English    Türkçe    فارسی   

2
1260-1309

  • O söndükten sonra ne dikersen biter… Lâleler, ak güller, marsamalar çıkar. 1260
  • بعد از آن چیزی که کاری بردهد ** لاله و نسرین و سیسنبردهد

  • Yine doğru yoldan alabildiğine gidiyoruz. Hocam, dön geri, yolumuz nerede?
  • باز پهنا می‏رویم از راه راست ** باز گرد ای خواجه راه ما کجاست‏

  • Şunu anlatıyorduk: Hasetçi adam, senin eşeğin topal, konak yeri de adamakıllı uzak.
  • اندر آن تقریر بودیم ای حسود ** که خرت لنگ است و منزل دور زود

  • Yıl geçti, ekin vakti değil. Yüz karalığından, kötü işten başka da mahsul yok.
  • سال بی‏گه گشت وقت کشت نی ** جز سیه رویی و فعل زشت نی‏

  • Ten ağacına kurt düştü. Onu söküp ateşe atmak lâzım.
  • کرم در بیخ درخت تن فتاد ** بایدش بر کند و در آتش نهاد

  • Yolcu, kendine gel, kendine… Vakit geçti, ömür güneşi kuyuya doğruldu. 1265
  • هین و هین ای راه رو بی‏گاه شد ** آفتاب عمر سوی چاه شد

  • Bu iki günceğizinde olsun, kuvvetin varken kocalığını Hak yoluna sarf et.
  • این دو روزک را که زورت هست زود ** پیر افشانی بکن از راه جود

  • Elinde kalan şu kadarcık tohumu olsun ek de bu iki anlık müddetten uzun bir ömür bitsin.
  • این قدر تخمی که مانده ستت بباز ** تا بروید زین دو دم عمر دراز

  • Bu aydın çırağ sönmeden kendine gel de hemen fitilini düzelt, yağını tazele.
  • تا نمرده ست این چراغ با گهر ** هین فتیله‏اش ساز و روغن زودتر

  • Yarın yaparım deme. Nice yarınlar geçti. Ekin zamanı tamamıyla geçmesin ,agâh ol!
  • هین مگو فردا که فرداها گذشت ** تا به کلی نگذرد ایام کشت‏

  • Nasihatimi dinle: Ten, kuvvetli bir bağdır. Yeniyi istiyorsan, eskiden soyun! 1270
  • پند من بشنو که تن بند قوی است ** کهنه بیرون کن گرت میل نوی است‏

  • Dudağını yum, altın dolu avucunu aç. Ten nekesliğini bırak, cömertliği ele al.
  • لب ببند و کف پر زر بر گشا ** بخل تن بگذار و پیش آور سخا

  • Cömertlik, şehvetleri, lezzetleri terk etmedir. Şehvet yüzünden düşen kalkmamıştır.
  • ترک شهوتها و لذتها سخاست ** هر که در شهوت فرو شد بر نخاست‏

  • Bu cömertlik, cennet selvisinin bir dalıdır. Yazıklar olsun böyle bir dalı elinden bırakana.
  • این سخا شاخی است از سرو بهشت ** وای او کز کف چنین شاخی بهشت‏

  • Bu heva ve hevesi bırakma, sapasağlam bir iptir. Bu dal, canı göğe çeker.
  • عروة الوثقی است این ترک هوا ** بر کشد این شاخ جان را بر سما

  • Ey güzel yollu, cömertlik dalı seni yukarı çeke, çeke aslına eriştirdi mi, 1275
  • تا برد شاخ سخا ای خوب کیش ** مر ترا بالا کشان تا اصل خویش‏

  • Güzellik Yusuf’un, bu âlem kuyu gibidir. Bu ip de Allah emrine sabretmedir.
  • یوسف حسنی و این عالم چو چاه ** وین رسن صبر است بر امر اله‏

  • Ey Yusuf, ip sarktı, iki elinle yapış. İpten gafil olma, vakit geçiyor.
  • یوسفا آمد رسن در زن دو دست ** از رسن غافل مشو بی‏گه شده ست‏

  • Allah’a hamdolsun ki bu ipi sarkıttılar, fazıl ve rahmeti birbirine kattılar.
  • حمد لله کین رسن آویختند ** فضل و رحمت را بهم آمیختند

  • Bu ipe yapış da yeni bir can âlemi apaşikar, fakat görünmez bir âlem göresin.
  • تا ببینی عالم جان جدید ** عالم بس آشکار ناپدید

  • Hakikatte yok olan şu cihan var gibi görünmekte, hakikatte var olan cihan da adamakıllı gizlenmede. 1280
  • این جهان نیست چون هستان شده ** و آن جهان هست بس پنهان شده‏

  • Rüzgâr esti mi toz toprak görünür, uçup savrulur, rüzgâr görünmez. Toz toprak kendisini gösterir, rüzgâra perde olur.
  • خاک بر باد است و بازی می‏کند ** کژنمایی پرده سازی می‏کند

  • Zahiren iş işleyen, hakikatte işsizdir, deriden ibarettir. Gizli olan içtir; asıl odur.
  • اینکه بر کار است بی‏کار است و پوست ** و انکه پنهان است مغز و اصل اوست‏

  • Toprak, rüzgârın elinde bir alete benzer. Asıl toprağı yüce ve tabiatı yüksek bil.
  • خاک همچون آلتی در دست باد ** باد را دان عالی و عالی نژاد

  • Toprağa mensup gözün bakışı da toprağa düşer. Rüzgârı gören göz başka bir çeşittir.
  • چشم خاکی را به خاک افتد نظر ** باد بین چشمی بود نوعی دگر

