English    Türkçe    فارسی   

3
1860-1909

  • Parmağını satırlar üstünde gezdirişinden anlaşılıyor, mutlaka harfleri görüyorsun.” 1860
  • اصبعت در سیر پیدا می‌کند ** که نظر بر حرف داری مستند

  • Kör dedi ki. “Ey ten bilgisizliğinden kurtulan, bunu Allah yapamaz mı ki? Neye şaşırıyorsun?
  • گفت ای گشته ز جهل تن جدا ** این عجب می‌داری از صنع خدا

  • Ben Allah’a, ey yardımcım olan Allah, ey yardım dilenen Rabbim, adam canına nasıl düşkünse ben de Kur’an okumaya öyle düşkünüm.
  • من ز حق در خواستم کای مستعان ** بر قرائت من حریصم همچو جان

  • Fakat hafız değilim ki, Yarabbi Kur’an okuyacağım vakit gözlerime illetsiz bir nur ver,
  • نیستم حافظ مرا نوری بده ** در دو دیده وقت خواندن بی‌گره

  • Benim gözlerimi aç da Kur’an’ı elime alıp okuyayım diye dua ettim.
  • باز ده دو دیده‌ام را آن زمان ** که بگیرم مصحف و خوانم عیان

  • Allah’tan ey Kur’an’a düşkün adam, ey her dertte bize yüz tutan, bizden ümidini kesmeyen kişi, 1865
  • آمد از حضرت ندا کای مرد کار ** ای بهر رنجی به ما اومیدوار

  • Senin bize karşı öyle bir hüsnü zan, o ümit, sana daima yücel, yüksel demekte.
  • حسن ظنست و امیدی خوش ترا ** که ترا گوید بهر دم برتر آ

  • Ne vakit Kur’an okumak istersen, ne vakit mushafı eline alırsan,
  • هر زمان که قصد خواندن باشدت ** یا ز مصحفها قرائت بایدت

  • Ben de o zaman sana gözlerinin nurunu bağışlayacağım ey yaratılışı büyük kişi, diye nida geldi.
  • من در آن دم وا دهم چشم ترا ** تا فرو خوانی معظم جوهرا

  • Öyle de yaptı Allah’ım, ben ne vakit okumak üzere mushafı elime alır, açarsam,
  • همچنان کرد و هر آنگاهی که من ** وا گشایم مصحف اندر خواندن

  • Her şeyi bilen, hiçbir işten gafil olmayan o ulu padişah. 1870
  • آن خبیری که نشد غافل ز کار ** آن گرامی پادشاه و کردگار

  • O tek Allah, gece çırağı gibi gözlerimin nurunu ihsan etmekte”
  • باز بخشد بینشم آن شاه فرد ** در زمان همچون چراغ شب‌نورد

  • Allah, ne alırsa ona karşılık ihsanda bulunur. Velî bu sebeple Allah’a itiraz etmez.
  • زین سبب نبود ولی را اعتراض ** هرچه بستاند فرستد اعتیاض

  • Bağını mı yaktı? Sana bir bağ dolusu üzüm ihsan eder; yas içinde neşe verir.
  • گر بسوزد باغت انگورت دهد ** در میان ماتمی سورت دهد

  • O elsiz çolağa da el verir, gamlara maden olan kişiye neşeli, sarhoş bir gönül bağışlar.
  • آن شل بی‌دست را دستی دهد ** کان غمها را دل مستی دهد

  • Kaybettiğimiz şey büyük ve değerli bir şey bile olsa mademki bize karşılık olarak ihsanlarda bulunuyor, şu halde itiraz etmemize imkân yok. 1875
  • لا نسلم و اعتراض از ما برفت ** چون عوض می‌آید از مفقود زفت

  • Ortada ateş olmadığı halde bana hararet verdikten, beni ısıttıktan sonra ateşimi söndürse de razıyım.
  • چونک بی آتش مرا گرمی رسد ** راضیم گر آتشش ما را کشد

