- Talihi Zuhal olan da şer işlere düşmemek için yaptığı şeyler de ihtiyat etmek lüzumunu anlar.
- و انکه را طالع زحل از هر شرور ** احتیاطش لازم آید در امور
- Yıldızı Zuhal olan kişinin ahvalini tamamıyla söylesem zavallı o yıldızının ateşinden yanar.
- گر بگویم آن زحل استاره را ** ز آتشش سوزد مر آن بیچاره را
- Padişahımız, bize “Allah’ı anın” diye ruhsat ve müsaade verdi; bizi ateş içinde gördü de nur ihsan etti. 1715
- اذکروا الله شاه ما دستور داد ** اندر آتش دید ما را نور داد
- Dedi ki: “ Filvaki ben, sizin beni anmanızdan müstağniyim. Beni tasvir etmek, övmek, anmak lâyık değil.
- گفت اگر چه پاکم از ذکر شما ** نیست لایق مر مرا تصویرها
- Fakat tasvire, hayale kapılan, bizim zatımızı misalsiz, tasvirsiz anlayamaz”
- لیک هرگز مست تصویر و خیال ** در نیابد ذات ما را بیمثال
- Cisme mensup anış, nâkıs bir hayaldir. Padişahlara lâyık olan tavsif, cismani anışlardan arınmıştır.
- ذکر جسمانه خیال ناقص است ** وصف شاهانه از آنها خالص است
- Birisi padişaha, “ Çulha değildir” dese bu ne biçim metih? Yoksa padişahın çulha olmadığını bildirmiyor mu ki?
- شاه را گوید کسی جولاه نیست ** این چه مدح است این مگر آگاه نیست
- Musa Aleyhisselâm’ın çobanın münacatını hoş görmeyip reddetmesi
- انکار کردن موسی علیه السلام بر مناجات شبان
- Musa, yolda bir çoban gördü. Çoban, şöyle söylenip duruyordu: “Ey kerem sahibi Allah! 1720
- دید موسی یک شبانی را به راه ** کاو همیگفت ای خدا و ای اله
- Neredesin ki sana kul, kurban olayım. Çarığını dikeyim, saçını tarayayım.
- تو کجایی تا شوم من چاکرت ** چارقت دوزم کنم شانه سرت
- Elbiseni yıkayayım, bitlerini kırayım.. Ulu Allah, sana süt ikram edeyim.
- جامهات شویم شپشهایت کشم ** شیر پیشت آورم ای محتشم
- Elceğizini öpeyim ayacığını ovayım. Uyuma vaktin gelince yerceğizini silip süpüreyim.
- دستکت بوسم بمالم پایکت ** وقت خواب آید بروبم جایکت
- Bütün keçilerim sana kurban olsun. Bütün nağmelerim, heyheylerim senin yâdınladır Allah’ım!”
- ای فدای تو همه بزهای من ** ای به یادت هیهی و هیهای من
- O çoban, bu çeşit saçama sapan şeyler söyleyip duruyordu. Musa “Kiminle konuşuyorsun?” diye sordu. 1725
- این نمط بیهوده میگفت آن شبان ** گفت موسی با کی است این ای فلان
- Çoban, “ Bizi yaratanla, bu yeri göğü halk edenle” diye cevap verince,
- گفت با آن کس که ما را آفرید ** این زمین و چرخ از او آمد پدید
- Musa dedi ki: “ Vah, vah, sen sersemlemişsin. Daha Müslüman olmadan kâfir oldun,
- گفت موسی های خیرهسر شدی ** خود مسلمان ناشده کافر شدی
- Bu ne saçma söz, bu ne küfür, bu ne olmayacak şey? Ağzına pamuk tıka.
- این چه ژاژست و چه کفر است و فشار ** پنبهای اندر دهان خود فشار
- Küfrünün pis kokusu dünyayı tuttu. Küfrün, din kumaşını yıprattı.
- گند کفر تو جهان را گنده کرد ** کفر تو دیبای دین را ژنده کرد
- Çarık, dolak, ancak sana yaraşır. Bir güneşe bu çeşit şeylerin ne lüzumu var? 1730
- چارق و پا تابه لایق مر تراست ** آفتابی را چنینها کی رواست
- Böyle sözlerden ağzını kapamazsan bir ateş gelir, halkı yakar.
- گر نبندی زین سخن تو حلق را ** آتشی آید بسوزد خلق را
- Zaten ateş gelmedi de bu duman ne? Can niye kapkara bir hale geldi, ruh merdutlaştı?
- آتشی گر نامده ست این دود چیست ** جان سیه گشته روان مردود چیست
- Allah’ın her şeye kadir ve her hususta âdil olduğunu biliyorsan nasıl oluyor da bu hezeyanlara, bu küstahlığa cüret ediyorsun?
- گر همیدانی که یزدان داور است ** ژاژ و گستاخی ترا چون باور است
- Akılsız dost, zaten düşmandır. Ulu Allah, bu çeşit hizmetlerden ganidir.
- دوستی بیخرد خود دشمنی است ** حق تعالی زین چنین خدمت غنی است
- Sen bunları kime söylüyorsun. Amcana, dayına mı? Allah sıfatlarında cisim sahibi olmak ve ihtiyaç var mı? 1735
- با که میگویی تو این با عم و خال ** جسم و حاجت در صفات ذو الجلال
- Büyüyüp gelişmekte olan süt içer. Ayağı muhtaç olan çarık giyer.
- شیر او نوشد که در نشو و نماست ** چارق او پوشد که او محتاج پاست
- Eğer bu dedikodu, kulu içinse… Allah, onun hakkında da “ O, benim” dedi. Yine beyhude ve bâtıl.
