English    Türkçe    فارسی   

2
2404-2453

  • Dedi ki: “Bu sokakta oturan kadınlardan birini almak istiyorum. Benim gibi bir adama acaba hangisi lâyık?”
  • گفت می‏خواهم در این کوچه زنی ** کیست لایق از برای چون منی‏

  • Veli, “Dünyada üç türlü kadın vardır. İkisi zahmet ve mihnetten ibarettir, biri daimi bir hazinedir. 2405
  • گفت سه گونه زن‏اند اندر جهان ** آن دو رنج و این یکی گنج روان‏

  • Onu alırsan tamamıyla senin olur. İkincisinin yarısı senin olur, yarısı senden ayrı kalır.
  • آن یکی را چون بخواهی کل تراست ** و آن دگر نیمی ترا نیمی جداست‏

  • Üçüncü ise hiç sana mal olmaz. Bunu duydun ya. Hadi şimdi yürü, ben gidiyorum.
  • و آن سوم هیچ او ترا نبود بدان ** این شنودی دور شو رفتم روان‏

  • Sen de durma atım seni tepelemesin. Yoksa bir düştün mü, bir daha kalkamazsın!” dedi.
  • تا ترا اسبم نپراند لگد ** که بیفتی بر نخیزی تا ابد

  • Şeyh, sopasını sürüp çocukların arasına katıldı. O genç adam ona tekrar bağırdı.
  • شیخ راند اندر میان کودکان ** بانگ زد بار دگر او را جوان‏

  • “Gel de hiç olmazsa şunu etraflıca anlat. Bu söylediğin üç çeşit kadın kimlerdir? Onu bir söyle!” 2410
  • که بیا آخر بگو تفسیر این ** این زنان سه نوع گفتی بر گزین‏

  • Şeyh, yine onun yanına at sürüp dedi ki: “Bakir, tamamıyla sana mal olur, gamdan kurtulursun.
  • راند سوی او و گفتش بکر خاص ** کل ترا باشد ز غم یابی خلاص‏

  • Yarısı senin olan da duldur. Fakat hiçbir suretle sana mal olmayan, evlâdı olan kadındır.
  • و انکه نیمی آن تو بیوه بود ** و انکه هیچست آن عیال با ولد

  • İlk kocasından evlâdı olursa sevgisi de, bütün hâtıraları da oraya gider.
  • چون ز شوی اولش کودک بود ** مهر و کل خاطرش آن سو رود

  • Hadi git, atım seni tepmesin. Uzaklaş, yoksa serkeş atımın nalı seni ezer!
  • دور شو تا اسب نندازد لگد ** سم اسب توسنم بر تو رسد

  • Şeyh yine hay huy edip sopasını sürdü, yine çocukları yanına çağırdı. 2415
  • های و هویی کرد شیخ و باز راند ** کودکان را باز سوی خویش خواند

  • Adam tekrar bağırdı: “Ey ulu padişah, bir sualim kaldı, gel!” dedi.
  • باز بانگش کرد آن سایل بیا ** یک سؤالم ماند ای شاه کیا

  • Şeyh tekrar o tarafa gelip “Çabuk söyle, nedir? Çok duramam, çünkü o çocuk meydandan topumu kaptı!” dedi.
  • باز راند این سو بگو زودتر چه بود ** که ز میدان آن بچه گویم ربود

  • Adam “Ey Padişah, bu kadar akla, edebe sahip olduğun halde bu ne divanelik, bu ne iş. Şaşılacak şey!
  • گفت ای شه با چنین عقل و ادب ** این چه شیداست این چه فعل است ای عجب‏

  • Sen söz söylerken Aklı Küllünde ötesindesin; bir güneş olduğun halde nasıl delilikle gizleniyorsun” dedi.
  • تو ورای عقل کلی در بیان ** آفتابی در جنون چونی نهان‏

  • Şeyh dedi ki: ”Bu külhanbeyleri beni bu şehre kadı yapmaya karar verdiler. 2420
  • گفت این اوباش رایی می‏زنند ** تا در این شهر خودم قاضی کنند

  • Reddettim, 'imkânı yok. Senin gibi âlim, fâzıl kimse yok.
  • دفع می‏گفتم مرا گفتند نی ** نیست چون تو عالمی صاحب فنی‏

  • با وجود تو حرام است و خبیث ** که کم از تو در قضا گوید حدیث‏

  • Şeriatta da senden aşağı birisini kendimize ulu yapmamıza müsaade yok.' dediler.
  • در شریعت نیست دستوری که ما ** کمتر از تو شه کنیم و پیشوا

  • Bunun zoruyla kendimi deli gösterdim, deliliğe Tanrı rahmeti geç erişir ama adamakıllı eriyordum. Fakat hakikatte evvelce ne idiysem yine oyum benim ben.
  • زین ضرورت گیج و دیوانه شدم ** لیک در باطن همانم که بدم‏

  • Aklım hazinedir, ben viraneyim. Deliyim hazineyi gösterirsem! 2425
  • عقل من گنج است و من ویرانه‏ام ** گنج اگر پیدا کنم دیوانه‏ام‏

  • Divane odur ki divane olmadı, divane odur ki bu bekçiyi gördüğü halde evine girmedi.
  • اوست دیوانه که دیوانه نشد ** این عسس را دید و در خانه نشد

  • Benim bilgim cevherdir, araz değil. Bu değerli bilgi, bir maksada erişmek için değil ki.
  • دانش من جوهر آمد نه عرض ** این بهایی نیست بهر هر غرض‏

  • Ben şeker madeniyim, şeker kamışıyım, hem benden yetişmekte, hem ben yiyorum.
  • کان قندم نیستان شکرم ** هم ز من می‏روید و من می‏خورم‏

