English    Türkçe    فارسی   

2
660-709

  • O müthiş kıtlığı deveye bindirdiler. Deve sahibi de devenin ardından gitmekteydi. 660
  • بر شتر بنشست آن قحط گران ** صاحب اشتر پی اشتر دوان‏

  • Taraf, taraf, yer, yer gezdirip bütün halka teşhir ettiler.
  • سو به سو و کو به کو می‏تاختند ** تا همه شهرش عیان بشناختند

  • Her hamamın, her çarşının önünde biriken halk ona bakıyordu.
  • پیش هر حمام و هر بازارگاه ** کرده مردم جمله در شکلش نگاه‏

  • Türk, Kürt, Rum, Arap ve sair milletlerden sesi gür olan tellallar da kendi dillerince,
  • ده منادی گر بلند آوازیان ** کرد و ترک و رومیان و تازیان‏

  • “ Bu müflistir, hiçbir şeyi yoktur. Ona hiçbir kimse bir pul bile ödünç vermesin.
  • مفلس است این و ندارد هیچ چیز ** قرض تا ندهد کس او را یک پشیز

  • Zahiren, bâtınen bir habbesi bile yok. Müflisin biri, kalpın biri, kötü adamın biridir; bir hile, hud’a kabıdır. 665
  • ظاهر و باطن ندارد حبه‏ای ** مفلسی قلبی دغایی دبه‏ای‏

  • Kendinize gelin, aklınızı başınıza alın, onunla arkadaşlık etmeyin. Size satmak için bir öküz bile getirse mutlaka çalmıştır, öküzü hemen tutup bağlayın.
  • هان و هان با او حریفی کم کنید ** چون که کاو آرد گره محکم کنید

  • Eğer aldanır da bu herifi davaya kalkışırsanız ben bu ölü herifi zindana atmam.
  • ور به حکم آرید این پژمرده را ** من نخواهم کرد زندان مرده را

  • Bu herif, tatlı sözlüdür, boğazı da pek boldur. Üstündeki libas yenidir ama içindekiler paramparça.
  • خوش دم است او و گلویش بس فراخ ** با شعار نو دثار شاخ شاخ‏

  • Hile için o elbiseyi giyerse bilin ki kendisinin değildir, halkı aldatmak için giymiştir” diye bağırıyorlardı.
  • گر بپوشد بهر مکر آن جامه را ** عاریه است او و فریبد عامه را

  • Ey temiz kalpli, hakîm olmayan kişinin dilindeki hikmet sözünü de iğreti elbise bil! 670
  • حرف حکمت بر زبان ناحکیم ** حله‏های عاریت دان ای سلیم‏

  • Hırsız, bir güzel elbise giyse bile o eli kesik, senin elini nasıl tutar, sana nasıl yardım edebilir?
  • گر چه دزدی حله‏ای پوشیده است ** دست تو چون گیرد آن ببریده دست‏

  • Akşam vakti müflis deveden inince Kürt dedi ki: “ Evim uzak, vakit de geç.
  • چون شبانه از شتر آمد به زیر ** کرد گفتش منزلم دور است و دیر

  • Kuşluk çağından beri deveye bindin. Arpadan vazgeçtim, hiç olmazsa bir avuçtan az bile olsa biraz saman ver!”
  • بر نشستی اشترم را از پگاه ** جو رها کردم کم از اخراج کاه‏

  • Müflis “ Şimdiye kadar niçin gezip dolaştık? Aklın nerede? Hiç anlamadın mı?
  • گفت تا اکنون چه می‏کردیم پس ** هوش تو کو، نیست اندر خانه کس‏

  • Müflis olduğuma dair davul çaldılar, sesi yedinci kat göğe kadar vardı; duymadın mı? 675
  • طبل افلاسم به چرخ سابعه ** رفت و تو نشنیده‏ای بد واقعه‏

  • Kulağın galiba ham tamahla dolu. Tamah insanı sağır ve kör eder.
  • گوش تو پر بوده است از طمع خام ** پس طمع کر می‏کند کور ای غلام‏

  • Bu sözleri kerpice, taşa kadar her şey işitti. “ Bu kaltaban müflistir, müflis” diye bağırıp durdular.” dedi.
  • تا کلوخ و سنگ بشنید این بیان ** مفلس است و مفلس است این قلتبان‏

  • Bu sözü akşama kadar söylediler de devecinin kulağı tamahla dolu olduğundan duymadı.
  • تا به شب گفتند و در صاحب شتر ** بر نزد کاو از طمع پر بود پر

  • Kulakta, gözde Allah mührü var; işitmiyor, duymuyor. Yoksa hicaplarda nice suretler var, sesler var!
  • هست بر سمع و بصر مهر خدا ** در حجب بس صورت است و بس صدا

  • Allah güzellikten, kemalden, cilveden hangisini isterse göze onu gösterir; 680
  • آن چه او خواهد رساند آن به چشم ** از جمال و از کمال و از کرشم‏

  • Güzel sesten, müjdelerden, coşkun ve neşeli sözlerden hangisini dilerse kulağa onu duyurur.
  • و انچه او خواهد رساند آن به گوش ** از سماع و از بشارت وز خروش‏

  • Sen şimdi, ondan gaflettesin ama ihtiyaç vaktinde Allah onu izhar eder.
  • کون پر چاره ست و هیچت چاره نی ** تا که نگشاید خدایت روزنی‏

  • Peygamber “Kadri yüce Allah, her derde bir derman yarattı” demiştir.
  • گر چه تو هستی کنون غافل از آن ** وقت حاجت حق کند آن را عیان‏