  • Mademki mumsuz da aydınlık vermekte, mumun sönüşüne neye feryat ediyorsun?
  • بی چراغی چون دهد او روشنی ** گر چراغت شد چه افغان می‌کنی

  • Bazı veliler, Allah hükümlerine razı olurlar Yarabbi, bu hükmü çevir diye niyaz etmezler
  • صفت بعضی اولیا کی راضی‌اند باحکام و لابه نکنند کی این حکم را بگردان

  • Şimdi, dünyada hiç itiraz etmeyen yolcuların hallerini işit.
  • بشنو اکنون قصه‌ی آن ره‌روان ** که ندارند اعتراضی در جهان

  • Velîlerden dua edenler, gâh diken, gâh sökenler var. Bunlar başka.
  • ز اولیا اهل دعا خود دیگرند ** که همی‌دوزند و گاهی می‌درند

  • Bir de velilerden öylelerini tanırım ki ağızları yumulmuştur, hiç dua etmezler. 1880
  • قوم دیگر می‌شناسم ز اولیا ** که دهانشان بسته باشد از دعا

  • O, ulular, Allah hükümlerine razı olmuşlardır, takdirin def’ine çalışmak onlara haramdır.
  • از رضا که هست رام آن کرام ** جستن دفع قضاشان شد حرام

  • Bunlar, kaza ve kaderde hususi bir zevk bulurlar, bundan kurtulmayı dilemek onlarca küfürdür.
  • در قضا ذوقی همی‌بینند خاص ** کفرشان آید طلب کردن خلاص

  • Allah bunların gönlüne öyle bir hüsnü zan vermiştir ki derde düşüp hiç yaslanmazlar, gök renkli yas elbisesi giymezler.
  • حسن ظنی بر دل ایشان گشود ** که نپوشند از عمی جامه‌ی کبود

  • Behlûl’ün dervişe sual sorması
  • سال کردن بهلول آن درویش را

  • Behlül, dervişin birine “Derviş, nasılsın? Anlat bakalım?” dedi.
  • گفت بهلول آن یکی درویش را ** چونی ای درویش واقف کن مرا

  • Derviş, Dünyadaki işler daima bir adamın dilediği gibi olur; 1885
  • گفت چون باشد کسی که جاودان ** بر مراد او رود کار جهان

  • Seller, ırmaklar muradınca akar, yıldızlar hükmünce hükmeder;
  • سیل و جوها بر مراد او روند ** اختران زان سان که خواهد آن شوند

  • Hayatla ölüm, ona çavuş olur, emrine uyup dilediği yere gider.
  • زندگی و مرگ سرهنگان او ** بر مراد او روانه کو بکو

  • Nereye dilerse baş sağlığı haberi yollar, nereye dilerse kutlu olsun derse…
  • هر کجا خواهد فرستد تعزیت ** هر کجا خواهد ببخشد تهنیت

  • Yolcuların hepsi, onu izler, yolda kalanlar onun tuzağına tutulursa…
  • سالکان راه هم بر گام او ** ماندگان از راه هم در دام او

  • Onun fermanı, onun rızası olmadıkça âlemde hiçbir ağız gülmezse bu adamın hali nasıldır? İşte o haldeyim ben” dedi. 1890
  • هیچ دندانی نخندد در جهان ** بی رضا و امر آن فرمان‌روان

  • Behlûl, padişahım doğru söyledin. Bu hale sahip olduğun nurundan da belli, yüzünden de görünüp durmakta.
  • گفت ای شه راست گفتی همچنین ** در فر و سیمای تو پیداست این

  • Böylesin, hatta yüz mislisin... Doğru ama bunu bir güzelce anlat.
  • این و صد چندینی ای صادق ولیک ** شرح کن این را بیان کن نیک نیک

