English    Türkçe    فارسی   

2
3746-3795

  • Fakat kör kuşlarız, terbiyeden hayli uzağız. O Süleyman’ı bir an bile tanımadık gitti!
  • کور مرغانیم و بس ناساختیم ** کان سلیمان را دمی نشناختیم‏

  • Baykuşlar gibi doğanlara düşmanız, hulâsa viranelerde kalmışız.
  • همچو جغدان دشمن بازان شدیم ** لاجرم وامانده‏ی ویران شدیم‏

  • Bilgisizliğimiz, körlüğümüz son derecede. Bu yüzden de Allah azizlerini incitmeye kastediyoruz.
  • می‏کنیم از غایت جهل و عما ** قصد آزار عزیزان خدا

  • Süleyman’dan aydınlanan kuşlar, nasıl olur da suçsuz, sebepsiz bir kuşun kanadını yolarlar?
  • جمع مرغان کز سلیمان روشنند ** پر و بال بی‏گنه کی بر کنند

  • Kanadını yolmak şöyle dursun, onlar, âcizlere yem verirler. O kuşlarda aykırılık ve kin yoktur. Hoş kuştur onlar, hoş kuş! 3750
  • بلکه سوی عاجزان چینه کشند ** بی‏خلاف و کینه آن مرغان خوشند

  • Onların hüthüteleri kutlulamak üzere yüzlerce Belkıs’ın yolunu açar;
  • هدهد ایشان پی تقدیس را ** می‏گشاید راه صد بلقیس را

  • Kargaları surette kargadır, hakikatte himmet doğanı “Mâzâga” sırrına mazhardır onlar.
  • زاغ ایشان گر به صورت زاغ بود ** باز همت آمد و ما زاغ بود

  • Leylekleri “lek, lek” der ama şüpheye birlik ateşini salar;
  • لکلک ایشان که لک لک می‏زند ** آتش توحید در شک می‏زند

  • Güvercinleri, doğanlardan korkmaz. Hatta doğan, o güvercinlerin önünde baş kor.
  • و آن کبوترشان ز بازان نشکهد ** باز سر پیش کبوترشان نهد

  • Bülbülleri, insana vecit ve halet verir; gülistanları, kendi gönüllerindedir. 3755
  • بلبل ایشان که حالت آرد او ** در درون خویش گلشن دارد او

  • Duduları, şeker kaydında değildir. Ebedî şekeri, kendi içlerinde bulurlar.
  • طوطی ایشان ز قند آزاد بود ** کز درون قند ابد رویش نمود

  • Tavusların ayakları bile, bakılsa, öbür tavusların kanatlarından daha güzel görünür.
  • پای طاوسان ایشان در نظر ** بهتر از طاوس پران دگر

  • Hakan kuşlarının kuru bir sesten ibaret kuşdilleri nerede, Süleyman kuşlarının söyledikleri kuşdili nerede?
  • منطق الطیران خاقانی صداست ** منطق الطیر سلیمانی کجاست‏

  • Sen ne bilirsin kuşların seslerini? Bir an olsun Süleyman’ı görmedin ki!
  • تو چه دانی بانگ مرغان را همی ** چون ندیده‏ستی سلیمان را دمی‏

  • İnsana sesi neşe veren o kuşun kanadı meşrıktan da hariç, mağripten de. 3760
  • پر آن مرغی که بانگش مطرب است ** از برون مشرق است و مغرب است‏

  • Her ahengi, Kürsi’den ta yere kadar bütün âlemi doldurur. Azameti yeryüzünden Arşa kadar bütün cihanı istilâ eder.
  • هر یک آهنگش ز کرسی تاثری است ** وز ثری تا عرش در کر و فری است‏

  • Bu Süleyman’a uymayan kuş, karanlığa âşıktır. Yarasaya benzer.
  • مرغ کاو بی‏این سلیمان می‏رود ** عاشق ظلمت چو خفاشی بود

