- “ Doğmaz, doğurmaz” vasfı ona lâyıktır. Babayı da halk eden o, oğlu da. 1745
- لم یلد لم یولد او را لایق است ** والد و مولود را او خالق است
- Doğma, cisim olanın vasfıdır. Doğan, ırmağın bu yüzüne mensuptur.
- هر چه جسم آمد ولادت وصف اوست ** هر چه مولود است او زین سوی جوست
- Çünkü doğan, Kevnü Fesat âlemindendir, aşağılıktır, sonradan olmadır. Elbette onu bir meydana getiren lâzım.”
- ز انکه از کون و فساد است و مهین ** حادث است و محدثی خواهد یقین
- Çoban, “ Ya Musa ağzımı bağladın, pişmanlıktan canımı yaktın” dedi;
- گفت ای موسی دهانم دوختی ** و ز پشیمانی تو جانم سوختی
- Elbisesini yırtıp yana, yana bir ah çekti, başını alıp çöle doğru yola düştü.
- جامه را بدرید و آهی کرد تفت ** سر نهاد اندر بیابانی و رفت
- Ulu Allah’ın Musa’ya çoban yüzünden darılması
- عتاب کردن حق تعالی با موسی علیه السلام از بهر آن شبان
- Musa’ya Allah’tan şöyle vahiy geldi: “ Kulumuzu bizden ayırdın. 1750
- وحی آمد سوی موسی از خدا ** بندهی ما را ز ما کردی جدا
- Sen ulaştırmaya mı geldin, yoksa ayırmaya mı?
- تو برای وصل کردن آمدی ** نی برای فصل کردن آمدی
- Kaadir oldukça ayrılığa ayak basma. Bence en hoşlanılmayan şey ayrılıktır.
- تا توانی پا منه اندر فراق ** أبغض الأشیاء عندی الطلاق
- Ben, herkese bir huy, herkese bir çeşit ıstılah verdim.
- هر کسی را سیرتی بنهادهام ** هر کسی را اصطلاحی دادهام
- Ona metih olan söz, sana zemdir; ona göre baldır, sana göre zehir!
- در حق او مدح و در حق تو ذم ** در حق او شهد و در حق تو سم
- Bizse temizden de münezzehiz, pisten de. Ağırlıktan da arıyız, çeviklik ve titizlikten de! 1755
- ما بری از پاک و ناپاکی همه ** از گران جانی و چالاکی همه
- Kullara ibadet edin diye emrettimse bir kâr, bir fayda elde edeyim diye değil, kullara ihsanlarda bulunayım diye.
- من نکردم امر تا سودی کنم ** بلکه تا بر بندگان جودی کنم
- Hintlilere, Hintlilerin sözleri metihtir. Sintlilere, Sintlilerin.
- هندوان را اصطلاح هند مدح ** سندیان را اصطلاح سند مدح
- Onların beni tespih etmeleriyle münezzeh, mukaddes olmam. Bu tespih incilerini saymakla kendileri temizlenirler.
- من نگردم پاک از تسبیحشان ** پاک هم ایشان شوند و در فشان
- Biz; dile, söze bakmayız; gönle hale bakarız.
- ما زبان را ننگریم و قال را ** ما روان را بنگریم و حال را
- Kalp huşu sahibiyse kalbe bakarız, isterse sözünde kulluk ve aşağılık olmasın! 1760
- ناظر قلبیم اگر خاشع بود ** گر چه گفت لفظ ناخاضع رود
- Çünkü gönül cevherdir. Söz söylemekse araz. Bu yüzden araz, âriyettir, maksat cevherdir.
- ز انکه دل جوهر بود گفتن عرض ** پس طفیل آمد عرض جوهر غرض
- Manası gizli kapalı yahut başka olan bu çeşit lâflar, ne vakte kadar sürecek? Yanıp yakılmak isterim ben, yanıp yakılmak, ateşe düş!
- چند ازین الفاظ و اضمار و مجاز ** سوز خواهم سوز با آن سوز ساز
- Canda sevgiden bir ateş tutuşur. Düşünceyi, sözü, baştanbaşa yakıver!
- آتشی از عشق در جان بر فروز ** سربهسر فکر و عبارت را بسوز
- Musa, edep bilenler başka, canı, ruhu yanmış âşıklar başka.
- موسیا آداب دانان دیگرند ** سوخته جان و روانان دیگرند
- Âşıklara her nefeste bir yanış var. Yıkık köyden haraç, âşar alınmaz. 1765
- عاشقان را هر نفس سوزیدنی ست ** بر ده ویران خراج و عشر نیست
- Hatalı söz söylerse bile ona hatalı deme. Kanına bulanıp şehit olursa yıkamaya kalkışma.
- گر خطا گوید و را خاطی مگو ** گر بود پر خون شهید او را مشو
- Şehitlere kan, sudan yeğdir. Bu yanlış sözde yüzlerce doğrudan yeğ!
- خون شهیدان را ز آب اولیتر است ** این خطا از صد ثواب اولیتر است
- Kâbe’nin içinde kıbleden eser yoktur, dalgıcın ayağında dolak olmazsa ne gam!
- در درون کعبه رسم قبله نیست ** چه غم ار غواص را پاچیله نیست
- Yürü, sarhoşlardan kılavuzluk arama. Elbisesi paramparça olana yamadan bahsetme.
