English    Türkçe    فارسی   

2
1896-1945

  • Dedi ki: “ Sen, bir rahmet Cebrailisin yahut da velinimet Allah’sın
  • گفت خود تو جبرییل رحمتی ** یا خدایی که ولی نعمتی‏

  • Ne kutlu saatmiş ki beni gördün. Ölüydüm, bana yeni bir can bağışladın.
  • ای مبارک ساعتی که دیدی‏ام ** مرده بودم جان نو بخشیدی‏ام‏

  • Sen, beni analar gibi aramaktayken, ben eşekler gibi senden kaçıyordum.
  • تو مرا جویان مثال مادران ** من گریزان از تو مانند خران‏

  • Eşek, sahibinden eşekliği yüzünden kaçar. Hâlbuki sahibi, iyiliğinden dolayı onun peşine düşer.
  • خر گریزد از خداوند از خری ** صاحبش در پی ز نیکو گوهری‏

  • Onu, bir fayda elde etmek, bir ziyandan kurtulmak için aramaz. Kurt, yahut yırtıcı bir canavar paralamasın diye arar. 1900
  • نه از پی سود و زیان می‏جویدش ** لیک تا در گرگش ندرد یا ددش‏

  • Ne mutlu yüzünü görene yahut ansızın senin bulunduğun yere ulaşana!
  • ای خنک آن را که بیند روی تو ** یا در افتد ناگهان در کوی تو

  • Pak ruh bile seni övmüş. Hâlbuki ben, sana ne kadar kötü ve saçma şeyler söyledim.
  • ای روان پاک بستوده ترا ** چند گفتم ژاژ و بی‏هوده ترا

  • Fakat efendim, padişahlar padişahı sultanım, onları ben söylemedim, bilgisizliğim söyledi.
  • ای خداوند و شهنشاه و امیر ** من نگفتم جهل من گفت آن مگیر

  • Bir parçacık olsun bu hali bilseydim, böyle abes sözler söyleyebilir miydim?
  • شمه‏ای زین حال اگر دانستمی ** گفتن بی‏هوده کی تانستمی‏

  • Ey iyi huylu, eğer bana bu hali kinaye ile bile olsa çıtlatsaydın seni bir hayli överdim. 1905
  • بس ثنایت گفتمی ای خوش خصال ** گر مرا یک رمز می‏گفتی ز حال‏

  • Fakat sükût ederek kızgın göründüm. Hiçbir şey söylemeksizin kafama vurmaya başladın.
  • لیک خامش کرده می‏آشوفتی ** خامشانه بر سرم می‏کوفتی‏

  • Başım sersemleşti, aklım gitti. Hele benim bu başım. Zaten aklı da kıt!
  • شد سرم کالیوه عقل از سر بجست ** خاصه این سر را که مغزش کمتر است‏

  • Ey yüzü de güzel, işi de güzel adam, affet. Deliliğimden söylediğim sözleri bağışla!
  • عفو کن ای خوب روی خوب کار ** آن چه گفتم از جنون اندر گذار

  • Atlı “Eğer ben, bunu biraz çıtlatsaydım derhal yüreğin su kesilir, ödün patlardı.
  • گفت اگر من گفتمی رمزی از آن ** زهره‏ی تو آب گشتی آن زمان‏

  • Yılanı anlatsaydım, korkudan canın çıkıverirdi. 1910
  • گر ترا من گفتمی اوصاف مار ** ترس از جانت بر آوردی دمار

  • Mustafa “Canınızdaki düşmanı size, olduğu gibi anlatsam.
  • مصطفی فرمود اگر گویم به راست ** شرح آن دشمن که در جان شماست‏

  • Yiğitlerin bile ödü patlar.. ne yol yürümeğe takatları kalır, ne bir işin tasasına düşerler!
  • زهره‏های پر دلان هم بر درد ** نه رود ره نه غم کاری خورد

