English    Türkçe    فارسی   

3
2127-2176

  • Bu, şuna benzer: bir duvara herhangi bir nurdur vurur. Duvar o nurun aksetmesine bir vasıtadır.
  • همچو نوری تافته بر حایطی ** حایط آن انوار را چون رابطی

  • Fakat ayın aksi aslına ulaştı mı, yol azıtan kişi ayı kaybeder, övüşü terk eder.
  • لاجرم چون سایه سوی اصل راند ** ضال مه گم کرد و ز استایش بماند

  • Yahut da ay, bir kuyuya akseder, adam da bu aksi görür, başını kuyuya uzatır, bakar durur.
  • یا ز چاهی عکس ماهی وا نمود ** سر بچه در کرد و آن را می‌ستود

  • Methe başlarsa hakikatte ayı metheder, isterse bilgisizlikle ayın aksine yüz tutmuş olsun. 2130
  • در حقیقت مادح ماهست او ** گرچه جهل او بعکسش کرد رو

  • Övüşü aya aittir, ayın aksine ait değil. Fakat birisi, Hakk’ı övmez de mahlûku överse yanlış bir iş yapmış olur ki bu, küfürdür.
  • مدح او مه‌راست نه آن عکس را ** کفر شد آن چون غلط شد ماجرا

  • Bu işi yapan kötülükten yolunu kaybetmiştir. Ay, gökyüzündeyken o, aşağıda sanmıştır.
  • کز شقاوت گشت گم‌ره آن دلیر ** مه به بالا بود و او پنداشت زیر

  • Halk bu put gibi güzellere kapılıp perişan olur; şehvete uyup onlara dokunan pişman olur.
  • زین بتان خلقان پریشان می‌شوند ** شهوت رانده پشیمان می‌شوند

  • Çünkü bir hayale şehvetlenirler, hakikatten çok uzakta kalırlar.
  • زآنک شهوت با خیالی رانده است ** وز حقیقت دورتر وا مانده است

  • Hayale meylin yok mu? Senin için bir kanada benzer. O kanatla uçar, hakikatte yükselirsin. 2135
  • با خیالی میل تو چون پر بود ** تا بدان پر بر حقیقت بر شود

  • Fakat şehvete uydun mu kanadın dökülür, topal kalırsın, o hayal de senden kaçar gider.
  • چون براندی شهوتی پرت بریخت ** لنگ گشتی و آن خیال از تو گریخت

  • Kanadını koru, şehvete kapılma da meyil kanadın seni cennetlere yüceltsin.
  • پر نگه دار و چنین شهوت مران ** تا پر میلت برد سوی جنان

  • Halk kendilerini güzel yaşıyoruz, zevk ve işrette bulunuyoruz sanır ama onlar, bir hayal uğruna kendi kanatlarını kendileri yolarlar.
  • خلق پندارند عشرت می‌کنند ** بر خیالی پر خود بر می‌کنند

  • Bu nükteyi başka bir yerde anlatmak borcum olsun… Şimdi bana mühlet ver, halim yok, susayım.
  • وام‌دار شرح این نکته شدم ** مهلتم ده معسرم زان تن زدم

  • O kavmin Dekukî’ye uyması
  • اقتدا کردن قوم از پس دقوقی

  • Dekukî, namaz kıldırmak üzere onların önüne geçti, o kadar birleştiler, o kadar kaynaştılar ki sanki onlar atlas bir kumaştı, Dekukî de o kumaşın sırması, süsü! 2140
  • پیش در شد آن دقوقی در نماز ** قوم همچون اطلس آمد او طراز

  • O padişahlar, saf olup o ünlü imama uydular.
  • اقتدا کردند آن شاهان قطار ** در پی آن مقتدای نامدار

  • Tekbir getirince kurbanlık koç gibi âlemden çıktılar.
  • چونک با تکبیرها مقرون شدند ** همچو قربان از جهان بیرون شدند

  • Ey ulu tekbirin manası şudur: Yarabbi, huzurunda kurbanız.
  • معنی تکبیر اینست ای امام ** کای خدا پیش تو ما قربان شدیم