  • Ey kötü yarasa, Süleyman’a alış da ebediyen zulmette kalma.
  • با سلیمان خو کن ای خفاش رد ** تا که در ظلمت نمانی تا ابد

  • Oraya doğru bir arşın gitsen arşın gibi ölçü kutbu kesilir, her tarafı ölçer biçersin.
  • یک گزی ره که بدان سو می‏روی ** همچو گز قطب مساحت می‏شوی‏

  • Irgalaya bocalaya topal, topal bile olsa o tarafa sıçradın mı topallıktan da kurtulursun, sakatlıktan da! 3765
  • و انکه لنگ و لوک آن سو می‏جهی ** از همه لنگی و لوکی می‏رهی‏

  • Tavuktan çıkan kaz palazları
  • قصه‏ی بط بچگان که مرغ خانگی پروردشان‏

  • Seni tavuk yetiştirdi, kanadının altında büyüttü. Sana dadılık etti ama sen yine kaz palazısın.
  • تخم بطی گر چه مرغ خانه‏ات ** کرد زیر پر چو دایه تربیت‏

  • Anan o denizin kazıdır. Ancak dadın toprağa mensuptu, dadın bu kuruluğa tapardı.
  • مادر تو بط آن دریا بده‏ست ** دایه‏ات خاکی بد و خشکی پرست‏

  • Gönlündeki denize olan meyil yok mu... O tabiat, sana anandan mirastır.
  • میل دریا که دل تو اندر است ** آن طبیعت جانت را از مادر است‏

  • Fakat kuruluğa olan meylin de dadından geçme. Bırak dadıyı, onun reyi kötü, isabetsiz!
  • میل خشکی مر ترا زین دایه است ** دایه را بگذار کاو بد رایه است‏

  • Dadıyı karada bırak, yürü, kazlar gibi mana denizine koş, dal denize! 3770
  • دایه را بگذار در خشک و بران ** اندر آن در بحر معنی چون بطان‏

  • Anan seni sudan korkutursa sakın sen korkma, hemen denize koş!
  • گر ترا مادر بترساند ز آب ** تو مترس و سوی دریا ران شتاب‏

  • Sen kazsın, karada da yaşarsın, denizde de. Kümes hayvanları gibi kokuşuk kümesli bir hayvan değilsin ya.
  • تو بطی بر خشک و بر تر زنده‏ای ** نی چو مرغ خانه خانه کنده‏ای‏

  • Sen “Kerremnâ” hükmünce bir padişahsın ki hem karaya ayak atabilirsin, hem denize!
  • تو ز کرمنا بنی آدم شهی ** هم به خشکی هم به دریا پا نهی‏

  • “Ve hamelnâhüm fil berri vel bahri” hükmüne mazharsın. Canını karadan kurtar, denize yürüt!
  • که حملناهم علی البحری به جان ** از حملناهم علی البر پیش ران‏

  • Melekler için karaya yol yoktur. Hayvanların da denizden haberleri yok. 3775
  • مر ملایک را سوی بر راه نیست ** جنس حیوان هم ز بحر آگاه نیست‏

  • Sen, ten itibarıyla hayvansın, can bakımından melek. Bu suretle hem yerde yürürsün, hem gökte.
  • تو به تن حیوان به جانی از ملک ** تا روی هم بر زمین هم بر فلک‏

  • Bu suretle, ben de zahiren sizin gibi insanım ama hakikatte gönlüm, vahye kabiliyetli.
  • تا به ظاهر مثلکم باشد بشر ** با دل یوحی إلیه دیده‏ور

  • Bu toprağa mensup kalıp, yer üstüne düşmüş ama bu çeşit adamın ruhu, o güzelim gökte çark urup durmakta.
  • قالب خاکی فتاده بر زمین ** روح آن گردان بر این چرخ برین‏

  • Yavrum, biz umumiyetle su kuşlarıyız, dilimizden de ancak deniz anlar.
  • ما همه مرغابیانیم ای غلام ** بحر می‏داند زبان ما تمام‏