  • Fakat sen, onun fermanı olmadıkça o dermandan derdine yarayacak bir renk göremez, bir koku duyamazsın.
  • گفت پیغمبر که یزدان مجید ** از پی هر درد درمان آفرید

  • Ey çarelere başvuran, ölünün gözü nasıl cana bakarsa sen de gözünü Lâmekân âlemine çevir, aklını başına al. 685
  • لیک ز آن درمان نبینی رنگ و بو ** بهر درد خویش بی‏فرمان او

  • Varlık âlemi çarelerle doludur da Allah, bir yere perde çıkmadıkça yine çare yok!
  • چشم را ای چاره جو در لامکان ** هین بنه چون چشم کشته سوی جان‏

  • Bu cihan, cihetsiz Lâmekân âleminden meydana gelmiş, bu cihana Lâmekân âleminden bir mekân verilmiştir.
  • این جهان از بی‏جهت پیدا شده ست ** که ز بی‏جایی جهان را جا شده ست‏

  • Allah’ı candan gönülden istiyorsan varlıktan yokluğa dön.
  • باز گرد از هست سوی نیستی ** طالب ربی و ربانیستی‏

  • Bu yokluk, gelir yeridir; ondan kaçınma. Bu varlık da çok olsun az olsun, gider yeridir!
  • جای دخل است این عدم از وی مرم ** جای خرج است این وجود بیش و کم‏

  • Allah sanatının tezgâh evi, mademki yokluktur... O halde tezgâh evinin dışında ne varsa değersizdir. 690
  • کارگاه صنع حق چون نیستی است ** پس برون کارگه بی‏قیمتی است‏

  • Ey hilim sahibi Allah; bize, duyanın insafa gelip kabul edeceği ince sözler hatırlat.
  • یاد ده ما را سخنهای دقیق ** که ترا رحم آورد آن ای رفیق‏

  • Dua da senden, icabet de. Emniyet de senden korku da.
  • هم دعا از تو اجابت هم ز تو ** ایمنی از تو مهابت هم ز تو

  • Yanlış söylediysek düzelt. Ey söz sultanı, düzeltme de senden.
  • گر خطا گفتیم اصلاحش تو کن ** مصلحی تو ای تو سلطان سخن‏

  • Öyle bir kimyan var ki onu değiştirebilir, kan ırmağıysa Nil haline getirirsin.
  • کیمیا داری که تبدیلش کنی ** گر چه جوی خون بود نیلش کنی‏

  • Bu çeşit tebdil edişler, senin işin, bu türlü iksirler senin sırlarındır. 695
  • این چنین میناگریها کار تست ** این چنین اکسیرها اسرار تست‏

  • Suyu toprağı birbirine kattın; sudan topraktan âdem teninin suretini düzdün.
  • آب را و خاک را بر هم زدی ** ز آب و گل نقش تن آدم زدی‏

  • Sonra onu karıya, dayıya, amcaya, binlerce düşünceye, neşeye ve gama kattın.
  • نسبتش دادی و جفت و خال و عم ** با هزار اندیشه و شادی و غم‏

  • Daha sonra da bazılarına hürlük verdin; bu gamdan, bu neşeden kurtardın:
  • باز بعضی را رهایی داده‏ای ** زین غم و شادی جدایی داده‏ای‏

  • Kendisinden, soyundan hâlâs etti, her güzeli, gözüne çirkin gösterdin.
  • برده‏ای از خویش و پیوند و سرشت ** کرده‏ای در چشم او هر خوب زشت‏

  • Böyle adam, his âlemine mensup ne varsa reddeder, görünmeyene dayanır. 700
  • هر چه محسوس است او رد می‏کند ** و انچه ناپیداست مسند می‏کند

  • Aşkı meydandadır da maşuku gizli. Zahiri sevgili de, cihanda o gizli maşukun bir imtihanından ibaret.
  • عشق او پیدا و معشوقش نهان ** یار بیرون فتنه‏ی او در جهان‏

  • Bunu bırak, surette olan aşklar mutlaka surete ve güzel kadına değildir.
  • این رها کن عشقهای صورتی ** نیست بر صورت نه بر روی ستی‏

  • İster bu cihanın aşkı olsun ister o cihanın aşkı. Hakikî maşukta suret yoktur.
  • آن چه معشوق است صورت نیست آن ** خواه عشق این جهان خواه آن جهان‏

  • Hakikaten surete âşıksan sevgili ölünce onu niye terk ediyorsun?
  • آن چه بر صورت تو عاشق گشته‏ای ** چون برون شد جان چرایش هشته‏ای‏

  • Sureti yine yerinde, bu terk ediş neden? Âşık, iyice ara, maşukun kim? 705
  • صورتش بر جاست این سیری ز چیست ** عاشقا واجو که معشوق تو کیست‏

  • Sevgili, hisle idrak edilseydi her hisle idrak edilene âşık olurdum.
  • آن چه محسوس است اگر معشوقه است ** عاشق استی هر که او را حس هست‏

  • Vefa, aşkı artıyorsa, suret nasıl olur da vefayı değiştirir?
  • چون وفا آن عشق افزون می‏کند ** کی وفا صورت دگرگون می‏کند

  • Güneşin ziyası duvara vurdu, duvar kendinden olmayan bir parlaklık, bir ziya elde etti.
  • پرتو خورشید بر دیوار تافت ** تابش عاریتی دیوار یافت‏

  • Ey temiz ve saf kişi neden bir kerpice gönül veriyorsun? Ebedi olan bir aslı iste.
  • بر کلوخی دل چه بندی ای سلیم ** واطلب اصلی که تابد او مقیم‏