- Böyle bir akılla, böyle bir kifayetle sen ya vezirsin, ya padişah. Doğru söyle!” dedi.
- این چنین عقل و کفایت که تراست ** تو وزیری یا شهی بر گوی راست
- Hakîm dedi ki: “İkisi de değilim, halktan bir adamım. Halime, elbiseme baksana!”
- گفت این هر دو نیم از عامهام ** بنگر اندر حال و اندر جامهام
- Bedevi “Kaç deven, kaç öküzün var?” diye sordu. Hakîm cevap verdi: “Uzun etme. Ne ona malikim, ne buna!”
- گفت اشتر چند داری چند گاو ** گفت نه این و نه آن ما را مکاو
- Bedevi, “Peki, bari dükkânındaki mal ne, onu söyle!” dedi. Hakîm dedi ki “Benim dükkânım nerede, yerim yurdum nerede? 3190
- گفت رختت چیست باری در دکان ** گفت ما را کو دکان و کو مکان
- Bedevi, öyleyse paranı sorayım: sen yapayalnız gidiyorsun, hoş nasihatlerde bulunuyorsun, ne kadar paran var?
- گفت پس از نقد پرسم نقد چند ** که تویی تنها رو و محبوب پند
- Âlemdeki bakırları altın yapacak kimya senin elinde, akıl ve bilgi incilerin tümen, tümen dedi!” dedi.
- کیمیای مس عالم با تو است ** عقل و دانش را گهر تو بر تو است
- Hakîm, “Ey Arabın iftiharı, vallahi para şöyle dursun, bir gecelik yiyecek alacak mangırım bile yok.
- گفت و الله نیست یا وجه العرب ** در همه ملکم وجوه قوت شب
- Yalınayak, başıkabak koşup duruyorum. Kim, bir dilim ekmek verirse oraya gidiyorum.
- پا برهنه تن برهنه میدوم ** هر که نانی میدهد آن جا روم
- Bu kadar hikmet, fazilet ve hünerden ancak hayal ve baş ağrısı elde ettim” deyince; 3195
- مر مرا زین حکمت و فضل و هنر ** نیست حاصل جز خیال و درد سر
- Arap dedi ki : “ Yürü, yanımdan uzaklaş, senin nuhusetin benim başıma da çökmesin.
- پس عرب گفتش که شو دور از برم ** تا نبارد شومی تو بر سرم
- O şom hikmetini benden uzaklaştır. Sözün, zamane halkına şom.
- دور بر آن حکمت شومت ز من ** نطق تو شرم است بر اهل زمن
- Ya sen o yana git, ben bu yana gideyim. Yahut sen önden yürü, ben arkadan yürüyeyim.
- یا تو آن سو رو من این سو میدوم ** ور ترا ره پیش من واپس روم
- Bir çuvalımda buğday, öbüründe kum olması, senin hikmetinden daha iyi be hayırsız!
- یک جوالم گندم و دیگر ز ریگ ** به بود زین حیلههای مردهریگ
- Benim ahmaklığım, çok mübarek bir ahmaklık. Gönlümde azığım var, canım perhizkâr!” 3200
- احمقیام بس مبارک احمقی است ** که دلم با برگ و جانم متقی است
- Sen de şekavetin azalmasını istiyorsan çalış, sendeki hikmet azalsın.
- گر تو خواهی کت شقاوت کم شود ** جهد کن تا از تو حکمت کم شود
- Tabiattan doğan, hayalden meydana gelen hikmet, Allah nurunun feyzinden nasipsiz bir hikmettir.
- حکمتی کز طبع زاید وز خیال ** حکمتی بیفیض نور ذو الجلال
- Dünya hikmeti, zannı, şüpheyi artırır, din hikmetiyse insanı feleğin üstüne çıkarır.
- حکمت دنیا فزاید ظن و شک ** حکمت دینی برد فوق فلک
- Âhir zamanın âdi ukalâsı, kendilerini evvelce gelenlerden üstün görürler.
- زوبعان زیرک آخر زمان ** بر فزوده خویش بر پیشینیان
- Hileler öğrenip ciğerler yakmışlar, hileler, düzenler bellemişlerdir. 3205
- حیله آموزان جگرها سوخته ** فعلها و مکرها آموخته
- Asıl sermaye iksiri olan sabrı, ihsanı, cömertliğiyle vermişlerdir.
- صبر و ایثار و سخای نفس و جود ** باد داده کان بود اکسیر سود
- Fikir ona derler ki bir yol açsın, yol ona derler ki önüne bir padişah çıkagelsin.
- فکر آن باشد که بگشاید رهی ** راه آن باشد که پیش آید شهی
- Padişah ona derler ki kendiliğinden padişah olsun; hazinelerle, askerlerle değil.
- شاه آن باشد که از خود شه بود ** نه به مخزنها و لشکر شه شود
- Zira kendiliğinden padişah olursa padişahlığı, Ahmet’in pâk dininin yüceliği gibi ebedîdir.
- تا بماند شاهی او سرمدی ** همچو عز ملک دین احمدی
- Allah rahmet etsin, İbrahim Ethem’in deniz kıyısında gösterdiği keramet
- کرامات ابراهیم ادهم بر لب دریا
- İbrahim Ethem’den rivayet edilmiştir: Bir yerde deniz kıyısında oturmuş, 3210
- هم ز ابراهیم ادهم آمده ست ** کاو ز راهی بر لب دریا نشست
- O can sultanı, hırkasını dikmeğe koyulmuştu. Ansızın oraya bir emir geldi.
