English    Türkçe    فارسی   

3
1655-1704

  • Bir himmet et, belki bu dertten kurtulur, bu kara balçıktan sıçrar, çıkarmı der”. 1655
  • همتی تا بوک من زین وا رهم ** زین گل تیره بود که بر جهم

  • Halktan da dua etmelerini istemektedir. İleri gelenlerden de..“ Aman, beni kurtarın, kurtarın, kurtarın!” demektedir.
  • این دعا می‌خواهد او از عام و خاص ** کالخلاص و الخلاص و الخلاص

  • Eli de açık, ayağı da. Ne onu bağlamışlar, ne başında bir adam var, ne ayağın da bukağı!
  • دست باز و پای باز و بند نی ** نه موکل بر سرش نه آهنی

  • A adam, hangi bağdan kurtulmak istiyor, hangi hapisten kaçmak diliyorsun?
  • از کدامین بند می‌جویی خلاص ** وز کدامین حبس می‌جویی مناص

  • Hangi bağdan olacak? Tertemiz ruhtan başka kimsenin göremediği takdir bağından gizli olan kaza bağından!
  • بند تقدیر و قضای مختفی ** کی نبیند آن بجز جان صفی

  • Ortada değil görünmüyor, gizli ama zindandan da beter, demir zincirlerden de! 1660
  • گرچه پیدا نیست آن در مکمنست ** بتر از زندان و بند آهنست

  • Çünkü demir zincirleri demirci kırabilir, bir adam zindanın temelini kazıp duvarını yıkabilir.
  • زانک آهنگر مر آن را بشکند ** حفره گر هم خشت زندان بر کند

  • Fakat şaşılacak şey şu ki gizli olan kuvvetli bağı kırmaktan demirciler bile âcizdir.
  • ای عجب این بند پنهان گران ** عاجز از تکسیر آن آهنگران

  • O bağı Ahmed görebilir de, “Boynunda da hurma lifinden bir ip var” der.
  • دیدن آن بند احمد را رسد ** بر گلوی بسته حبل من مسد

  • Ahmed, Ebuleheb’in karısının sırtındaki odun yükünü gördü de ona “ Odun hamalı” dedi.
  • دید بر پشت عیال بولهب ** تنگ هیزم گفت حماله‌ی حطب

  • İpi de ondan başka kimse görmedi, odunu da. Ona her görünmeyen şey, görünür. 1665
  • حبل و هیزم را جز او چشمی ندید ** که پدید آید برو هر ناپدید

  • Başkaları umumiyetle tevil ederler; bu akılsızlıktan böyle söylüyor derler. Sanki onların akılları başlarındaymış!
  • باقیانش جمله تاویلی کنند ** کین ز بیهوشیست و ایشان هوشمند

  • Tevil ederler ama hakikatte onun sırtı, o odun yükünün altında iki büklüm olmuştur, gözünün önünde feryat edip durmakta.
  • لیک از تاثیر آن پشتش دوتو ** گشته و نالان شده او پیش تو

  • Bana bir dua edin, bir himmet edin de kurtulayım, şu gizli bağdan sıyrılayım demektedir.
  • که دعایی همتی تا وا رهم ** تا ازین بند نهان بیرون جهم

  • Bu nişaneleri apaçık gören, nasıl olur da şakiyi saitten ayırt edemez.
  • آنک بیند این علامتها پدید ** چون نداند او شقی را از سعید

  • Bilir, tanır ama Allah sırrını açmak helâl olmadığından ululuk sahibi Allah’ın emriyle örter, gizler. 1670
  • داند و پوشد بامر ذوالجلال ** که نباشد کشف راز حق حلال

  • Bu sözün sonu yoktur, gelelim hikâyeye: O yoksul, açlıktan zayıf, perişan bir hale geldi, harekete bile mecali kalmadı.
  • این سخن پایان ندارد آن فقیر ** از مجاعت شد زبون و تن اسیر

