English    Türkçe    فارسی   

2
270-319

  • Onun zikretmesi külhanda biten yeşilliğe, aptes bozulan yerde yetişen gül ve süsene benzer. 270
  • ذکر با او همچو سبزه گلخن است ** بر سر مبرز گلست و سوسن است

  • O yeşillik orada ariyettir. O gülün yeri oturulan işret edilen yerdir.
  • آن نبات آن جا یقین عاریت است ** جای آن گل مجلس است و عشرت است‏

  • Temiz şeyler temizlere aittir; pisler de pis şeylere... Kendine gel!
  • طیبات آید به سوی طیبین ** للخبیثین الخبیثات است هین‏

  • Kin yüzünden yol azıtanlara kin tutma. Çünkü onların kabirlerini de kin tutanların yanına kazarlar.
  • کین مدار آنها که از کین گمرهند ** گورشان پهلوی کین داران نهند

  • Kinin aslı cehennemdir. Senin kinin o küll’ün cüz’üdür, dinin de düşmanı.
  • اصل کینه دوزخ است و کین تو ** جزو آن کل است و خصم دین تو

  • Mademki sen cehennemin cüz’üsün; aklını başına al cüzü, küllünün yanında karar eder. 275
  • چون تو جزو دوزخی پس هوش دار ** جزو سوی کل خود گیرد قرار

  • Acı, mutlaka acılara katılır. Bâtıl söz nasıl olur da Hakk’a ulaşır?
  • تلخ با تلخان یقین ملحق شود ** کی دم باطل قرین حق شود

  • Kardeş, sen ancak o düşünceden, o ruhtan ibaretsin. Mütebaki varlığın bakımındansa kemik ve deriden başka bir şey değilsin.
  • ای برادر تو همان اندیشه‏ای ** ما بقی تو استخوان و ریشه‏ای‏

  • Düşüncen, manevi varlığın gülse, gül bahçesisin; dikense külhana lâyıksın.
  • گر گل است اندیشه‏ی تو گلشنی ** ور بود خاری تو هیمه‏ی گلخنی‏

  • Gül suyu isen seni başa sürer, koyuna serperler; sidik gibiysen dışarı atarlar.
  • گر گلابی، بر سر و جیبت زنند ** ور تو چون بولی برونت افکنند

  • Koku satanların tablalarına bak. Her cinsi, kendi cinsinin yanına korlar. 280
  • طبله‏ها در پیش عطاران ببین ** جنس را با جنس خود کرده قرین‏

  • Cinsleri, kendi cinsleriyle karıştırır, bu uygunluktan bir güzellik, bir süs meydana getirirler.
  • جنسها با جنسها آمیخته ** زین تجانس زینتی انگیخته‏

  • Fakat mercimek, şeker arasına karışırsa onları birer, birer ayırırlar.
  • گر در آمیزند عود و شکرش ** بر گزیند یک یک از یکدیگرش‏

  • Tablalar kırıldı, canlar döküldü de iyiyi, kötüyü birbirine karıştırdılar.
  • طبله‏ها بشکست و جانها ریختند ** نیک و بد در همدگر آمیختند

  • Allah, bu taneleri ayırıp tabağa koysunlar diye kitaplar verdi, peygamberler gönderdi.
  • حق فرستاد انبیا را با ورق ** تا گزید این دانه‌ها را بر طبق

  • Peygamberler, gelmeden önce hepsi bir görünmekteydi. Mümin, kâfir, Müslüman, çıfıt… Zahiren hepsi birdi. 285
  • پیش از ایشان ما همه یکسان بدیم ** کس ندانستی که ما نیک و بدیم‏

  • Âlemde kalp akçayla sağlam akça bir yürümekteydi. Çünkü ortalık tamamıyla geceydi, biz de gece yolcularına benziyorduk.
  • قلب و نیکو در جهان بودی روان ** چون همه شب بود و ما چون شب روان‏

  • Peygamberlerin güneşi doğunca “Ey karışık, uzaklaş! Ey saf, beri gel” dedi.
  • تا بر آمد آفتاب انبیا ** گفت ای غش دور شو صافی بیا

  • Rengi göz ayırt edebilir; lâl’i, taşı göz bilebilir.
  • چشم داند فرق کردن رنگ را ** چشم داند لعل را و سنگ را

  • İnciyi, süprüntüyü göz anlar. Onun için çerçöp göze batar.
  • چشم داند گوهر و خاشاک را ** چشم را ز آن می‏خلد خاشاکها

  • Bu kalpazanlar, gündüze düşmandır. Fakat madendeki altınlar gündüze âşıktır. 290
  • دشمن روزند این قلابکان ** عاشق روزند آن زرهای کان‏

  • Çünkü gündüz, kuyumcu ve sarraf, altını fark etsin diye altına aynadır.
  • ز آن که روز است آینه‏ی تعریف او ** تا ببیند اشرفی تشریف او

  • Kırmızı yüzle sarı yüzü gündüz gösterdiğinden Allah, kıyamete Gün lâkabını taktı.
  • حق قیامت را لقب ز آن روز کرد ** روز بنماید جمال سرخ و زرد

  • Hakikatte gündüz, velilerin sırrıdır. Gündüz, onların aylarına nispetle gölgelere benzer.
  • پس حقیقت روز سر اولیاست ** روز پیش ماهشان چون سایه‏هاست‏

  • Gündüzü, Allah erinin sırrının aksi bilin; gözü örten akşamı da onun ayıp örtücülüğünün aksi.
  • عکس راز مرد حق دانید روز ** عکس ستاریش شام چشم دوز

