English    Türkçe    فارسی   

2
2029-2078

  • Akıllı birisinin himayesinde, gönül sahibi bir dostun civarında uyu” dedi.
  • تا بخسبی در پناه عاقلی ** در جوار دوستی صاحب دلی‏

  • Babayiğit, o adamın ısrarından hayallenip kızıverdi, yüzünü çevirip, 2030
  • در خیال افتاد مرد از جد او ** خشمگین شد زود گردانید رو

  • “Bu galiba bir katil, bana kastetmeye geldi yahut bir şey umuyor, dilenci ve külhani herifin biri!
  • کاین مگر قصد من آمد خونی است ** یا طمع دارد گدا و تونی است‏

  • Yahut da beni bu ayıyla korkutma hususunda evvelce dostlarıyla bahse girişmiş olmalı” dedi.
  • یا گرو بسته ست با یاران بدین ** که بترساند مرا زین هم نشین‏

  • İçinin kötülüğünden hatırına iyi bir şey gelmedi.
  • خود نیامد هیچ از خبث سرش ** یک گمان نیک اندر خاطرش‏

  • Bütün hüsnü zannı ayıyaydı. Sanki ayıyla aynı cinstendi!
  • ظن نیکش جملگی بر خرس بود ** او مگر مر خرس را هم جنس بود

  • Bir köpek uğruna bir akılıyı itham etti, ayıyı muhabbet ve merhamet sahibi bir dost bildi! 2035
  • عاقلی را از سگی تهمت نهاد ** خرس را دانست اهل مهر و داد

  • Musa Aleyhisselâm’ın öküze tapana “Nerde düşüncen, nerde ihtiyatın, tedbirin?” demesi
  • گفتن موسی علیه السلام گوساله پرست را که آن خیال اندیشی و حزم تو کجاست‏

  • Musa bir hayal sarhoşuna dedi ki: “Ey kötülükten, sapıklıktan fena düşüncelere saplanmış kişi,
  • گفت موسی با یکی مست خیال ** کای بد اندیش از شقاوت وز ضلال‏

  • Benden bunca bürhan görmene ne benim bu derece güzel huyuma rağmen, peygamber olup olmadığıma dair yüzlerce şüphen vardı.
  • صد گمانت بود در پیغمبریم ** با چنین برهان و این خلق کریم‏

  • Benden yüz binlerce mucize gördüğün halde hayalin yüz kat artmakta, o derece şüpheye, zanna düşmekteydin.
  • صد هزاران معجزه دیدی ز من ** صد خیالت می‏فزود و شک و ظن‏

  • Hayalden, vesveseden daraldın, Peygamberliğime ta’nedip durmaya başladın.
  • از خیال و وسوسه تنگ آمدی ** طعن بر پیغمبری‏ام می‏زدی‏

  • Seni Firavuna uyanların şerrinden kurtarmak için denizden apaçık toz kopardım. 2040
  • گرد از دریا بر آوردم عیان ** تا رهیدیت از شر فرعونیان‏

  • Gökten kırk yıl kâselerle yemek geldi, duam bereketiyle taştan ırmak coştu.
  • ز آسمان چل سال کاسه و خوان رسید ** وز دعایم جویی از سنگی دوید

  • Bu ve buna benzer nice yüzlerce mucize, senin vehmini azaltmadı, eksiltmedi.
  • این و صد چندین و چندین گرم و سرد ** از تو ای سرد آن توهم کم نکرد

  • Fakat sihirli bir buzağı ses verdi. Allah’ım sensin diye derhal secde ettin.
  • بانگ زد گوساله‏ای از جادویی ** سجده کردی که خدای من تویی‏

  • O vehimlerini Nil götürdü, o soğuk anlayışın uykuya daldı.
  • آن توهمهات را سیلاب برد ** زیرکی باردت را خواب برد

  • Onun hakkında da niye kötü bir zanna düşmedin? Ey kötü suratlı, onun önüne nasıl baş koydun? 2045
  • چون نبودی بد گمان در حق او ** چون نهادی سر چنان ای زشت رو