  • Ne kimsenin gönlünde niyaz etmeğe kudret kalır, ne tenin de oruç tutmaya, namaz kılmaya kuvvet” buyurdu.
  • نه دلش را تاب ماند در نیاز ** نه تنش را قوت روزه و نماز

  • Bunu duyan, kedi önündeki sıçan gibi yok olur; kurt önündeki kuzu gibi mahvolur..
  • همچو موشی پیش گربه لا شود ** همچو بره پیش گرگ از جا رود

  • Ne uyku uyuyabilir, ne yemek yiyebilir. Onun için ben sizi, bunu söylemeden terbiye etmekte, yetiştirmekteyim. 1915
  • اندر او نه حیله ماند نه روش ** پس کنم ناگفته تان من پرورش‏

  • Ebu Bekr-i Rebabi gibi susmakta, Davut gibi demire el vurmaktayım.
  • همچو بو بکر ربابی تن زنم ** دست چون داود در آهن زنم‏

  • Bu suretle de olmayacak şey, benim elimde mümkün olur, bir hale yola girer, kanadı yolunmuş kuşun bile kanadı çıkar.
  • تا محال از دست من حالی شود ** مرغ پر برکنده را بالی شود

  • Çünkü Allah’ın eli, insanların ellerinden üstündür. Tek Allah da bizim elimize “ Benim elim” demiştir.
  • چون ید الله فوق أیدیهم بود ** دست ما را دست خود فرمود احد

  • Şu halde şüphe yok ki benim kolum uzundur; her yere, her şeye erişir. Ta yedinci kat gökten bile aşar.
  • پس مرا دست دراز آمد یقین ** بر گذشته ز آسمان هفتمین‏

  • Elim gökte bile hünerler göstermiştir. Ey Kuran okuyan “İnşakkal Kamer” ayetini okuyuver! 1920
  • دست من بنمود بر گردون هنر ** مقریا بر خوان که انشق القمر

  • Bu övüş de akıllar zayıf olduğu içindir. Zayıf olanlara kudreti anlatmaya imkân mı var?
  • این صفت هم بهر ضعف عقلهاست ** با ضعیفان شرح قدرت کی رواست‏

  • Uykudan başkaldırırsan anlarsın. Bu iş böyledir işte. Doğrusunu Allah daha iyi bilir.
  • خود بدانی چون بر آری سر ز خواب ** ختم شد و الله أعلم بالصواب‏

  • Eğer sen içinde ki yılanı bilseydin ne elma yemeğe kuvvetin kalırdı, ne yol yürümeye, ne de kusmağa!
  • مر ترا نه قوت خوردن بدی ** نه ره و پروای قی کردن بدی‏

  • Sen beni sövüyordun, ben de seslenmiyor, fakat atımı sürüyordum. Gizlice de Yarabbi, sen işimi kolaylaştır demekteydim.
  • می‏شنیدم فحش و خر می‏راندم ** رب یسر زیر لب می‏خواندم‏

  • Sebebi söylememe izin yoktu, fakat seni kendi haline bırakmaya da kaadir değilim. 1925
  • از سبب گفتن مرا دستور نه ** ترک تو گفتن مرا مقدور نه‏

  • Her an gönlümdeki dert yüzünden, Yarabbi, kavmime yolu sen göster, çünkü onlar bilmiyorlar, demekteydim” dedi.
  • هر زمان می‏گفتم از درد درون ** اهد قومی إنهم لا یعلمون‏

  • Derdinden kurtulan adam, secdeler etmekte “ Ey bana saadet, ikbal ve hazine olan!
  • سجده‏ها می‏کرد آن رسته ز رنج ** کای سعادت ای مرا اقبال و گنج‏

  • Ey yüce kişi! Allah’tan hayırlar bul! Bu zayıfın sana şükretmeye kudreti yok.
  • از خدا یابی جزاها ای شریف ** قوت شکرت ندارد این ضعیف‏

