English    Türkçe    فارسی   

2
1230-1279

  • Halkın elbisesi dikenlerden yırtılmakta, yoksulların ayakları paramparça olmaktaydı. 1230
  • جامه‏های خلق بدریدی ز خار ** پای درویشان بخستی زار زار

  • Vali, ona “Mutlaka bunları sök” dedikçe. “ Evet, bir gün sökerim” diyordu.
  • چون به جد حاکم بدو گفت این بکن ** گفت آری بر کنم روزیش من‏

  • Bir müddet “Yarın, yarın” diye vade verip durdu. Bu müddet için de diktiği dikenler kökleşti, kuvvetlendi.
  • مدتی فردا و فردا وعده داد ** شد درخت خار او محکم نهاد

  • Vali, bir gün “ Ey vadin de durmayan, beri gel, emrettiğimiz işi sürüncemede bırakma” dedi.
  • گفت روزی حاکمش ای وعده کژ** پیش آ در کار ما وا پس مغژ

  • Adam dedi ki: Babacığım, bir hayli gün var, bugün olmazsa yarın! ”Vali “ Hayır, acele davran, işi savsaklama.
  • گفت الایام یا عم بیننا ** گفت عجل لا تماطل دیننا

  • Sen bu işi yarın görürüm diyorsun ama şunu bil ki gün geçtikçe, 1235
  • تو که می‏گویی که فردا این بدان ** که به هر روزی که می‏آید زمان‏

  • O dikenler daha ziyade yeşeriyor, dikeni sökecek de ihtiyarlayıp âciz bir hale geliyor.
  • آن درخت بد جوان‏تر می‏شود ** وین کننده پیر و مضطر می‏شود

  • Diken kuvvetlenmekte, büyümekte, diken sökecekse ihtiyarlamakta, kuvvetten düşmekte.
  • خار بن در قوت و برخاستن ** خار کن در پیری و در کاستن‏

  • Diken her gün, her an yeşerip tazelenmekte. Diken her gün perişan bir hale gelmekte, kuruyup kalmakta!
  • خار بن هر روز و هر دم سبز و تر ** خار کن هر روز زار و خشکتر

  • O daha ziyade gençleşiyor, sen daha fazla ihtiyarlıyorsun. Çabuk ol, zamanını geçirme” dedi.
  • او جوانتر می‏شود تو پیرتر ** زود باش و روزگار خود مبر

  • Her kötü huyunu bir diken bil; dikenler kaç keredir senin ayağını zedelemekte. 1240
  • خار بن دان هر یکی خوی بدت ** بارها در پای خار آخر زدت‏

  • Nice defalardır kötü huydan perişan bir hale düştün. Fakat duygun yok ki. Pek duygusuzlaştın.
  • بارها از خوی خود خسته شدی ** حس نداری سخت بی‏حس آمدی‏

  • Çirkin huyundan başkalarını, zarara soktuğundan başkalarına mazarrat verdiğinden,
  • گر ز خسته گشتن دیگر کسان ** که ز خلق زشت تو هست آن رسان‏

  • Gafilsen hiç olmazsa kendi yaraladığını bilirsin ya. Sen hem kendine azapsın, hem başkalarına!
  • غافلی باری ز زخم خود نه‏ای ** تو عذاب خویش و هر بیگانه‏ای‏

  • Ya baltayı al, ercesine vur, Ali gibi bu Hayber kapısını kopar.
  • یا تبر برگیر و مردانه بزن ** تو علی‏وار این در خیبر بکن‏

  • Yahut bu dikeni gülfidanına ulaştır, sevgilinin nurunu nâra kavuştur? 1245
  • یا به گلبن وصل کن این خار را ** وصل کن با نار نور یار را

  • Da onun nuru senin ateşini söndürsün; vuslatı, dikenini gül bahçesi haline getirsin.
  • تا که نور او کشد نار تو را ** وصل او گلشن کند خار تو را

  • Sen cehenneme benziyorsun, o ise mümindir. Mümine ateşi söndürmek imkânı var .
  • تو مثال دوزخی او مومن است ** کشتن آتش به مومن ممکن است‏

  • Mustafa, cehennemin sözünü naklederek buyurdu ki: “ Cehennem, korkusundan mümine yalvararak,
  • مصطفی فرمود از گفت جحیم ** کاو به مومن لابه گر گردد ز بیم‏

  • “Padişahım, çabuk geç, Nurun, ateşimi söndürecek” der.
  • گویدش بگذر ز من ای شاه زود ** هین که نورت سوز نارم را ربود

  • Şu halde ateşi helâk eden, müminin nurudur. Çünkü bir şeyi zıddından başka bir şeyle gidermek imkânsızdır. 1250
  • پس هلاک نار نور مومن است ** ز انکه بی‏ضد دفع ضد لا یمکن است‏

  • Adalet gününde ateş, nurun zıddıdır, zira ateş kahırdan meydana gelmedir, nur, ihsan ve fazıldan.
  • نار ضد نور باشد روز عدل ** کان ز قهر انگیخته شد این ز فضل‏

  • Ateşin şerrini defetmek istiyorsan ateşin gönlüne rahmet suyunu saç!
  • گر همی‏خواهی تو دفع شر نار ** آب رحمت بر دل آتش گمار

  • O rahmet suyunun kaynağı mümindir. Âbıhayat, ihsan sahibinin pak ruhudur.
  • چشمه‏ی آن آب رحمت مومن است ** آب حیوان روح پاک محسن است‏