  • Atı at bilir; at, atın eşitidir. Binicinin ahvalini de binici bilir. 1285
  • اسب داند اسب را کاو هست یار ** هم سواری داند احوال سوار

  • Duygu gözü attır, binici Hak nuru. Binici olmadıkça at, zaten işe yaramaz ki.
  • چشم حس اسب است و نور حق سوار ** بی‏سواره اسب خود ناید به کار

  • Şu halde ata terbiye ver, kötü huyunu terk ettir. Yoksa padişah onu kabul etmez.
  • پس ادب کن اسب را از خوی بد ** ور نه پیش شاه باشد اسب رد

  • Atın gözüne yol gösteren, padişahın gözüdür. Padişahın gözü olmadıkça at, bir şey göremez.
  • چشم اسب از چشم شه رهبر بود ** چشم او بی‏چشم شه مضطر بود

  • Atların gözleri, ottan, otlaktan başka bir yerde değildir. Onları buralardan başka nereye çağırsan “ gelmem, niye geleyim” derler.
  • چشم اسبان جز گیاه و جز چرا ** هر کجا خوانی بگوید نه چرا

  • Allah nuru, duygu nuruna binmiştir de ondan sonra can, Allah’a rağbet etmiştir. 1290
  • نور حق بر نور حس راکب شود ** آن گهی جان سوی حق راغب شود

  • Binici olmayan at yol gitmeyi ne bilir? Doğru ve ana caddeyi bilmek için padişah lâzım.
  • اسب بی‏راکب چه داند رسم راه ** شاه باید تا بداند شاه راه‏

  • Nuru, binici olan duyguya doğrul. O onur, duyguya ne güzel bir sahiptir.
  • سوی حسی رو که نورش راکب است ** حس را آن نور نیکو صاحب است‏

  • His nurunu bezeyen, Allah nurudur. Bu suretle “Nur üstüne nur” ayetinin manası zuhur eder.
  • نور حس را نور حق تزیین بود ** معنی نور علی‏ نور این بود

  • His nuru adamı yere çeker, Hak nuru Kevser ırmağına götürür.
  • نور حسی می‏کشد سوی ثری ** نور حقش می‏برد سوی علی‏

  • Çünkü duygularla idrak edilen âlem, çok aşağılık bir âlemdir. Allah nuru bir denizdir, duygu ise bir çiğ tanesi gibi. 1295
  • ز انکه محسوسات دونتر عالمی است ** نور حق دریا و حس چون شبنمی است‏

  • Fakat duyguya binmiş olan meydanda değildir, iyi eserlerinden, güzel sözlerinden başka bir şey görünmez.
  • لیک پیدا نیست آن راکب بر او ** جز به آثار و به گفتار نکو

  • Duyguya mensup olan nur bile, kesif ve cismani olmakla beraber gözlerin karasında gizlidir.
  • نور حسی کاو غلیظ است و گران ** هست پنهان در سواد دیده‏گان‏

  • Öfkenden sen duygu nurunu bile görmüyorsun, dine mensup nuru nasıl görürsün?
  • چون که نور حس نمی‏بینی ز چشم ** چون ببینی نور آن دینی ز چشم‏

  • Duygu nuru, bu kadar kesafetiyle beraber gizli olursa ap-arı olan bir ışık nasıl olur da gizli olmaz?
  • نور حس با این غلیظی مختفی است ** چون خفی نبود ضیایی کان صفی است‏

  • Bu cihan, gayp rüzgârının elinde bir saman çöpüne benzer, tamamıyla âcizdir. Gayp âleminin dileği, 1300
  • این جهان چون خس به دست باد غیب ** عاجزی پیش گرفت و داد غیب‏

  • Onu gâh yüceltir, gâh alçaltır. Gâh doğrultur, gâh kırar.
  • گه بلندش می‏کند گاهیش پست ** گه درستش می‏کند گاهی شکست‏

  • Gâh sağa götürür, gâh sola… Gâh gül bahçesi haline kor, gâh diken haline.
  • گه یمینش می‏برد گاهی یسار ** گه گلستانش کند گاهیش خار

  • El gizlidir, yazı yazan kalemi gör. At oynayıp seğirtmekte, binici meydanda değil.
  • دست پنهان و قلم بین خط گزار ** اسب در جولان و ناپیدا سوار

  • Fırlayıp giden oka bak, yay gizli. Canlar meydanda da canların canı görünmüyor.
  • تیر پران بین و ناپیدا کمان ** جانها پیدا و پنهان جان جان‏

  • Oku kırma. O padişah okudur. Yaydan çıkan ok değildir, her şeyi bilenin şastından atılmıştır. 1305
  • تیر را مشکن که این تیر شهی است ** تیر پرتابی ز شصت آگهی است‏

  • Hak, “ Mâ remeyte iz remeyte” dedi. Allah’ın işi, bütün işlere örnektir, misaldir.
  • ما رمیت إذ رمیت گفت حق ** کار حق بر کارها دارد سبق‏

  • Kendi kızgınlığını kır, oku kırma. Senin kızgın gözün sana sütü kan gösterir.
  • خشم خود بشکن تو مشکن تیر را ** چشم خشمت خون شمارد شیر را

  • O kanlara bulanmış, senin kanınla ıslanmış oku alıp öp de padişaha götür.
  • بوسه ده بر تیر و پیش شاه بر ** تیر خون آلود از خون تو تر

  • Meydanda olan âcizdir, bağlanmıştır, zebundur. Görünmeyense pek kuvvetli ve galip.
  • آن چه پیدا عاجز و بسته و زبون ** و آن چه ناپیدا چنان تند و حرون‏