English    Türkçe    فارسی   

3
217-266

  • Yoldaş, sana yol göstereyim, yoldaşın olayım. Bu ince yolda ben sana kılavuzum” der.
  • ره نمایم همرهت باشم رفیق ** من قلاووزم درین راه دقیق

  • Fakat ne kılavuzdur o, ne de yol bilir. Yusuf, o kurt huylunun yanına az var!
  • نه قلاوزست و نه ره داند او ** یوسفا کم رو سوی آن گرگ‌خو

  • İhtiyat ona derler ki seni bu dünyanın yağlı, ballı şeyleri, bu âlemin tuzakları, hileleri aldatmasın.
  • حزم این باشد که نفریبد ترا ** چرب و نوش و دامهای این سرا

  • Çünkü bu âlemin ne tadı vardı, ne tuzu. Sihir okur da kulağına üfler durur. 220
  • که نه چربش دارد و نه نوش او ** سحر خواند می‌دمد در گوش او

  • “Ey nur gibi apaydın adam, ev senin sen de benimsin” der.
  • که بیا مهمان ما ای روشنی ** خانه آن تست و تو آن منی

  • İhtiyat ona derler ki “Midem dolgun tokum”, yahut “Hastayım, bu mezardan hastalandım”,
  • حزم آن باشد که گویی تخمه‌ام ** یا سقیمم خسته‌ی این دخمه‌ام

  • Yâhut “ Başım ağrıyor, sen bunu geçirmeye bak” yahut da “ Benim dayımın oğlu çağırdı, davetliyim” deyip başından savasın.
  • یا سرم دردست درد سر ببر ** یا مرا خواندست آن خالو پسر

  • Çünkü bir şerbeti bile zehirlerle sunar, tatlısı vücudunda yaralar, bereler meydana getirir.
  • زانک یک نوشت دهد با نیشها ** که بکارد در تو نوشش ریشها

  • Sana elli, altmış bile verse ey balık, o verdiği şey, oltada ettir. 225
  • زر اگر پنجاه اگر شصتت دهد ** ماهیا او گوشت در شستت دهد

  • Verdi, farz edelim, fakat o hilebaz nereden verecek? Hilebazın sözü çürümüş cevizdir.
  • گر دهد خود کی دهد آن پر حیل ** جوز پوسیدست گفتار دغل

  • Onun gürültüsü aklını alır, beynini altüst eder. Yüz binlerce aklı bile bir pula saymaz.
  • ژغژغ آن عقل و مغزت را برد ** صد هزاران عقل را یک نشمرد

  • Dostun, kesendir, hurcundur, Ramin’sen Vise’den başkasını arama.
  • یار تو خرجین تست و کیسه‌ات ** گر تو رامینی مجو جز ویسه‌ات

  • Vise de sensin, mâşukun da sen. Bu zâhiri şeylerin hepsi sana âfettir.
  • ویسه و معشوق تو هم ذات تست ** وین برونیها همه آفات تست

  • İhtiyat ona derler ki seni davet ettiler mi bunlar, benim sarhoşum bunlar benim dostum, beni seviyorlar, beni istiyorlar demeyesin. 230
  • حزم آن باشد که چون دعوت کنند ** تو نگویی مست و خواهان منند

  • Davetlerini, kuşlara çalınan ıslık bil. Avcı, pusuda gizlidir de kuş gibi örter durur.
  • دعوت ایشان صفیر مرغ دان ** که کند صیاد در مکمن نهان

  • Önüne de seslenen, öten, çığıran budur zannını vermek için bir ölü kuş koymuş.
  • مرغ مرده پیش بنهاده که این ** می‌کند این بانگ و آواز و حنین

  • Kuşlar… Onu kendi cinsinden sanıp toplanırlar. O da onların derilerini yüzer.
  • مرغ پندارد که جنس اوست او ** جمع آید بر دردشان پوست او

  • Ancak Allah hangi kuşa ihtiyat ve tedbir duygusu vermişse o kuş o taneye, o tuzağa aldanıp gelmez.
  • جز مگر مرغی که حزمش داد حق ** تا نگردد گیج آن دانه و ملق

  • İhtiyatsızlık, tedbirsizlik, pişmanlıktan ibarettir. Bunu anlatan şu hikâyeyi de dinle. 235
  • هست بی حزمی پشیمانی یقین ** بشنو این افسانه را در شرح این

  • Köylünün şehirliyi aldatıp yalancıktan ve birçok ısrarla köye çağırması
  • فریفتن روستایی شهری را و بدعوت خواندن بلابه و الحاح بسیار

  • Kardeş, eskiden bir şehirliye köylünün tanışıklığı vardı.
  • ای برادر بود اندر ما مضی ** شهریی با روستایی آشنا

  • Köylü, şehre geldikçe şehirlinin mahallesine çadır kurar, evine kurulup otururdu.
  • روستایی چون سوی شهر آمدی ** خرگه اندر کوی آن شهری زدی

  • İki ay, üç ay ona konuk olur, dükkânına geçer oturur, sofrasına çökerdi.
  • دو مه و سه ماه مهمانش بدی ** بر دکان او و بر خوانش بدی

  • Şehirli, köylünün ne ihtiyacı varsa bedavaya yerine getirir, düzer koşardı.
  • هر حوایج را که بودش آن زمان ** راست کردی مرد شهری رایگان

  • Köylü bir gün yüzünü şehirliye döndü de dedi ki: “A efendim, sen hiç köye gelmez, hiç seyre seyrana çıkmaz mısın? 240
  • رو به شهری کرد و گفت ای خواجه تو ** هیچ می‌نایی سوی ده فرجه‌جو