  • Öyle bir anlat ki duyunca fazilet sahibi de kabul etsin, bir şeyden anlamaz adam da.
  • آنچنانک فاضل و مرد فضول ** چون به گوش او رسد آرد قبول

  • Herkesin aklının ereceği, fikrinin anlayacağı bir tarzda anlat.
  • آنچنانش شرح کن اندر کلام ** که از آن هم بهره یابد عقل عام

  • Söz söyleyen kemal sahibi olursa söz söyleme sofrasını yaydı mı sofrası, her çeşit aşlarla doludur. 1895
  • ناطق کامل چو خوان‌پاشی بود ** خوانش بر هر گونه‌ی آشی بود

  • Hiçbir konuk mahrum kalmaz. Herkes o sofrada kendi gıdasını bulur.
  • که نماند هیچ مهمان بی نوا ** هر کسی یابد غذای خود جدا

  • O sofra, Kur’an’a benzer; Kur’an’ın da yedi manası vardır; alelâde halk da ondan doyar, halkın bilgide, irfanda ileri gelenleri de” dedi.
  • همچو قرآن که بمعنی هفت توست ** خاص را و عام را مطعم دروست

  • Derviş dedi ki: “ Herkesçe şu muhakkaktır ki âlem Allah emrine râm olmuştur.
  • گفت این باری یقین شد پیش عام ** که جهان در امر یزدانست رام

  • O padişahın kaza ve kaderi olmadıkça ağaçtan yaprak bile düşmez.
  • هیچ برگی در نیفتد از درخت ** بی قضا و حکم آن سلطان بخت

  • Allah lokmaya, gir içeri diye emretmedikçe boğazdan lokma bile geçmez. 1900
  • از دهان لقمه نشد سوی گلو ** تا نگوید لقمه را حق که ادخلوا

  • İnsanların yuları, dizgini olan, insanları dilediği yere sürüp götüren istekler de o gani Allah’ın emriyle meydana gelir.
  • میل و رغبت کان زمام آدمیست ** جنبش آن رام امر آن غنیست

  • Yeryüzünde olsun, göklerde olsun… Bir zerre bile onun hükmü olmadıkça kanat çırpmaz, harekete gelemez;
  • در زمینها و آسمانها ذره‌ای ** پر نجنباند نگردد پره‌ای

  • Onun yürür ve kadim fermanı olmadıkça kımıldayamaz bile. Bunu anlatmaya imkân da yoktur, bu hususta ısrar da hoş değil.
  • جز به فرمان قدیم نافذش ** شرح نتوان کرد و جلدی نیست خوش

  • Ağaçların yapraklarını kim sayabilir? Sonu olmayan şey, nasıl söze sığar?
  • کی شمرد برگ درختان را تمام ** بی‌نهایت کی شود در نطق رام

  • Sen şu kadar duy, mademki bütün işler, Allah’ın emrine tabi; Allah’ın emri olmadıkça hiçbir şey olmuyor. 1905
  • این قدر بشنو که چون کلی کار ** می‌نگردد جز بامر کردگار

  • Allah’ın takdiri, kulun rızası olur; kul Allah takdirine rıza verir, onun hükmünü diler, isterse…
  • چون قضای حق رضای بنده شد ** حکم او را بنده‌ی خواهنده شد

  • Zorla yahut sevaba girmek için değil de bu razılık, kendiliğinden meydana gelir, ona hoş görünürse,
  • بی تکلف نه پی مزد و ثواب ** بلک طبع او چنین شد مستطاب

  • Artık o kul yaşamayı bu lezzetli hayattan zevk almak için istemez. Hayatı kendisi için istenen bir şey olmaktan çıkar.
  • زندگی خود نخواهد بهر خوذ ** نه پی ذوقی حیات مستلذ

  • Ezelî emir, neyse ona uyarı hayatla ölüm, onun yanında bir olur.
  • هرکجا امر قدم را مسلکیست ** زندگی و مردگی پیشش یکیست