  • Niçin onun hilesinden şüphelenmedin, onun ahmakları aldatan sihrinden niye işkillenmedin?
  • چون خیالت نامد از تزویر او ** وز فساد سحر احمق‏گیر او

  • Be aşağılık kişiler, Sâmirî kim oluyor ki âlemde bir Allah düzüp koşsun.
  • سامریی خود که باشد ای سگان ** که خدایی بر تراشد در جهان‏

  • Onun bu hilesine nasıl oldu da kapıldın, nasıl oldu da ona uydun, onunla aynı fikirde bulundun? Nasıl oldu da bütün şüpheleri attın, kurtuldun?
  • چون در این تزویر او یکدل شدی ** وز همه اشکالها عاطل شدی‏

  • Sence öküz, bir lâfla Allahlığa lâyık oluyor da sonra benim peygamberliğimde şüpheye düşüyorsun ha?
  • گاو می‏شاید خدایی را به لاف ** در رسولی‏ام تو چون کردی خلاف‏

  • Bir öküze eşeklikten secde ettin, aklın Sâmirînin sihrine av oldu. 2050
  • پیش گاوی سجده کردی از خری ** گشت عقلت صید سحر سامری‏

  • Ululuk sahibi Allah’ın nurundan göz yumdun. İşte sana adamakıllı bilgisizlik, işte sana sapıklığın ta kendisi!
  • چشم دزدیدی ز نور ذو الجلال ** اینت جهل وافر و عین ضلال‏

  • Yuf olsun sendeki akla, irfana. Senin gibi bilgisizlik madenini öldürmek gerek.
  • شه بر آن عقل و گزینش که تراست ** چون تو کان جهل را کشتن سزاست‏

  • Altından yapılan öküz ses verdi de ne dedi ki, ahmaklar ona bu derece rağbet ettiler?
  • گاو زرین بانگ کرد آخر چه گفت ** کاحمقان را این همه رغبت شگفت‏

  • Ben size daha ziyade şaşılacak pek çok şeyler gösterdim. Fakat aşağılık kişiler, nasıl olur da hakkı kabul ederler?
  • ز آن عجبتر دیده‏اید از من بسی ** لیک حق را کی پذیرد هر خسی‏

  • Bâtılları ne cezbedebilir? Ancak bâtıl! Tembellere ne hoş gelir tembellik! 2055
  • باطلان را چه رباید باطلی ** عاطلان را چه خوش آید عاطلی‏

  • Çünkü her cins, kendi cinsini çeker. Öküz nasıl olur da erkek aslana yüz tutar?
  • ز انکه هر جنسی رباید جنس خود ** گاو سوی شیر نر کی رو نهد

  • Kurt neden Yusuf’a âşık olacak? Ancak hile ile onu sever görünür, sonra da onu parçalayıp yer.
  • گرگ بر یوسف کجا عشق آورد ** جز مگر از مکر تا او را خورد

  • Fakat kurt, kurtluktan kurtulursa Yusuf’a mahrem olur. Eshab-ı Kehf’in köpeğin gibi âdemoğullarından sayılır.
  • چون ز گرگی وارهد محرم شود ** چون سگ کهف از بنی آدم شود

  • Ebubekir, Muhammet’ den bir koku alınca “Bu yüz yalancı yüzü değil” dedi.
  • چون ابو بکر از محمد برد بو ** گفت هذا لیس وجه کاذب‏

  • Fakat Ebu cehil, dert sahiplerinden olmadığı için yüzlerce Şakkı Kamer gördü de yine inanmadı. 2060
  • چون نبد بو جهل از اصحاب درد ** دید صد شق قمر باور نکرد

  • Leğeni damdan düşen, şöhreti âleme yayılan dertliden Hakk’ı gizledik, fakat gizlenmedi gitti.
  • دردمندی کش ز بام افتاد طشت ** زو نهان کردیم حق پنهان نگشت‏