- ور برای بندهش است این گفتوگو ** آن که حق گفت او من است و من خود او
- Allah, onun hakkında, “ Hastalandım da yine halimi hatırımı sormadın? Yalnız o hastalanmadı, ben de hasta oldum” demiştir.
- آن که گفت انی مرضت لم تعد ** من شدم رنجور او تنها نشد
- Bu çeşit sözler, “ Benimle duyar, benimle görür” haki katına erişen kişi içinde bâtıldır.
- آن که بییسمع و بییبصر شده ست ** در حق آن بنده این هم بیهده ست
- Allah haslarıyla edepsizce konuşmak gönlü öldürür amel defterini kapkara bir hale koyar. 1740
- بیادب گفتن سخن با خاص حق ** دل بمیراند سیه دارد ورق
- Sen bir erkeğe Fatma desen; erkekle kadın, hep bir cinsten olmakla beraber,
- گر تو مردی را بخوانی فاطمه ** گر چه یک جنسند مرد و زن همه
- İmkân bulursa kanına kasteder, isterse haddi zatında halîm ve mülâyim olsun!
- قصد خون تو کند تا ممکن است ** گر چه خوش خو و حلیم و ساکن است
- Fatma sözü, kadınlar için övünçtür. Fakat erkeğe söylersen kılıç yarası gibi tesir eder.
- فاطمه مدح است در حق زنان ** مرد را گویی بود زخم سنان
- El ayak. Bizim için övünç vesilesidir; fakat Allah’ın arılığına nispetle kusur.
- دست و پا در حق ما استایش است ** در حق پاکی حق آلایش است
- “ Doğmaz, doğurmaz” vasfı ona lâyıktır. Babayı da halk eden o, oğlu da. 1745
- لم یلد لم یولد او را لایق است ** والد و مولود را او خالق است
- Doğma, cisim olanın vasfıdır. Doğan, ırmağın bu yüzüne mensuptur.
- هر چه جسم آمد ولادت وصف اوست ** هر چه مولود است او زین سوی جوست
- Çünkü doğan, Kevnü Fesat âlemindendir, aşağılıktır, sonradan olmadır. Elbette onu bir meydana getiren lâzım.”
- ز انکه از کون و فساد است و مهین ** حادث است و محدثی خواهد یقین
- Çoban, “ Ya Musa ağzımı bağladın, pişmanlıktan canımı yaktın” dedi;
- گفت ای موسی دهانم دوختی ** و ز پشیمانی تو جانم سوختی
- Elbisesini yırtıp yana, yana bir ah çekti, başını alıp çöle doğru yola düştü.
- جامه را بدرید و آهی کرد تفت ** سر نهاد اندر بیابانی و رفت
- Ulu Allah’ın Musa’ya çoban yüzünden darılması
- عتاب کردن حق تعالی با موسی علیه السلام از بهر آن شبان
- Musa’ya Allah’tan şöyle vahiy geldi: “ Kulumuzu bizden ayırdın. 1750
- وحی آمد سوی موسی از خدا ** بندهی ما را ز ما کردی جدا
- Sen ulaştırmaya mı geldin, yoksa ayırmaya mı?
- تو برای وصل کردن آمدی ** نی برای فصل کردن آمدی
- Kaadir oldukça ayrılığa ayak basma. Bence en hoşlanılmayan şey ayrılıktır.
- تا توانی پا منه اندر فراق ** أبغض الأشیاء عندی الطلاق
- Ben, herkese bir huy, herkese bir çeşit ıstılah verdim.
- هر کسی را سیرتی بنهادهام ** هر کسی را اصطلاحی دادهام
- Ona metih olan söz, sana zemdir; ona göre baldır, sana göre zehir!
- در حق او مدح و در حق تو ذم ** در حق او شهد و در حق تو سم
- Bizse temizden de münezzehiz, pisten de. Ağırlıktan da arıyız, çeviklik ve titizlikten de! 1755
- ما بری از پاک و ناپاکی همه ** از گران جانی و چالاکی همه
- Kullara ibadet edin diye emrettimse bir kâr, bir fayda elde edeyim diye değil, kullara ihsanlarda bulunayım diye.
- من نکردم امر تا سودی کنم ** بلکه تا بر بندگان جودی کنم
- Hintlilere, Hintlilerin sözleri metihtir. Sintlilere, Sintlilerin.
- هندوان را اصطلاح هند مدح ** سندیان را اصطلاح سند مدح
- Onların beni tespih etmeleriyle münezzeh, mukaddes olmam. Bu tespih incilerini saymakla kendileri temizlenirler.
- من نگردم پاک از تسبیحشان ** پاک هم ایشان شوند و در فشان
- Biz; dile, söze bakmayız; gönle hale bakarız.
- ما زبان را ننگریم و قال را ** ما روان را بنگریم و حال را
- Kalp huşu sahibiyse kalbe bakarız, isterse sözünde kulluk ve aşağılık olmasın! 1760
- ناظر قلبیم اگر خاشع بود ** گر چه گفت لفظ ناخاضع رود
- Çünkü gönül cevherdir. Söz söylemekse araz. Bu yüzden araz, âriyettir, maksat cevherdir.
- ز انکه دل جوهر بود گفتن عرض ** پس طفیل آمد عرض جوهر غرض
- Manası gizli kapalı yahut başka olan bu çeşit lâflar, ne vakte kadar sürecek? Yanıp yakılmak isterim ben, yanıp yakılmak, ateşe düş!
- چند ازین الفاظ و اضمار و مجاز ** سوز خواهم سوز با آن سوز ساز