- تو ز سر مستان قلاووزی مجو ** جامه چاکان را چه فرمایی رفو
- Aşk şeriatı, bütün dinlerden ayrıdır. Âşıkların şeriatı da Allah’tır, mezhebi de. 1770
- ملت عشق از همه دینها جداست ** عاشقان را ملت و مذهب خداست
- Lâlin, lâl olduğunu ispat eden bir damgası olmasa da ne çıkar? Aşk, gam denizinde gamlanmaz ki!
- لعل را گر مهر نبود باک نیست ** عشق در دریای غم غمناک نیست
- Musa Aleyhisselem’a o çobanın mazur olduğuna dair vahiy gelmesi
- وحی آمدن موسی را علیه السلام در عذر آن شبان
- Ondan sonra Hak, Musa’nın sırrına dile gelmeyecek sırlar söyledi;
- بعد از آن در سر موسی حق نهفت ** رازهایی کان نمیآید به گفت
- Musa’nın gölüne sözler döktüler. Görmekle söylemeyi birbirine karıştırdılar.
- بر دل موسی سخنها ریختند ** دیدن و گفتن به هم آمیختند
- Nice defa kendisinden geçti, nice defa kendisine geldi. Kaç kere ezelden ebede uçtu!
- چند بیخود گشت و چند آمد به خود ** چند پرید از ازل سوی ابد
- Eğer bundan ötesini anlatmaya kalkışırsam ahmaklık etmiş olurum. Çünkü bunu açmak, bunu anlatmak, anlayışın ötesindedir. 1775
- بعد از این گر شرح گویم ابلهی است ** ز انکه شرح این ورای آگهی است
- Söylesen akıllar hayran olur. Yazsam birçok kalemler kırılır!
- ور بگویم عقلها را بر کند ** ور نویسم بس قلمها بشکند
- Musa Allahtan bu azarı duyunca çöle düşüp çobanın ardınca koştu.
- چون که موسی این عتاب از حق شنید ** در بیابان در پی چوپان دوید
- O hayran âşığın izini izledi, çöldeki otların tozunu silkti.
- بر نشان پای آن سر گشته راند ** گرد از پردهی بیابان بر فشاند
- Âşık ve hayran adamların ayak izleri, başkalarının izlerinden ayrılır, hemen belli olur.
- گام پای مردم شوریده خود ** هم ز گام دیگران پیدا بود
- Âşık, Ruh gibi bir ayağını yukardan aşağıya atar; bir ayağını fil gibi eğri büğrü basar. 1780
- یک قدم چون رخ ز بالا تا نشیب ** یک قدم چون پیل رفته بر وریب
- Bazen bir dalga gibi bayrak diker, yücelir. Bazen balık gibi suyun içinde gider, görünmez.
- گاه چون موجی بر افرازان علم ** گاه چون ماهی روانه بر شکم
- Bazen de remilcinin remil dökmesi gibi ahvalini toprak üstüne yazar.
- گاه بر خاکی نبشته حال خود ** همچو رمالی که رملی بر زند
- Musa nihayet onu bulup gördü. Dedi ki: “Müjdemi ver! Allah’tan izin geldi.
- عاقبت دریافت او را و بدید ** گفت مژده ده که دستوری رسید
- Hiçbir sebep ve tertip yolu arama; daralan gönlün ne isterse onu söyle!
- هیچ آدابی و ترتیبی مجو ** هر چه میخواهد دل تنگت بگو
- Senin küfrün, din, dinin can nuru. Sen emniyete erişmişsin; bütün bir cihan da senin yüzünden amanda. 1785
- کفر تو دین است و دینت نور جان ** ایمنی و ز تو جهانی در امان
- Ey “Allah dilediğini yapar” sırrına erişip o sırla her şeyden affedilmiş olan kişi; pervasızca yürü, dilini aç!
- ای معاف یفعل الله ما یشاء ** بیمحابا رو زبان را بر گشا
- Çoban “ Ey Musa, ben o halde, o sözden geçtim. Şimdi kendi gönlümün kanına bulandım.
- گفت ای موسی از آن بگذشتهام ** من کنون در خون دل آغشتهام
- Ben Sidret-ül Müntehâ’dan da aşmış, oradan bile yüz binlerce yıl öte gitmişim.
- من ز سدرهی منتهی بگذشتهام ** صد هزاران ساله ز آن سو رفتهام
- Sen bir kamçı vurdun, atım şahlanıp sıçradı, kâinatı aştı.
- تازیانه بر زدی اسبم بگشت ** گنبدی کرد و ز گردون بر گذشت
- Nâsutumuzun mahremi Lâhut’u olsun artık. Aferin eline koluna! 1790
- محرم ناسوت ما لاهوت باد ** آفرین بر دست و بر بازوت باد
- Şimdi benim halim, söze sığmaz. Zaten bu söylediğim de benim ahvalim değil.
- حال من اکنون برون از گفتن است ** این چه میگویم نه احوال من است
- Ayna da bir suret görürsün ya. Fakat o senin suretindir, aynanın değil.
- نقش میبینی که در آیینهای است ** نقش تست آن نقش آن آیینه نیست
- Neyzen, ney üfler. Fakat bu nefes ve bu nefesten çıkan ses, neyin midir, neyzenin mi.. Bu ses, neyin harcı mı, neyzenin harcı mı?” dedi.
- دم که مرد نایی اندر نای کرد ** در خور نای است نه در خورد مرد
- Kendine gel, kendine! Allah’ı övsen de bu övüşünü, çobanın lâyık olmayan övüşü gibi bil, öyle tanı.
- هان و هان گر حمد گویی گر سپاس ** همچو نافرجام آن چوپان شناس