گفت جالینوس با اصحاب خود ** مر مرا تا آن فلان دارو دهد
İçlerinden birisi dedi ki: “Ey her fenni bilen üstat, bu ilâcı delilik için verirler.
پس بدو گفت آن یکی ای ذو فنون ** این دوا خواهند از بهر جنون
Delilikse, senin aklından uzak. Bu sözü bir daha söyleme!” Calinus, Bana bir deli baktı.
دور از عقل تو این دیگر مگو ** گفت در من کرد یک دیوانه رو
Bir müddet güzelce yüzümü seyretti. Bana göz kırptı; sonra yenimi yakamı yırttı.
ساعتی در روی من خوش بنگرید ** چشمکم زد آستین من درید
Eğer benim, onunla bir münasebetim olmasaydı o çirkin suratlı nasıl olur da bana yüz çevirirdi?
گر نه جنسیت بدی در من از او ** کی رخ آوردی به من آن زشت رو
Eğer bende kendisiyle bir cinsiyet, bir münasebet görmeseydi nasıl olur da bana gelip çatardı? Nasıl olur da kendi cinsinden olmayana musallat olurdu?2100
گر ندیدی جنس خود کی آمدی ** کی به غیر جنس خود را بر زدی
İki kişi birbiriyle uzlaştı, birbirine sataştı mı, hiç şüphe yok, aralarında bir kadr-i müşterek vardır.
چون دو کس بر هم زند بیهیچ شک ** در میانشان هست قدر مشترک
Kuş ancak kendi cinsinden olan kuşlarla uçar. Kendi cinsinden olmayanla sohbet âdeta mezara girmedir” diye cevap verdi.
کی پرد مرغی مگر با جنس خود ** صحبت ناجنس گور است و لحد
Bir kuşun kendi cinsinden olmayan bir kuşla uçup yayılmasındaki sebep
سبب پریدن و چریدن مرغی با مرغی که جنس او نبود
Bir hakîm dedi ki: “Yazıda bir kargayla bir leyleğin beraberce koşup uçmakta olduğunu gördüm.
آن حکیمی گفت دیدم هم تکی ** در بیابان زاغ را با لکلکی
Hayret ettim, bakalım aralarındaki kadr-i müştereke ait emare bulabilir miyim, diye hallerini araştırmaya koyuldum.
در عجب ماندم بجستم حالشان ** تا چه قدر مشترک یابم نشان
Hayretle yanlarına yaklaşınca gördüm ki ikisi de topal!”2105
چون شدم نزدیک، من حیران و دنگ ** خود بدیدم هر دوان بودند لنگ
Hele Arşa mensup bir doğanla ferşin malı olan bir yarasa nasıl olur da beraber bulunur?
خاصه شهبازی که او عرشی بود ** با یکی جغدی که او فرشی بود
Biri İlliyîn’in güneşi, öbürü Siccîn’in yarasası.
آن یکی خورشید علیین بود ** وین دگر خفاش کز سجین بود
Biri her ayıptan arınmış tertemiz bir nur, öbürü her kapının dilencisi bir kör.
آن یکی نوری ز هر عیبی بری ** وین یکی کوری گدای هر دری
Biri Pervin burcuna ziya veren bir ay, öbürü fışkıda debelenen bir kurt.
آن یکی ماهی که بر پروین زند ** وین یکی کرمی که در سرگین زید
Biri Yusuf yüzlü, İsa nefesli, öbürü bir kurt yahut çıngıraklı bir eşek.2110
آن یکی یوسف رخی عیسی نفس ** وین یکی گرگی و یا خر با جرس
Biri Lâmekân âleminde uçmakta, öbürü köpekler gibi samanlıkta kalakalmış!
آن یکی پران شده در لا مکان ** وین یکی در کاهدان همچون سگان
Gül, hâl diliyle bokböceğine şu sözleri söyleyip durmaktadır: “Ey koltuğu kokmuş,
با زبان معنوی گل با جعل ** این همیگوید که ای گنده بغل
Gül bahçesinden kaçıyorsun ama bu nefretin gülistanın kemaline delâlet eder.