  • Hulasâ Süleyman denizdir, biz kuşlara benzeriz. Ebede kadar Süleyman’da seyredip duruyoruz. 3780
  • پس سلیمان بحر آمد ما چو طیر ** در سلیمان تا ابد داریم سیر

  • Süleyman’la gel, ayağını denize bas ki su, Davud’a olduğu gibi sana da yüzlerce zırh yapsın.
  • با سلیمان پای در دریا بنه ** تا چو داود آب سازد صد زره‏

  • O Süleyman, meydanda, herkesin gözü önünde. Fakat haset kıskançlık göz bağıcı ve büyücü.
  • آن سلیمان پیش جمله حاضر است ** لیک غیرت چشم بند و ساحر است‏

  • O bizim önümüzde... Bizse cahillikten, uykudan, herzevekillikten onu görmemekte, ondan meyus olmaktayız.
  • تا ز جهل و خوابناکی و فضول ** او به پیش ما و ما از وی ملول‏

  • Gök gürlemesi, susuzun başını ağrıtır. Bilmez ki kutlu bulutlardan rahmet yağdıracak!
  • تشنه را درد سر آرد بانگ رعد ** چون نداند کاو کشاند ابر سعد

  • Onun gözü akarsuda… Gökten yağan rahmet suyunun zevkinden haberi bile yok! 3785
  • چشم او مانده است در جوی روان ** بی‏خبر از ذوق آب آسمان‏

  • Himmet atını sebebe doğru sürdü de bu yüzden müsebbipten mahrum kaldı.
  • مرکب همت سوی اسباب راند ** از مسبب لاجرم محجوب ماند

  • Fakat müsebbibi apaçık gören cihan sebeplerine gönül kor mu?
  • آن که بیند او مسبب را عیان ** کی نهد دل بر سببهای جهان‏

  • Hacıların, çölde tek ve tenha ibadet eden bir zahidin kerametine hayran olmaları
  • حیران شدن حاجیان در کرامات آن زاهد که در بادیه تنهاش یافتند

  • Çöl ortasın da bir zahit vardı. Abbadiye kabilelerine mensup olanlar gibi ibadete de dalmış, kendisinden geçmişti.
  • زاهدی بد در میان بادیه ** در عبادت غرق چون عبادیه‏

  • Hacılar civar şehirlerden gelip oraya ulaştılar, o kupkuru yerde bir zâhit gördüler.
  • حاجیان آن جا رسیدند از بلاد ** دیده‏شان بر زاهد خشک اوفتاد

  • Zahidin yeri kaskatıydı. Fakat kendisinin mizacı yumuşak. Çölün samyeli, âdeta ona ilâç kesilmişti. 3790
  • جای زاهد خشک بود او تر مزاج ** از سموم بادیه بودش علاج‏

  • Hacılar, onun yalnızlığına, o afetler içinde selâmette oluşuna şaştılar.
  • حاجیان حیران شدند از وحدتش ** و آن سلامت در میان آفتش‏

  • Kum üstünde namaza durmuştu. Kum, öyle bir kumdu ki hararetinden tenceredeki su bile kaynar, coşardı.
  • در نماز استاده بد بر روی ریگ ** ریگ کز تفش بجوشد آب دیگ‏

  • Hâlbuki dersin ki o, sanki bir yeşillikte bir gülistanda yahut Burak’a, Düldüle binmiş!
  • گفتیی سر مست در سبزه و گل است ** یا سواره بر براق و دلدل است‏

  • Yahut da ayağının altında ipekli örtüler, kumaşlar var samyeli ona sabah rüzgârından daha hoş!
  • یا که پایش بر حریر و حله‏هاست ** یا سموم او را به از باد صباست‏

  • O namaz kılarken hacılar beklediler. Zahit, uzun bir fikre dalmış, kendisinden geçmişti. 3795
  • پس بماندند آن جماعت با نیاز ** تا شود درویش فارغ از نماز