  • Koyun keserken “Allahu ekber-Allah uludur” dersin ya o geberesi nefsi keserken de bu söz söylenir.
  • وقت ذبح الله اکبر می‌کنی ** همچنین در ذبح نفس کشتنی

  • Ten İsmail’e benzer, can Halil’e, can bu semiz bedeni yaptırdı da tekbir getirdi mi, 2145
  • تن چو اسمعیل و جان همچون خلیل ** کرد جان تکبیر بر جسم نبیل

  • Ten kesilir, şehvetlerden hırslardan kurtulur, besmeleyle kesilmiş temiz bir kurban haline gelir.
  • گشت کشته تن ز شهوتها و آز ** شد به بسم الله بسمل در نماز

  • Kıyamette olduğu gibi Hak huzurunda saf kurulur, hesaba, Allah ile konuşup görüşmeye girişilir.
  • چون قیامت پیش حق صفها زده ** در حساب و در مناجات آمده

  • Allah huzurunda, gözyaşları dökerek ayakta durmak, kıyamet gününde kabirden kalkıp mahşer yerinde dikilmeye benzer.
  • ایستاده پیش یزدان اشک‌ریز ** بر مثال راست‌خیز رستخیز

  • Hak, “Sana bunca zamandır mühlet verdim, bana ne getirdin?
  • حق همی‌گوید چه آوردی مرا ** اندرین مهلت که دادم من ترا

  • Ömrünü neyle bitirdin, verdiğim gıdayı, ihsan ettiğim kuvveti ne uğruna mahvettin, 2150
  • عمر خود را در چه پایان برده‌ای ** قوت و قوت در چه فانی کرده‌ای

  • Gözünün nurunu nerelerde tükettin, beş duygunu nerelerde yıprattın?
  • گوهر دیده کجا فرسوده‌ای ** پنج حس را در کجا پالوده‌ای

  • Gözünü, kulağını, aklını, arşa ait bütün cevherlerini harcadın… ferş âleminden bunlara karşılık ne satın aldın?
  • چشم و هوش و گوش و گوهرهای عرش ** خرج کردی چه خریدی تو ز فرش

  • Sana kazma ve bel gibi el ve ayak verdim. Onları sana bizzat ben bağışlamıştım, ne yaptın onları?” der.
  • دست و پا دادمت چون بیل و کلند ** من ببخشیدم ز خود آن کی شدند

  • Hak’tan buna benzer seni dertlere uğratan yüz binlerce haberler gelir.
  • همچنین پیغامهای دردگین ** صد هزاران آید از حضرت چنین

  • Kıyamdayken kula gelen bu haberlerden kul utanır, iki büklüm olur, rükûa varır. 2155
  • در قیام این کفتها دارد رجوع ** وز خجالت شد دوتا او در رکوع

  • Utanmadan ayakta durmaya kudreti kalmaz, rükûda Allah’ı tespih eder.
  • قوت استادن از خجلت نماند ** در رکوع از شرم تسبیحی بخواند

  • Allah’tan “Başını kaldır, rükûdan kıyama dön de Allah’ın sorgularına birer birer cevap ver” fermanı gelir.
  • باز فرمان می‌رسد بردار سر ** از رکوع و پاسخ حق بر شمر

  • O utanan kul, rükûdan başını kaldırır. Fakat olgun bir iş yapamamış olduğundan bu sefer yüzüstü düşer.
  • سر بر آرد از رکوع آن شرمسار ** باز اندر رو فتد آن خام‌کار

  • Yine emir gelir: “ Başını kaldır, secdeden kalk da yaptıklarından haber ver!”
  • باز فرمان آیدش بردار سر ** از سجود و وا ده از کرده خبر

  • Tekrar utana utana başını kaldırır ama yine yılan gibi yüzüstü düşüverir! 2160
  • سر بر آرد او دگر ره شرمسار ** اندر افتد باز در رو همچو مار

