English    Türkçe    فارسی   

3
2874-2923

  • Bu yapılan işleri de eserleriyle çift yarattık… Bir amelde bulundun mu mutlaka eşi de zuhur eder.
  • جفت کردیم این عمل را با اثر ** چون رسد جفتی رسد جفتی دگر

  • Birisi gelip bir karının kocasını esir ederek götürse karısı, kocasını araya araya çıkagelir. 2875
  • چون رباید غارتی از جفت شوی ** جفت می‌آید پس او شوی‌جوی

  • Sen de bir kere daha bu tuzağa geldin, bir kere daha tövbenin gözüne toprak serptin!
  • بار دیگر سوی این دام آمدیت ** خاک اندر دیده‌ی توبه زدیت

  • Tövbeleri kabul eden, suçluları yargılayan Allah, tekrar o düğümü çözdü de “Kendine gel… Bu tarafa yüz tutma” dedi.
  • بازتان تواب بگشاد از گره ** گفت هین بگریز روی این سو منه

  • Fakat tekrar unutkanlık pervanesi geldi, canınızı ateşe doğru sürükledi!
  • باز چون پروانه‌ی نسیان رسید ** جانتان را جانب آتش کشید

  • Ey pervane, öyle çok unutkan olma, öyle pek şüpheye düşme… Yanan kanadına bak bir kere!
  • کم کن ای پروانه نسیان و شکی ** در پر سوزیده بنگر تو یکی

  • Ateşten kurtuldun mu bu kurtuluşun şükrü, bir daha tane olan yere hiç uğramamandır. 2880
  • چون رهیدی شکر آن باشد که هیچ ** سوی آن دانه نداری پیچ پیچ

  • Uğrama da şükrettikçe Allah sana tuzaksız, düşman korkusundan uzak bir nimet ihsan etsin.
  • تا ترا چون شکر گویی بخشد او ** روزیی بی دام و بی خوف عدو

  • Allah’ın sizi azat etmesine karşılık şükretmeniz, Allah nimetini anmanız gerek.
  • شکر آن نعمت که‌تان آزاد کرد ** نعمت حق را بباید یاد کرد

  • Nice zahmetlere, nice belâlara düştün de “ Yarabbi, beni bu tuzaktan kurtar…
  • چند اندر رنجها و در بلا ** گفتی از دامم رها ده ای خدا

  • Sana itaat edeyim, ibadetlerde bulunayım, Şeytan’ın gözüne toprak serpeyim” dedi.
  • تا چنین خدمت کنم احسان کنم ** خاک اندر دیده‌ی شیطان زنم

  • Köpeklerin, her kış mevsimi “Yaz gelince kışın barınmak için kendimize bir ev kuralım” diye ahdetmeleri
  • حکایت نذر کردن سگان هر زمستان کی این تابستان چون بیاید خانه سازیم از بهر زمستان را

  • Kış geldi mi köpek ezilir, büzülür. Kışın soğuğu onu perişan bir hale kor. 2885
  • سگ زمستان جمع گردد استخوانش ** زخم سرما خرد گرداند چنانش

  • “Kışa dayanamıyorum sağ olursam taştan bir ev kurmam lazım.
  • کو بگوید کین قدر تن که منم ** خانه‌ای از سنگ باید کردنم

  • Yaz gelince dişimle tırnağımla çalışıp çabalayayım, kışın barınmak için bir taş ev kurayım” der.
  • چونک تابستان بیاید من بچنگ ** بهر سرما خانه‌ای سازم ز سنگ

  • Fakat yaz gelip de ısındı mı kellesi, kemiği yerine geldi mi, ilikleri, kemikleri kızışıp derisi gerildi mi,
  • چونک تابستان بیاید از گشاد ** استخوانها پهن گردد پوست شاد

  • Kendisini koskocaman görür de “İyi ama ben hangi eve sığarım ki?” der.
  • گوید او چون زفت بیند خویش را ** در کدامین خانه گنجم ای کیا

  • İrileşir, ayağını çeker… Tembel tembel, karnı tok sırtı pek, kendisine güvenmiş bir halde bir gölgeye çekilir. 2890
  • زفت گردد پا کشد در سایه‌ای ** کاهلی سیری غری خودرایه‌ای