  • Allah onun için “Vedduha” buyurdu. “Vedduha”, Mustafa’nın gönlünün nurudur. 295
  • ز آن سبب فرمود یزدان و الضحی ** و الضحی‏ نور ضمیر مصطفی‏

  • Allah, kuşluk zamanını sevdi derler ya. Bu söz de, kuşluk çağı, onun aksi olduğundandır.
  • قول دیگر کین ضحی را خواست دوست ** هم برای آنکه این هم عکس اوست

  • Yoksa fâni olan şeye yemin etmek hatadır. Böyle olduğu halde fâni şeyin Allah’ın sözüne girmesi lâyık olur mu?
  • ور نه بر فانی قسم گفتن خطاست ** خود فنا چه لایق گفت خداست‏

  • Halil “ Ben fâni olanları sevmem” dedi Halil böyle derse Ulu Allah nasıl olur da fâni şeyi diler, sever?
  • لا أحب الآفلین گفت آن خلیل ** کی فنا خواهد از این رب جلیل‏

  • “Velleyl” den maksat yine Mustafa’nın ayıp örtücülüğü, toprağa mensup olan cismidir.
  • باز و اللیل است ستاری او ** و آن تن خاکی زنگاری او

  • Bu kuşluk çağının güneşi o, gökten doğdu da gece gibi olan tene “Seni Rabb’in terk etmedi” dedi. 300
  • آفتابش چون بر آمد ز آن فلک ** با شب تن گفت هین ما ودعک‏

  • Belanın ta kendisinden vuslat meydana geldi; “ Sana darılmadı da” sözü de o tatlılıktan zuhur etti.
  • وصل پیدا گشت از عین بلا ** ز آن حلاوت شد عبارت ما قلی‏

  • Esasen her söz bir halete alâmettir. Hâl ele benzer, söz de alete.
  • هر عبارت خود نشان حالتی است ** حال چون دست و عبارت آلتی است‏

  • Kuyumcunun aleti, kunduracının elinde kuma ekilmiş tohuma döner.
  • آلت زرگر به دست کفشگر ** همچو دانه‏ی کشت کرده ریگ در

  • Çiftçinin yanında kunduracının aleti, köpeğin, önünde saman, eşeğin önünde kemik gibidir.
  • و آلت اسکاف پیش برزگر ** پیش سگ کاه استخوان در پیش خر

  • “Enel Hakk” sözü, Mansur’un ağzında nurdu. “Enallah” sözü, Firavunun ağzında yalan! 305
  • بود انا الحق در لب منصور نور ** بود انا الله در لب فرعون زور

  • Sopa, Musa’nın elinde doğruluğuna şahit oldu, sihirbazın elindeyse bir şeye yaramadı.
  • شد عصا اندر کف موسی گوا ** شد عصا اندر کف ساحر هبا

  • İsa, bu yüzden yoldaşına Tek Allah’ın o yüce adını belletmedi.
  • زین سبب عیسی بدان همراه خود ** در نیاموزید آن اسم صمد

  • Çünkü bilmez de alete noksan bulur. Taşı, toprağa vur. Hiç ateş çıkar mı?
  • کاو نداند نقص بر آلت نهد ** سنگ بر گل زن تو آتش کی جهد

  • Elle alet taşla demire benzer. Çift olması gerek ki ateş çıksın.
  • دست و آلت همچو سنگ و آهن است ** جفت باید جفت شرط زادن است‏

  • Çifti olmayan, aleti bulunmayan Tek Allah’tır. Sayıda şüphe olabilir, Fakat Allah da şüphe yoktur. 310
  • آن که بی‏جفت است و بی‏آلت یکی است ** در عدد شک است و آن یک بی‏شکی است‏

  • İki diyenler, üç diyenler daha fazla diyenler, bir olduğunda mutlaka ittifak ederler.
  • آن که دو گفت و سه گفت و بیش ازین ** متفق باشند در واحد یقین‏

  • Şaşılık gidince hepsi birleşir; iki, üç diyenler de bir derler.
  • احولی چون دفع شد یکسان شوند ** دو سه گویان هم یکی گویان شوند

  • Onun meydanında bir topsan, ona bir diyorsan durma, çevgânının etrafında dön dolaş!
  • گر یکی گویی تو در میدان او ** گرد بر می‏گرد از چوگان او

  • Top padişahın elinin darbesiyle oynarsa, kemale ermiş olur.
  • گوی آن گه راست و بی‏نقصان شود ** که ز زخم دست شه رقصان شود

  • Ey şaşı; bunları can kulağıyla dinle, gözüne kulak yoluyla ilâç ver! 315
  • گوش دار ای احول اینها را به هوش ** داروی دیده بکش از راه گوش‏

  • Temiz söz, hakikatten uzak olan gönüllerde karar etmez, nurun aslına dek gider.
  • پس کلام پاک در دلهای کور ** می‏نپاید می‏رود تا اصل نور

  • Çarpık ayakkabı, nasıl çarpık ayağa uyarsa Şeytanın afsun ve efsanesi de doğru olmayan gönüllere uyar.
  • و آن فسون دیو در دلهای کژ ** می‏رود چون کفش کژ در پای کژ

  • Hikmeti istediğin kadar tekrarla... Ona ehil değilsen hikmet, senden ne kadar uzak!
  • گر چه حکمت را به تکرار آوری ** چون تو نااهلی شود از تو بری‏

  • İster yaz, belle… İster bahset, söyle!
  • ور چه بنویسی نشانش می‏کنی ** ور چه می‏لافی بیانش می‏کنی‏