklama.
  • گفت الایام یا عم بیننا ** گفت عجل لا تماطل دیننا

  • Sen bu işi yarın görürüm diyorsun ama şunu bil ki gün geçtikçe, 1235
  • تو که می‏گویی که فردا این بدان ** که به هر روزی که می‏آید زمان‏

  • O dikenler daha ziyade yeşeriyor, dikeni sökecek de ihtiyarlayıp âciz bir hale geliyor.
  • آن درخت بد جوان‏تر می‏شود ** وین کننده پیر و مضطر می‏شود

  • Diken kuvvetlenmekte, büyümekte, diken sökecekse ihtiyarlamakta, kuvvetten düşmekte.
  • خار بن در قوت و برخاستن ** خار کن در پیری و در کاستن‏

  • Diken her gün, her an yeşerip tazelenmekte. Diken her gün perişan bir hale gelmekte, kuruyup kalmakta!
  • خار بن هر روز و هر دم سبز و تر ** خار کن هر روز زار و خشکتر

  • O daha ziyade gençleşiyor, sen daha fazla ihtiyarlıyorsun. Çabuk ol, zamanını geçirme” dedi.
  • او جوانتر می‏شود تو پیرتر ** زود باش و روزگار خود مبر

  • Her kötü huyunu bir diken bil; dikenler kaç keredir senin ayağını zedelemekte. 1240
  • خار بن دان هر یکی خوی بدت ** بارها در پای خار آخر زدت‏

  • Nice defalardır kötü huydan perişan bir hale düştün. Fakat duygun yok ki. Pek duygusuzlaştın.
  • بارها از خوی خود خسته شدی ** حس نداری سخت بی‏حس آمدی‏

  • Çirkin huyundan başkalarını, zarara soktuğundan başkalarına mazarrat verdiğinden,
  • گر ز خسته گشتن دیگر کسان ** که ز خلق زشت تو هست آن رسان‏

  • Gafilsen hiç olmazsa kendi yaraladığını bilirsin ya. Sen hem kendine azapsın, hem başkalarına!
  • غافلی باری ز زخم خود نه‏ای ** تو عذاب خویش و هر بیگانه‏ای‏

  • Ya baltayı al, ercesine vur, Ali gibi bu Hayber kapısını kopar.
  • یا تبر برگیر و مردانه بزن ** تو علی‏وار این در خیبر بکن‏

  • Yahut bu dikeni gülfidanına ulaştır, sevgilinin nurunu nâra kavuştur? 1245
  • یا به گلبن وصل کن این خار را ** وصل کن با نار نور یار را

  • Da onun nuru senin ateşini söndürsün; vuslatı, dikenini gül bahçesi haline getirsin.
  • تا که نور او کشد نار تو را ** وصل او گلشن کند خار تو را

  • Sen cehenneme benziyorsun, o ise mümindir. Mümine ateşi söndürmek imkânı var .
  • تو مثال دوزخی او مومن است ** کشتن آتش به مومن ممکن است‏

  • Mustafa, cehennemin sözünü naklederek buyurdu ki: “ Cehennem, korkusundan mümine yalvararak,
  • مصطفی فرمود از گفت جحیم ** کاو به مومن لابه گر گردد ز بیم‏

  • “Padişahım, çabuk geç, Nurun, ateşimi söndürecek” der.
  • گویدش بگذر ز من ای شاه زود ** هین که نورت سوز نارم را ربود

  • Şu halde ateşi helâk eden, müminin nurudur. Çünkü bir şeyi zıddından başka bir şeyle gidermek imkânsızdır. 1250
  • پس هلاک نار نور مومن است ** ز انکه بی‏ضد دفع ضد لا یمکن است‏

  • Adalet gününde ateş, nurun zıddıdır, zira ateş kahırdan meydana gelmedir, nur, ihsan ve fazıldan.
  • نار ضد نور باشد روز عدل ** کان ز قهر انگیخته شد این ز فضل‏

  • Ateşin şerrini defetmek istiyorsan ateşin gönlüne rahmet suyunu saç!
  • گر همی‏خواهی تو دفع شر نار ** آب رحمت بر دل آتش گمار

  • O rahmet suyunun kaynağı mümindir. Âbıhayat, ihsan sahibinin pak ruhudur.
  • چشمه‏ی آن آب رحمت مومن است ** آب حیوان روح پاک محسن است‏

  • Nefsin ondan kaçmakta. Çünkü sen ateştensin, o su, ırmak suyu.
  • بس گریزان است نفس تو از او ** ز انکه تو از آتشی او آب جو

  • Ateş, sudan söndüğündendir ki sudan kaçmaktadır. 1255
  • ز آب آتش ز آن گریزان می‏شود ** کاتشش از آب ویران می‏شود

  • Senin duygun, fikrin hep ateşten. Şeyhin duygusu ve fikri ise o güzel nur.
  • حس و فکر تو همه از آتش است ** حس شیخ و فکر او نور خوش است‏

  • Onun nur suyu ateşe damladı mı ateşten cız, cız sesi çıkmaya başlar.
  • آب نور او چو برآتش چکد ** چک چک از آتش بر آید بر جهد

  • O cızladıkça sen ona “ Öl, bit” de ki, bu nefis cehennemin sönsün.
  • چون کند چک چک تو گویش مرگ و درد ** تا شود این دوزخ نفس تو سرد

  • Sönsün ki senin gül bahçeni yakmasın; senin adalet ve ihsanını söndürmesin.
  • تا نسوزد او گلستان تو را ** تا نسوزد عدل و احسان تو را

  • O söndükten sonra ne dikersen biter… Lâleler, ak güller, marsamalar çıkar. 1260
  • بعد از آن چیزی که کاری بردهد ** لاله و نسرین و سیسنبردهد

  • Yine doğru yoldan alabildiğine gidiyoruz. Hocam, dön geri, yolumuz nerede?
  • باز پهنا می‏رویم از راه راست ** باز گرد ای خواجه راه ما کجاست‏