  • Ağaçtan armut koparmamayı nezreden yoksulun âciz kalıp koparması ve derhal Allah azabının gelip çatması
  • مضطرب شدن فقیر نذر کرده بکندن امرود از درخت و گوشمال حق رسیدن بی مهلت

  • Derviş tam beş gün armut ağacını silkmedi, fakat açlık ateşi de sabrını tüketmekteydi.
  • پنج روز آن باد امرودی نریخت ** ز آتش جوعش صبوری می‌گریخت

  • Bir dalda birkaç armut gördü, fakat yine sabredip kendisini çekti.
  • بر سر شاخی مرودی چند دید ** باز صبری کرد و خود را وا کشید

  • Bu sırada bir rüzgâr geldi, dalı eğdi. Dervişin nefsi, onları yemeye yeltendi, galebe de etti.
  • باد آمد شاخ را سر زیر کرد ** طبع را بر خوردن آن چیر کرد

  • Açlık, zayıflık, bir yandan da takdir, zahidi nezrine vefadan alıkoydu. 1675
  • جوع و ضعف و قوت جذب و قضا ** کرد زاهد را ز نذرش بی‌وفا

  • Ahdini bir yana bıraktı, daldaki armudu kopardı, yedi.
  • چونک از امرودبن میوه سکست ** گشت اندر نذر وعهد خویش سست

  • Fakat hemencecik Allah azabı erişti, gözünü açtı, kulağını çekti.
  • هم درآن دم گوشمال حق رسید ** چشم او بگشاد و گوش او کشید

  • Şeyhi de hırsızlarla beraber görerek hırsız sanıp elini kesmeleri
  • متهم کردن آن شیخ را با دزدان وبریدن دستش را

  • Yirmi tane yahut daha fazla hırsız, oraya gelip konmuştu. Çaldıkları şeyleri aralarında pay ediyorlardı.
  • بیست از دزدان بدند آنجا و بیش ** بخش می‌کردند مسروقات خویش

  • Birisi şahneye haber vermişti. Derhal şahnenin adamları oraya gelip hepsini yakaladılar.
  • شحنه را غماز آگه کرده بود ** مردم شحنه بر افتادند زود

  • Cellât, oracıkta hepsinin sol ayaklarıyla sağ ellerini kesmeye başladı. Bir gürültüdür koptu. 1680
  • هم بدان‌جا پای چپ و دست راست ** جمله را ببرید و غوغایی بخاست

  • O arada zahidin eli de yanlışlıkla kesildi. Cellât, ayağını kesmek üzereyken,
  • دست زاهد هم بریده شد غلط ** پاش را می‌خواست هم کردن سقط

  • Rütbesi pek büyük bir atlı gelip yetişti, cellâda “Behey köpek kendine gel.
  • در زمان آمد سواری بس گزین ** بانگ بر زد بر عوان کای سگ ببین

  • Bu, filan Şeyhtir, Allah abdalıdır. Neden onun elini kestin?” diye bağırdı.
  • این فلان شیخست از ابدال خدا ** دست او را تو چرا کردی جدا

  • Cellât, elbisesini yırtıp giderek yana yakıla şahneye hali anlattı.
  • آن عوان بدرید جامه تیز رفت ** پیش شحنه داد آگاهیش تفت

  • Şahneye yalınayak geldi, Allah şahit ki bilmedim diye özürler dilemeğe, 1685
  • شحنه آمد پا برهنه عذرخواه ** که ندانستم خدا بر من گواه

  • Ey kerem sahibi, ey cennetliklerin ulusu, bu kötü işi affet, hakkını helâl eyle. Beni bağışla demeye başladı.
  • هین بحل کن مر مرا زین کار زشت ** ای کریم و سرور اهل بهشت

  • Şeyh dedi ki: “Ben, bunun sebebini biliyor, suçumu anlıyorum.
  • گفت می‌دانم سبب این نیش را ** می‌شناسم من گناه خویش را