  • Mükâfatını Allah versin. Ağzım, dilim, sana şükretmekte âciz” demekteydi.
  • شکر حق گوید ترا ای پیشوا ** آن لب و چانه ندارم و آن نوا

  • İşte akıların düşmanlığı bu çeşittir. Onların zehirleri bile cana neşe verir. 1930
  • دشمنی عاقلان زین‏سان بود ** زهر ایشان ابتهاج جان بود

  • Ahmağın dostluğu ise eziyettir, sapıklıktır. Misal olarak birde hikâyeyi dinle:
  • دوستی ابله بود رنج و ضلال ** این حکایت بشنو از بهر مثال‏

  • Bir adamın, ayının vefakârlığına güvenmesi
  • اعتماد کردن بر تملق و وفای خرس‏

  • Bir ejderha bir ayıyı yakalamıştı. Yiğidin biri, giderken ayının bağırmasını duydu.
  • اژدهایی خرس را در می‏کشید ** شیر مردی رفت و فریادش رسید

  • Âlemde düşkünlere yardımcı erler vardır. Onlar, mazlumlar feryat ettiler mi derhal yetişirler.
  • شیر مردانند در عالم مدد ** آن زمان کافغان مظلومان رسد

  • Mazlumların seslerini her yerden işitirler, Hak rahmeti gibi o tarafa koşarlar.
  • بانگ مظلومان ز هر جا بشنوند ** آن طرف چون رحمت حق می‏دوند

  • Âlemin sarsıntılarına, yıkıntılarına direk, destek olan, gizli dertlerin tabibi bulunan o erler; 1935
  • آن ستونهای خللهای جهان ** آن طبیبان مرضهای نهان‏

  • Muhabbetin, adaletin, rahmetin ta kendisidirler. Onlar, Hak gibi illetsiz, rüşvetsiz kişilerdir.
  • محض مهر و داوری و رحمتند ** همچو حق بی‏علت و بی‏رشوتند

  • Onlardan birine “Can ve gönülden ettiğin bu yardım için, neden yardım ediyorsun?” denilse ancak “ yardım isteyenin gamından, çaresizliğinden” der.
  • این چه یاری می‏کنی یک بارگیش ** گوید از بهر غم و بی‏چارگیش‏

  • Erin avı merhamettir. İlaç, âlemde dertten başka bir şey aramaz.
  • مهربانی شد شکار شیر مرد ** در جهان دارو نجوید غیر درد

  • Nerede bir dert varsa, deva oraya gider. Su, neresi alçaksa, oraya akar.
  • هر کجا دردی دوا آن جا رود ** هر کجا پستی است آب آن جا دود

  • Sana da rahmet suyu gerekse yürü, alçal da sonra rahmet suyunu iç, sarhoş ol. 1940
  • آب رحمت بایدت رو پست شو ** و آن گهان خور خمر رحمت مست شو

  • Ta başa kadar rahmet içinde rahmet var. Oğul, bir tek rahmete dalma, bir tek rahmete kani olma.
  • رحمت اندر رحمت آمد تا به سر ** بر یکی رحمت فرومای ای پسر

  • Ey yiğit, gökyüzünü ayakaltına al, feleğin üstünden nağme seslerini duy!
  • چرخ را در زیر پا آر ای شجاع ** بشنو از فوق فلک بانگ سماع‏

  • Kulağından vesveseler pamuğunu çıkar ki, kâinat’ın cuş’u huruşunu duyasın.
  • پنبه‏ی وسواس بیرون کن ز گوش ** تا به گوشت آید از گردون خروش‏

  • Gözlerini ayıp kılından arıt ta gayp bağını, gayp selviliğini gör.
  • پاک کن دو چشم را از موی عیب ** تا ببینی باغ و سروستان غیب‏

  • Burnundan, beyninden nezleyi gider de Allah kokusu burnuna gelsin. 1945
  • دفع کن از مغز و از بینی زکام ** تا که ریح الله در آید در مشام‏