  • Allah, tekrar “ Başını kaldır da şöyle. Kıldan kıla yaptıklarını araştırmak istiyorum” der.
  • باز گوید سر بر آر و باز گو ** که بخواهم جست از تو مو بمو

  • Artık ayakta durmaya kuvveti kalmadığından, Allah’ın heybetli hitabı, canına tesir etmiş olduğundan,
  • قوت پا ایستادن نبودش ** که خطاب هیبتی بر جان زدش

  • O ağır yükün altında, yere oturur. Allah “Söyle bana…
  • پس نشیند قعده زان بار گران ** حضرتش گوید سخن گو با بیان

  • Sana nimet verdim, nasıl şükrettin? Sermaye verdim, hadi, göster kazandığını!” der.
  • نعمتت دادم بگو شکرت چه بود ** دادمت سرمایه هین بنمای سود

  • Kul, sağ yanına dönüp peygamberlere, o ululara selâm verir; 2165
  • رو بدست راست آرد در سلام ** سوی جان انبیا و آن کرام

  • “Padişahlar, bu kötü kişiye şefaat edin… Ayağım da balçıkta kaldı, kilimim de” der.
  • یعنی ای شاهان شفاعت کین لیم ** سخت در گل ماندش پای و گلیم

  • Namazda sağ tarafa selâm vermek, kıyamette Allah’ın hesaba çekmesinden korkarak peygamberlerden yardım dilemeye, onlardan şefaat istemeye işarettir
  • بیان اشارت سلام سوی دست راست در قیامت از هیبت محاسبه حق از انبیا استعانت و شفاعت خواستن

  • Peygamberler, “Çareye başvuracak gün geçti. O orada yapılacak bir şeydi, elde alet oradaydı, orada kaldı!
  • انبیا گویند روز چاره رفت ** چاره آنجا بود و دست‌افزار زفت

  • A bahtsız kişi, git oradan, sen vakitsiz öten bir horozsun. Bırak bizi, kanımıza bulaşma!” derler.
  • مرغ بی‌هنگامی ای بدبخت رو ** ترک ما گو خون ما اندر مشو

  • Bunun üzerine sol tarafa baş çevirir, hısımından akrabasından yardım ister. Onlar da “ Sus!”
  • رو بگرداند به سوی دست چپ ** در تبار و خویش گویندش که خپ

  • Allah’a kendin cevap ver. Bizi kim oluyoruz ki? Bizden el çek!” derler. 2170
  • هین جواب خویش گو با کردگار ** ما کییم ای خواجه دست از ما بدار

  • Ne bu yandan bir çare olur, ne o yandan. O biçarenin canı da yüz parça olur!
  • نه ازین سو نه از آن سو چاره شد ** جان آن بیچاره‌دل صد پاره شد

  • Herkesten ümidini keser de ellerini açar, duaya başlar:
  • از همه نومید شد مسکین کیا ** پس برآرد هر دو دست اندر دعا

  • Yarabbi, herkesten ümidim kesildi. Evvel de sensin, âhir de sen; senden başka önü, sonu olmayan yok, diye niyaza koyulur.
  • کز همه نومید گشتم ای خدا ** اول و آخر توی و منتها

  • Namazdaki bu hoş işaretleri gör de bunun eninde sonunda böyle olacağını bil!
  • در نماز این خوش اشارتها ببین ** تا بدانی کین بخواهد شد یقین

  • Namaz yumurtasından civcivi çıkara gör, yerden tane toplayan yolsuz yordamsız kuş gibi yere başvurup durma! 2175
  • بچه بیرون آر از بیضه نماز ** سر مزن چون مرغ بی تعظیم و ساز

  • Dekukî’nin namazdayken garkolmak üzere bulunan bir gemideki halkın feryadını duyması
  • شنیدن دقوقی در میان نماز افغان آن کشتی کی غرق خواست شدن

  • Dekukî, o kıyıda namaz kıldırmak üzere imam oldu, onlar da arkasında saf olup namaza durdular.
  • آن دقوقی در امامت کرد ساز ** اندر آن ساحل در آمد در نماز