  • Ben onun yemininin hürmetini terk ettim, onun adaleti de benim (yeminimi) sağ elimi kestirdi!
  • من شکستم حرمت ایمان او ** پس یمینم برد دادستان او

  • Ben kötü olduğunu bildiğim halde ahdimden döndüm. Bunun kötülüğü elime geldi.
  • من شکستم عهد و دانستم بدست ** تا رسید آن شومی جرات بدست

  • Ey vali, sevgilinin hükmüne elimiz de feda olsun, ayağımız da, beynimiz de, derimiz de! 1690
  • دست ما و پای ما و مغز و پوست ** باد ای والی فدای حکم دوست

  • Bu, bana kısmetmiş! Sana helâl ettim. Sen bilmeyerek yaptın, bir suçun yok ki.
  • قسم من بود این ترا کردم حلال ** تو ندانستی ترا نبود وبال

  • Halimi bilenin, fermanı yürür. Allah emrine itiraz etmek nerede?”
  • و آنک او دانست او فرمان‌رواست ** با خدا سامان پیچیدن کجاست

  • Nice kuş vardır ki uçup tane arar… Boğazı, boğazının kesilmesine sebep olur.
  • ای بسا مرغی پریده دانه‌جو ** که بریده حلق او هم حلق او

  • Nice kuş vardır ki açlık ve midesi yüzünden dam kenarında, kafes içinde mahpustur.
  • ای بسا مرغی ز معده وز مغص ** بر کنار بام محبوس قفص

  • Nice balık vardır ki su içinde her şeyden eminken boğazının hırsı yüzünden oltaya tutulmuştur. 1695
  • ای بسا ماهی در آب دوردست ** گشته از حرص گلو ماخوذ شست

  • Nice namuslu, örtülü kadın vardır ki ferciyle boğazının şomluğundan rüsvay olmuştur.
  • ای بسا مستور در پرده بده ** شومی فرج و گلو رسوا شده

  • Nice bilgili ve iyi huylu kadı vardır ki boğazının yüzünden rüşvet almış, utanıp yüzü sararmıştır.
  • ای بسا قاضی حبر نیک‌خو ** از گلو و رشوتی او زردرو

  • Hattâ Harut’la Marut bile o şarabı tatmışlardır da o şarap, onların göğe çıkmalarına mâni olmuştur.
  • بلک در هاروت و ماروت آن شراب ** از عروج چرخشان شد سد باب

  • Bayezid, bu yüzden çekindi, işte. Kendisinde namaz kılma hususunda bir tembellik gördü.
  • با یزید از بهر این کرد احتراز ** دید در خود کاهلی اندر نماز

  • O çok akıllı şeyh, sebebini düşündü, fazla su içmesinde buldu. 1700
  • از سبب اندیشه کرد آن ذو لباب ** دید علت خوردن بسیار از آب

  • “Tam bir yıl su içmeyeceğim” dedi. Dediğini de yaptı, Allah sabır ve tahammülünü verdi.
  • گفت تا سالی نخواهم خورد آب ** آنچنان کرد و خدایش داد تاب

  • Onun bu pek ehemmiyetsiz mücahedesi, din içindi, bu yüzden de sultan oldu, arifler kutbu oldu.
  • این کمینه جهد او بد بهر دین ** گشت او سلطان و قطب العارفین

  • Şeyhin de eli boğazı yüzünden kesildi ve o zahit adamın şikâyet kapısı bağlandı.
  • چون بریده شد برای حلق دست ** مرد زاهد را در شکوی ببست

  • Adı halk arasında “Şeyh-i Akta’- eli kesik şeyh-” kaldı, halk onu bu adla tanıdı.
  • شیخ اقطع گشت نامش پیش خلق ** کرد معروفش بدین آفات حلق

  • Şeyh-i Akta’ın kerameti ve iki elle zembil örmesi
  • کرامات شیخ اقطع و زنبیل بافتن او بدو دست