  • Gönlü “Bir ev kur” derse de o, “Söyle be yahu, ben nasıl olur da bir eve sığarım ki?” diye cevap verir.
  • گویدش دل خانه‌ای ساز ای عمو ** گوید او در خانه کی گنجم بگو

  • Sen de bir belâya, bir musibete düştün mü büzülürsün, hırs kemiklerin bitişir; küçülür, kalırsın.
  • استخوان حرص تو در وقت درد ** درهم آید خرد گردد در نورد

  • “Tövbeden bir ev kurayım, kışın o evceğizde barınayım” dersin.
  • گویی از توبه بسازم خانه‌ای ** در زمستان باشدم استانه‌ای

  • Fakat dertten kurtuldun da hırsın büyüdü mü köpek gibi ev sevdası geçer gider.
  • چون بشد درد و شدت آن حرص زفت ** همچو سگ سودای خانه از تو رفت

  • Nimete şükretmek, nimetten daha hoştur. Şükreden kişi, hiç şükretmeyi bırakır da nimet sevdasına düşer mi? 2895
  • شکر نعمت خوشتر از نعمت بود ** شکرباره کی سوی نعمت رود

  • Şükür, nimetin canıdır, nimetse deriye benzer. Çünkü seni sevgiliye kadar ulaştıran şükürdür.
  • شکر جان نعمت و نعمت چو پوست ** ز آنک شکر آرد ترا تا کوی دوست

  • Nimet, insana gaflet verir, şükürse uyandırır. Padişahın şükür tuzağıyla nimet avlamaya gör!
  • نعمت آرد غفلت و شکر انتباه ** صید نعمت کن بدام شکر شاه

  • Şükür nimeti, gözünü doyurur, seni bey yapar. Bu suretle de yoksullara yüzlerce nimet bağışlarsın.
  • نعمت شکرت کند پرچشم و میر ** تا کنی صد نعمت ایثار فقیر

  • Allah yemeğinden ye, doy da senden oburluk, tamah ve şuna buna ihtiyacını arz etme illeti geçsin.
  • سیر نوشی از طعام و نقل حق ** تا رود از تو شکم‌خواری و دق

  • Münkirlerin, Peygamberleri nasihatten menetmeleri ve Cebriler gibi delil getirmeleri
  • منع کردن انبیا را از نصیحت کردن و حجت آوردن جبریانه

  • Onlar dediler ki: “A öğütçüler, iyi söylüyorsunuz ama bu köyde adam olsa! 2900
  • قوم گفتند ای نصوحان بس بود ** اینچ گفتید ار درین ده کس بود

  • Allah, bizim gönlümüzü kilitledi, kimse Allah’tan ileri geçemez ki.
  • قفل بر دلهای ما بنهاد حق ** کس نداند برد بر خالق سبق

  • Her şeyi düzüp koşan Allah, bizi de böyle düzdü koştu. Kimse bu dedikoduyla kaderimizi değiştiremez.
  • نقش ما این کرد آن تصویرگر ** این نخواهد شد بگفت و گو دگر

  • Taşa istersen tam yüzyıl boyuna lâl olsana de… Eskiye tam yüzyıl yenilen diye söyle dur.
  • سنگ را صد سال گویی لعل شو ** کهنه را صد سال گویی باش نو

  • Toprağa yüzyıl su gibi arı duru ol desen, suya bal ol, süt kesil desen ne fayda!
  • خاک را گویی صفات آب گیر ** آب را گویی عسل شو یا که شیر

  • Gökleri ve göklerdeki şeyleri yaratan… Suyu, toprağı ve topraktakileri halk eden Allah, 2905
  • خالق افلاک او و افلاکیان ** خالق آب و تراب و خاکیان

  • Göğe dönmeyi takdir etmiş, onu saf bir hale getirtmiş… Suyla toprağa da bulanıklık vermiştir.
  • آسمان را داد دوران و صفا ** آب و گل را تیره رویی و نما

  • Gayri nasıl olur da gökyüzü bulanır, suyla balçık durulur?
  • کی تواند آسمان دردی گزید ** کی تواند آب و گل صفوت خرید