  • Bir bilgiyi işiten kişi beğenmez, kabul eylemez, feryat ederse o bilgi taklit bilgisidir, öğrenilerek elde edilmiştir.( adama mal olmamıştır.)
  • علم تقلیدی و تعلیمی است آن ** کز نفورش مستمع دارد فغان‏

  • Çünkü geçim elde edilmiştir, gönül aydınlatmak için değil. Bu ilim de, talibi gibi aşağılık dünya ilmidir. 2430
  • چون پی دانه نه بهر روشنی است ** همچو طالب علم دنیای دنی است‏

  • Bazı adamlar, havas ve avama görünmek için ilim öğrenmek ister, bu âlemden halâs olmak için değil.
  • طالب علم است بهر عام و خاص ** نی که تا یابد از این عالم خلاص‏

  • Böyle adam fareye benzer; her tarafı deler ama vuslat nurlarından gafildir.
  • همچو موشی هر طرف سوراخ کرد ** چون که نورش راند از در گشت سرد

  • Nuru, sahraya yol bulamadığı için ona bu karanlık kuyusu, hoş bir meskendir.
  • چون که سوی دشت و نورش ره نبود ** هم در آن ظلمات جهدی می‏نمود

  • Fakat Tanrı, ona akıl kanadını ihsan ederse farelikten kurtulur, kuşlar gibi uçar.
  • گر خدایش پر دهد پر خرد ** برهد از موشی و چون مرغان پرد

  • Kanat aramazsa yerin dibinde kalır, Simâk burcuna yol bulmaktan ümitsiz bir hale düşer. 2435
  • ور نجوید پر بماند زیر خاک ** ناامید از رفتن راه سماک‏

  • Söze gelen ilim, cansızdır; satın alıcıların yüzüne âşıktır.
  • علم گفتاری که آن بی‏جان بود ** عاشق روی خریداران بود

  • Münakaşa ve mübahase zamanı o ilim, büyük görünür ama alıcısı olmayınca ölür gider.
  • گر چه باشد وقت بحث علم زفت ** چون خریدارش نباشد مرد و رفت‏

  • Hâlbuki benim müşterim Tanrı’dır. Beni o yüceltir, o satın alır.
  • مشتری من خدای است او مرا ** می‏کشد بالا که الله اشتری‏

  • Benim kanımın diyeti ululuk sahibi Tanrı’nın cemalidir. Ben kendi kan diyetimi yemekteyim, bu bana helâl bir kazançtır.
  • خونبهای من جمال ذو الجلال ** خونبهای خود خورم کسب حلال‏

  • Bu müflis alıcıları bırak. Bir avuç toprak, ne satın alabilir ki? 2440
  • این خریداران مفلس را بهل ** چه خریداری کند یک مشت گل‏

  • Toprak yeme, toprak alma, toprağı arama. Çünkü toprak yiyenin yüzü daima sapsarıdır.
  • گل مخور گل را مخر گل را مجو ** ز انکه گل خوار است دایم زرد رو

  • Gönül ye de daima genç kal. Benzin, tecelliden erguvana dönsün!”
  • دل بخور تا دایما باشی جوان ** از تجلی چهره‏ات چون ارغوان‏

  • Yarabbi, bu ihsan bizim işimiz değil. Senin lûtfun, gizli lûtfe yol göstericidir.
  • یا رب این بخشش نه حد کار ماست ** لطف تو لطف خفی را خود سزاست‏

  • Ey düşkünlerin ellerini tutan, elimizi tut. Bizi al, perdeyi kaldır, perdemizi yırtma.
  • دست گیر از دست ما ما را بخر ** پرده را بردار و پرده‏ی ما مدر

  • Bizi bu murdar nefisten kurtar. Çünkü bıçağı kemiğimize kadar dayandı. 2445
  • باز خر ما را از این نفس پلید ** کاردش تا استخوان ما رسید

  • Ey tacı, tahtı olmayan padişah, bizim gibi biçarelerden bu kuvvetli bağı kim çözebilir?
  • از چو ما بی‏چارگان این بند سخت ** کی گشاید ای شه بی‏تاج و تخت‏

  • Ey muhabbet ihsan eden muhabbetli Tanrı, böyle sağlam bir kilidi, senin fazlından başka kim açabilir?
  • این چنین قفل گران را ای ودود ** کی تواند جز که فضل تو گشود

  • Biz kendimizden vazgeçer, yüzümüzü sana tutarız. Çünkü sen, bize bizden yakınsın.
  • ما ز خود سوی که گردانیم سر ** چون تویی از ما به ما نزدیکتر

  • Bu dua da senin öğretmenledir, senin ihsanındandır. Yoksa külhanda nasıl olur da gül bahçesi yetişir?
  • این دعا هم بخشش و تعلیم تست ** گر نه در گلخن گلستان از چه رست‏

  • Kan ve bağırsak arasında kalmış olan anlayış ve akıl senin ikramından başka bir şey nakletmez ki, 2450
  • در میان خون و روده فهم و عقل ** جز ز اکرام تو نتوان کرد نقل‏

  • İki parça yağdan çıkan bu ruhani nurun nurani dalgası göklere vurmakta.
  • از دو پاره‏ی پیه این نور روان ** موج نورش می‏زند بر آسمان‏

  • Bu dil denen et parçasından hikmet nehri ırmak gibi akmakta.
  • گوشت پاره که زبان آمد از او ** می‏رود سیلاب حکمت همچو جو

  • Kulak denen deliklerden akıp, meyvesi akıl ve anlayış olan can bağına kadar gitmekte.
  • سوی سوراخی که نامش گوشهاست ** تا بباغ جان که میوه‏اش هوشهاست‏