  • Cahil olan ve Allah derdinden uzak bulunan kişiye de hakikat sırlarını nice defalar gösterdiler de o görmedi.
  • و انکه او جاهل بد از دردش بعید ** چند بنمودند و او آن را ندید

  • Gönül aynası saf olmalı ki orada çirkin suratı güzel surattan ayırt edebilsin”
  • آینه‏ی دل صاف باید تا در او ** واشناسی صورت زشت از نکو

  • Nasihatçinin, ayıya kapılan kimseyi, birçok nasihat verdikten sonra terk etmesi
  • ترک گفتن آن مرد ناصح بعد از مبالغه‏ی پند مغرور خرس را

  • O Müslüman, kızarak ve içinden “Lâ havle” diyerek ahmağı bırakıp gitti.
  • آن مسلمان ترک ابله کرد و تفت ** زیر لب لاحول‏گویان باز رفت‏

  • “Benim ona ciddiyetle nasihat vermemden, üstüne düşmemden, gönlündeki hayaller attı, büsbütün vehimlendi. 2065
  • گفت چون از جد و پندم وز جدال ** در دل او بیش می‏زاید خیال‏

  • Demek ki nasihat yolu kapandı” dedi. “Fa’rıd anhum” emrine bağlandı.
  • پس ره پند و نصیحت بسته شد ** امر أعرض عنهم پیوسته شد

  • Verdiğin ilâç derdi arttırırsa sen de sözü isteyene söylet. Abese suresini okusana.
  • چون دوایت می‏فزاید درد پس ** قصه با طالب بگو بر خوان عبس‏

  • Allah “Kör, Hakk’ı diliyorsa onun yoksulluğu yüzünden gönlünü kırmak yaraşmaz.
  • چون که اعمی طالب حق آمده ست ** بهر فقر او را نشاید سینه خست‏

  • Sen, halk, ulularından öğrensin diye uluları irşat etmek istiyorsun ama
  • تو حریصی بر رشاد مهتران ** تا بیاموزند عام از سروران‏

  • Ey Ahmet, büyüklerin bir kısmı seni dinlemeye koyulunca hoşlandın, belki, 2070
  • احمدا دیدی که قومی از ملوک ** مستمع گشتند گشتی خوش که بوک‏

  • Bu ulular, dine güzelce yardımcı olurlar, bunlar Arab’a Habeş’e reistir.
  • این رئیسان یار دین گردند خوش ** بر عرب اینها سرند و بر حبش‏

  • Bunların yüzünden İslam dininin şöhreti Basra’yı Tebük’ü aşar. Çünkü halk, padişahlarının dinindendir.
  • بگذرد این صیت از بصره و تبوک ** ز انکه الناس علی دین الملوک‏

  • Diye düşündün, bu yüzden de hidayet isteyen körden yüz çevirdin, onun sohbetinden sıkıldın.
  • زین سبب تو از ضریر مهتدی ** رو بگردانیدی و تنگ آمدی‏

  • “Bunlar her vakit ele geçmez. Sen dostlarımızdansın, vaktin de geniş.
  • که در این فرصت کم افتد این مناخ ** تو ز یارانی و وقت تو فراخ‏

  • Bu dar vakitte işime mâni olma. Bunu sana darılarak, kızarak söylemiyorum, nasihat yollu söylüyorum” dedin. 2075
  • مزدحم می‏گردیم در وقت تنگ ** این نصیحت می‏کنم نه از خشم و جنگ‏

  • Fakat Ey Ahmet, Allah indinde bu bir tek kör, yüzlerce Kayserden, yüzlerce vezirden yeğdir.
  • احمدا نزد خدا این یک ضریر ** بهتر از صد قیصر است و صد وزیر

  • İnsanlar madenlerdir, sözünü hatırına getir. Öyle maden olur ki yüz binlerce madenden daha değerlidir.
  • یاد الناس معادن هین بیار ** معدنی باشد فزون از صد هزار

  • Gizli kalmış lâl ve akik madeni, yüz binlerce bakır madeninden değerlidir.
  • معدن لعل و عقیق مکتنس ** بهتر است از صد هزاران کان مس‏