  • Allah, hepsine bir şey takdir etmiştir. Bir dağ, çalışmakla saman çöpü olur mu hiç?
  • قسمتی کردست هر یک را رهی ** کی کهی گردد بجهدی چون کهی

  • Cebrîlerin Peygamberlerin cevabı
  • جواب انبیا علیهم السلام مر جبریان را

  • Peygamberler dediler ki: “Evet… Allah, çekinip kurtulmaya imkan bulunmayan sıfatlar yaratmıştır.
  • انبیا گفتند کاری آفرید ** وصفهایی که نتان زان سر کشید

  • Fakat arızi sıfatlar da yarattı ki onları terk etmek mümkündür; herkesin nefretini kazanan kişi, o sıfatları terk eder, huylarından vazgeçerse herkesin sevgisini kazanır, herkes ondan razı olur. 2910
  • و آفرید او وصفهای عارضی ** که کسی مبغوض می‌گردد رضی

  • Taşa altın ol demek beyhudedir ama bakıra altın ol dersen yeri var; bakır pekâlâ altın olabilir.
  • سنگ را گویی که زر شو بیهده‌ست ** مس را گویی که زر شو راه هست

  • Kuma toprak ol dersen âcizdir, toprak olamaz. Fakat toprağa balçık ol desen bu söz yerindedir, toprak, balçık olabilir.
  • ریگ را گویی که گل شو عاجزست ** خاک را گویی که گل شو جایزست

  • Allah, insana topallık, yassı, burunluluk, körlük gibi çaresiz illetler vermiştir ama,
  • رنجها دادست کان را چاره نیست ** آن بمثل لنگی و فطس و عمیست

  • Ağız, yüz çarpıklığı, yahut baş ağrısı gibi bazı illetler de vermiştir ki bunlara çare vardır.
  • رنجها دادست کان را چاره هست ** آن بمثل لقوه و درد سرست

  • Allah bu ilâçları, insanlara iyilik vermek için yarattı. Dertler, devalar saçma değil ya! 2915
  • این دواها ساخت بهر ایتلاف ** نیست این درد و دواها از گزاف

  • Hatta dertlerin çoğunun devası, çaresi vardır. Adamakıllı aradın, üstüne düştün mü ele geçer!”
  • بلک اغلب رنجها را چاره هست ** چون بجد جویی بیاید آن بدست

  • Kâfirlerin tekrar Cebrîce deliller getirmeleri
  • مکرر کردن کافران حجتهای جبریانه را

  • Onlarsa “Bu, bizim derdimiz, deva kabul eder dert değil.
  • قوم گفتند ای گروه این رنج ما ** نیست زان رنجی که بپذیرد دوا

  • Siz yıllarca öğütler verdiniz, afsunlar okudunuz. Bizim de her lâhza derdimiz arttı, bağımız kuvvetlendi.
  • سالها گفتید زین افسون و پند ** سخت‌تر می‌گشت زان هر لحظه بند

  • Eğer bu hastalık, iyileşecek bir hastalık olsaydı nihayet bir zerresi olsun geçerdi.
  • گر دوا را این مرض قابل بدی ** آخر از وی ذره‌ای زایل شدی

  • İnsan susuzluk hastalığına uğrarsa içtiği su, ciğere gitmez… Denizi içse başka bir yere gider. 2920
  • سده چون شد آب ناید در جگر ** گر خورد دریا رود جایی دگر

  • Nihayet el ayak şişer... Su içmek, susuzluğu bir türlü geçirmez” dediler.
  • لاجرم آماس گیرد دست و پا ** تشنگی را نشکند آن استقا

  • Peygamberlerin, tekrar onlara cevap vermeleri
  • باز جواب انبیا علیهم السلام ایشان را

  • Peygamberler dediler ki: “Ümitsizliğe düşmek kötüdür. Allah’ın ihsan ve rahmetlerine son yoktur.
  • انبیا گفتند نومیدی بدست ** فضل و رحمتهای باری بی‌حدست

  • Böyle bir ihsan sahibinden ümit kesmek hiç de yaraşmaz. Bu rahmete el atın, yapışın!
  • از چنین محسن نشاید ناامید ** دست در فتراک این رحمت زنید