- دلق خود میدوخت آن سلطان جان ** یک امیری آمد آن جا ناگهان
- O emir, Şeyh’in kullarındandı. Şeyh’i tanıyıp hemen secde etti.
- آن امیر از بندگان شیخ بود ** شیخ را بشناخت سجده کرد زود
- Şeyh’in hırka dikmekte olduğunu görüp şaşırdı. Şekli de değişmişti, huyu da!
- خیره شد در شیخ و اندر دلق او ** شکل دیگر گشته خلق و خلق او
- Emîr, kendi kendisine “ Öyle bir ulu sultanlığı terk etti de şu yoksulluğu ihtiyar etti. Bu ne acayip iş!
- کاو رها کرد آن چنان ملک شگرف ** بر گزید آن فقر بس باریک حرف
- Yedi iklim padişahlığını kaybetsin de yoksullar gibi kendi hırkasını diksin” diyordu. 3215
- ترک کرد او ملک هفت اقلیم را ** میزند بر دلق سوزن چون گدا
- Şeyh, onun düşüncesini anladı. Şeyh aslana benzer, gönülleri ormana.
- شخ واقف گشت از اندیشهاش ** شیخ چون شیر است و دلها بیشهاش
- Şeyh, ümit ve korku gibi gönüllere girer, yürür. Cihan esrarı ona gizli değildir.
- چون رجا و خوف در دلها روان ** نیست مخفی بر وی اسرار جهان
- Ey sermayesizler, gönül sahiplerinin huzurunda gönüllerinizi koruyun!
- دل نگه دارید ای بیحاصلان ** در حضور حضرت صاحب دلان
- Ten ehlinin yanında edep, zahiri muameleden ibarettir. Çünkü Allah, onlardan gizli şeyleri örtmüştür.
- پیش اهل تن ادب بر ظاهر است ** که خدا ز ایشان نهان را ساتر است
- Fakat gönül ehillerinin yanında edep, bâtıni bir muameledir. Bâtına aittir. Zira onların gönülleri, gizli şeyleri anlar. 3220
- پیش اهل دل ادب بر باطن است ** ز انکه دلشان بر سرایر فاطن است
- Sen ne aykırı iş yapıyorsun. Körlerin yanına bir makam kapmak hevesiyle gidiyor, huzur ile edebe riayet ederek ta kapı yanında oturuyor.
- تو بعکسی پیش کوران بهر جاه ** با حضور آیی نشینی پایگاه
- Gözlülerin yanındaysa edebi terk ediyorsun. Onun için şehvet ateşine odun oldun ya!
- پیش بینایان کنی ترک ادب ** نار شهوت را از آن گشتی حطب
- Mademki anlayışın yok, hidayet nurundan mahrumsun, körler için yüzünü cilâla, süsle dur.
- چون نداری فطنت و نور هدی ** بهر کوران روی را میزن جلا
- Gözlülerin huzurunda da yüzüne pislik sür; sonra da bu kokmuş halinle nazlan!
- پیش بینایان حدث در روی مال ** ناز میکن با چنین گندیده حال
- Şeyh, derhal iğnesini denize attı ve yüce sesle iğneyi istedi. 3225
- شیخ سوزن زود در دریا فگند ** خواست سوزن را به آواز بلند
- Yüz binlerce Allah balığı, her birinin ağzında birer altın iğne olduğu halde,
- صد هزاران ماهی اللهیی ** سوزن زر در لب هر ماهیی
- Ey şeyh Allah’ın iğnelerini al, diye Allah denizinden baş çıkardı.
- سر بر آوردند از دریای حق ** که بگیر ای شیخ سوزنهای حق
- İbrahim Ethem, yüzünü o emîre dönüp dedi ki; Ey emîr, gönül saltanatı mı iyi, öyle bayağı bir saltanat mı?
- رو بدو کرد و بگفتش ای امیر ** ملک دل به یا چنان ملک حقیر
- Bu zahiri bir işaretten ibaret, bir hiç bile değil. Bâtın âlemine varırsan bunun yirmi mislini görürsün.
- این نشان ظاهر است این هیچ نیست ** تا بباطن در روی بینی تو بیست
- Şehre bahçeden bir dal getirirler. Fakat bağı bostanı oraya nasıl götürsünler? 3230
- سوی شهر از باغ شاخی آورند ** باغ و بستان را کجا آن جا برند
- Hele bu gökyüzü, ancak bir yaprağı olan bir bağ olursa, hatta o âlem bir içtir, hakikattir de şu cihan, onun kabuğuna benzer.
- خاصه باغی کاین فلک یک برگ اوست ** بلکه این مغز است وین عالم چو پوست
- Sen, o bağa doğru adım atamıyorsun. Fazla koku kokla da nezleni gider!
- بر نمیداری سوی آن باغ گام ** بوی افزون جوی و کن دفع زکام
- Bu suretle o koku, canını çeksin de gözlerinin nuru olsun.
- تا که آن بو جاذب جانت شود ** تا که آن بو نور چشمانت شود
- Yakup Peygamberin oğlu Yusuf, bu koku hakkında “ Gömleğimi alın, götürüp babamın yüzüne koyun” dedi.
- گفت یوسف ابن یعقوب نبی ** بهر بو ألقوا علی وجه أبی
- Ahmet, bu koku için vaizlerinde daima “ Gözüm namazda ışıklanır” buyurdu. 3235
- بهر این بو گفت احمد در عظات ** دایما قرة عینی فی الصلاة
- Beş duyguda birbirleriyle birleşmiştir. Çünkü beşi de bir asıldan meydana gelmedir.
- پنج حس با همدگر پیوستهاند ** ز انکه این هر پنج از اصلی رستهاند