  • Allah aşkına olsun bütün oğullarını getir. Şimdi tam gül mevsimi, ilkbahar.
  • الله الله جمله فرزندان بیار ** کین زمان گلشنست و نوبهار

  • Yahut da yazın meyve zamanı gel de hizmetine kemer kuşanayım.
  • یا بتابستان بیا وقت ثمر ** تا ببندم خدمتت را من کمر

  • Soyunu sopunu, çoluk çocuğunu, akrabalarını getir, köyümüzde üç, dört ay kal.
  • خیل و فرزندان و قومت را بیار ** در ده ما باش سه ماه و چهار

  • Bahar çağında köy pek hoş olur, çayırlık, çimenlik, gönle ferah veren gönül çeken lâlelik kesilir”
  • که بهاران خطه‌ی ده خوش بود ** کشت‌زار و لاله‌ی دلکش بود

  • Şehirli, başından savmak için ona vaatte bulundu, vaadinin üstünden de sekiz yıl geçti. 245
  • وعده دادی شهری او را دفع حال ** تا بر آمد بعد وعده هشت سال

  • Köylü, her yıl “Ne vakit geleceksin. Kış gelip çattı” der,
  • او بهر سالی همی‌گفتی که کی ** عزم خواهی کرد کامد ماه دی

  • O da “Bu yıl filan yerden konuk geldi.
  • او بهانه ساختی کامسال‌مان ** از فلان خطه بیامد میهمان

  • Müsaade edin de gelecek yıl, işten, güçten kurtulursam gelirim” der,
  • سال دیگر گر توانم وا رهید ** از مهمات آن طرف خواهم دوید

  • Köylü “ Ailem, ey kerem sahibi, çoluğunu, çocuğunu bekleyip duruyor” diye karşılık verirdi.
  • گفت هستند آن عیالم منتظر ** بهر فرزندان تو ای اهل بر

  • Her yıl leylek gelince köylü de gelir, şehirlinin evine konardı. 250
  • باز هر سالی چو لکلک آمدی ** تا مقیم قبه‌ی شهری شدی

  • Şehirli, her yıl altınından, malından köylüye harceder, onun üstüne kanat gererdi.
  • خواجه هر سالی ز زر و مال خویش ** خرج او کردی گشادی بال خویش

  • Nihayet son defa o yiğit köylü, tam üç ay şehirliye misafir oldu, o da, ona sabah akşam sofra yaydı, yedirdi, içirdi.
  • آخرین کرت سه ماه آن پهلوان ** خوان نهادش بامدادان و شبان

  • Köylü, utanıp yine “Efendim, kaç keredir vadettin, beni kaç kere beni kaç keredir aldattın bu, niceyedir?” dedi.
  • از خجالت باز گفت او خواجه را ** چند وعده چند بفریبی مرا

  • Şehirli dedi ki: “Canım da, bedenim de buluşmayı isteyip duruyor ama her hareket, onun takdiriyle.
  • گفت خواجه جسم و جانم وصل‌جوست ** لیک هر تحویل اندر حکم هوست

  • İnsan yelkenli gemiye benzer. Rüzgârı estiren bakalım onu ne yana sürecek?” 255
  • آدمی چون کشتی است و بادبان ** تا کی آرد باد را آن بادران

  • Köylü, yine şehirliye antlar vererek “ Ey kerem sahibi, çoluğunu çocuğunu al, gel de ikramı gör” deyip.
  • باز سوگندان بدادش کای کریم ** گیر فرزندان بیا بنگر نعیم

  • Elini tuttu. Üç kere ant verdi, “Allah için olsun gayret et, tez gel” dedi.
  • دست او بگرفت سه کرت بعهد ** کالله الله زو بیا بنمای جهد

  • Bunun üstüne on yıl geçti. Her yıl böyle lâflar eder, tatlı tatlı vaatlerde bulunurdu.
  • بعد ده سال و بهر سالی چنین ** لابه‌ها و وعده‌های شکرین

  • Şehirlinin çocukları “Baba ay da sefer eder, bulut da gölge de.
  • کودکان خواجه گفتند ای پدر ** ماه و ابر و سایه هم دارد سفر

  • Köylü bunca hakkın geçti. Onun için nice zahmetler çektin. 260
  • حقها بر وی تو ثابت کرده‌ای ** رنجها در کار او بس برده‌ای

  • O da, sen ona konuk olasın da hiç olmazsa bu hakların bir kısmını olsun ödemek ister.
  • او همی‌خواهد که بعضی حق آن ** وا گزارد چون شوی تو میهمان

  • Bize, onu kandırın, köye getirin diye gizlice birçok ricalarda bulundu” dediler.
  • بس وصیت کرد ما را او نهان ** که کشیدش سوی ده لابه‌کنان

  • Şehirli dedi ki: “Yavrucuğum, doğru ama iyilik ettiğin kişinin şerrinden sakın demişler.
  • گفت حقست این ولی ای سیبویه ** اتق من شر من احسنت الیه

  • Dostluk, son demdedir. Korkarım ki bir şey olur da tohum bozulur”
  • دوستی تخم دم آخر بود ** ترسم از وحشت که آن فاسد شود

  • Sohbet vardır, keskin bir kılıca benzer, bostanı, ekini kış gibi kesip biçer. 265
  • صحبتی باشد چو شمشیر قطوع ** همچو دی در بوستان و در زروع

  • Sohbet vardır, ilkbahar gibidir. Her tarafı yapar, sayısız meyveler verir.
  • صحبتی باشد چو فصل نوبهار ** زو عمارتها و دخل بی‌شمار