  • Nefsin ondan kaçmakta. Çünkü sen ateştensin, o su, ırmak suyu.
  • بس گریزان است نفس تو از او ** ز انکه تو از آتشی او آب جو

  • Ateş, sudan söndüğündendir ki sudan kaçmaktadır. 1255
  • ز آب آتش ز آن گریزان می‏شود ** کاتشش از آب ویران می‏شود

  • Senin duygun, fikrin hep ateşten. Şeyhin duygusu ve fikri ise o güzel nur.
  • حس و فکر تو همه از آتش است ** حس شیخ و فکر او نور خوش است‏

  • Onun nur suyu ateşe damladı mı ateşten cız, cız sesi çıkmaya başlar.
  • آب نور او چو برآتش چکد ** چک چک از آتش بر آید بر جهد

  • O cızladıkça sen ona “ Öl, bit” de ki, bu nefis cehennemin sönsün.
  • چون کند چک چک تو گویش مرگ و درد ** تا شود این دوزخ نفس تو سرد

  • Sönsün ki senin gül bahçeni yakmasın; senin adalet ve ihsanını söndürmesin.
  • تا نسوزد او گلستان تو را ** تا نسوزد عدل و احسان تو را

  • O söndükten sonra ne dikersen biter… Lâleler, ak güller, marsamalar çıkar. 1260
  • بعد از آن چیزی که کاری بردهد ** لاله و نسرین و سیسنبردهد

  • Yine doğru yoldan alabildiğine gidiyoruz. Hocam, dön geri, yolumuz nerede?
  • باز پهنا می‏رویم از راه راست ** باز گرد ای خواجه راه ما کجاست‏

  • Şunu anlatıyorduk: Hasetçi adam, senin eşeğin topal, konak yeri de adamakıllı uzak.
  • اندر آن تقریر بودیم ای حسود ** که خرت لنگ است و منزل دور زود

  • Yıl geçti, ekin vakti değil. Yüz karalığından, kötü işten başka da mahsul yok.
  • سال بی‏گه گشت وقت کشت نی ** جز سیه رویی و فعل زشت نی‏

  • Ten ağacına kurt düştü. Onu söküp ateşe atmak lâzım.
  • کرم در بیخ درخت تن فتاد ** بایدش بر کند و در آتش نهاد

  • Yolcu, kendine gel, kendine… Vakit geçti, ömür güneşi kuyuya doğruldu. 1265
  • هین و هین ای راه رو بی‏گاه شد ** آفتاب عمر سوی چاه شد

  • Bu iki günceğizinde olsun, kuvvetin varken kocalığını Hak yoluna sarf et.
  • این دو روزک را که زورت هست زود ** پیر افشانی بکن از راه جود

  • Elinde kalan şu kadarcık tohumu olsun ek de bu iki anlık müddetten uzun bir ömür bitsin.
  • این قدر تخمی که مانده ستت بباز ** تا بروید زین دو دم عمر دراز

  • Bu aydın çırağ sönmeden kendine gel de hemen fitilini düzelt, yağını tazele.
  • تا نمرده ست این چراغ با گهر ** هین فتیله‏اش ساز و روغن زودتر

  • Yarın yaparım deme. Nice yarınlar geçti. Ekin zamanı tamamıyla geçmesin ,agâh ol!
  • هین مگو فردا که فرداها گذشت ** تا به کلی نگذرد ایام کشت‏

  • Nasihatimi dinle: Ten, kuvvetli bir bağdır. Yeniyi istiyorsan, eskiden soyun! 1270
  • پند من بشنو که تن بند قوی است ** کهنه بیرون کن گرت میل نوی است‏

  • Dudağını yum, altın dolu avucunu aç. Ten nekesliğini bırak, cömertliği ele al.
  • لب ببند و کف پر زر بر گشا ** بخل تن بگذار و پیش آور سخا

  • Cömertlik, şehvetleri, lezzetleri terk etmedir. Şehvet yüzünden düşen kalkmamıştır.
  • ترک شهوتها و لذتها سخاست ** هر که در شهوت فرو شد بر نخاست‏

  • Bu cömertlik, cennet selvisinin bir dalıdır. Yazıklar olsun böyle bir dalı elinden bırakana.
  • این سخا شاخی است از سرو بهشت ** وای او کز کف چنین شاخی بهشت‏

  • Bu heva ve hevesi bırakma, sapasağlam bir iptir. Bu dal, canı göğe çeker.
  • عروة الوثقی است این ترک هوا ** بر کشد این شاخ جان را بر سما

  • Ey güzel yollu, cömertlik dalı seni yukarı çeke, çeke aslına eriştirdi mi, 1275
  • تا برد شاخ سخا ای خوب کیش ** مر ترا بالا کشان تا اصل خویش‏

  • Güzellik Yusuf’un, bu âlem kuyu gibidir. Bu ip de Allah emrine sabretmedir.
  • یوسف حسنی و این عالم چو چاه ** وین رسن صبر است بر امر اله‏

  • Ey Yusuf, ip sarktı, iki elinle yapış. İpten gafil olma, vakit geçiyor.
  • یوسفا آمد رسن در زن دو دست ** از رسن غافل مشو بی‏گه شده ست‏

  • Allah’a hamdolsun ki bu ipi sarkıttılar, fazıl ve rahmeti birbirine kattılar.
  • حمد لله کین رسن آویختند ** فضل و رحمت را بهم آمیختند

  • Bu ipe yapış da yeni bir can âlemi apaşikar, fakat görünmez bir âlem göresin.
  • تا ببینی عالم جان جدید ** عالم بس آشکار ناپدید