عبرت و بیداری از یزدان طلب ** نه از کتاب و از مقال و حرف و لب
Adam, Musa menettikçe kızıştı, üstüne düştü. Zaten insan, bir şey menedildi mi, o şeye haris olur, büsbütün üstüne düşer!
گرمتر شد مرد زان منعش که کرد ** گرمتر گردد همی از منع مرد
Dedi ki: “Ya Musa, nurun parlayınca her şey, kadrini, kıymetini, senin sayende buldu.
گفت ای موسی چو نور تو بتافت ** هر چه چیزی بود چیزی از تو یافت
Beni bu muradımdan mahrum etmek lütfuna düşmez ey cömert er!
مر مرا محروم کردن زین مراد ** لایق لطفت نباشد ای جواد
Bu zamanda Allah’ın vekili sensin. Muradımı vermezsen beni meyus edersin.“3275
این زمان قایم مقام حق توی ** یاس باشد گر مرا مانع شوی
Musa, “Yarabbi, taşlanmış Şeytan, bu saf adamla alay mı ediyor?
گفت موسی یا رب این مرد سلیم ** سخره کردستش مگر دیو رجیم
Öğretsem ziyankârlardan olacak, öğretmesem gönlüme bir kötülük gelecek“ dedi.
گر بیاموزم زیانکارش بود ** ور نیاموزم دلش بد میشود
Allah dedi ki: “Ya Musa, öğret… Çünkü biz, keremimizden hiçbir duayı asla reddetmeyiz.
گفت ای موسی بیاموزش که ما ** رد نکردیم از کرم هرگز دعا
Musa dedi ki: “Yarabbi, sonra pişman olacak, elini dişleyecek, elbiselerini yırtacak.
گفت یا رب او پشیمانی خورد ** دست خاید جامهها را بر درد
Kudret, herkesin harcı değil… Aciz, Allah’tan çekinen kişiye sermayedir.3280
نیست قدرت هر کسی را سازوار ** عجز بهتر مایهی پرهیزکار
Eli bir şeye erişmeyen, Allah’tan korktu, çekindi, kendisini ibadete verdi… Yoksulluk, işte yüzden daima övünülecek bir şeydir!
فقر ازین رو فخر آمد جاودان ** که به تقوی ماند دست نارسان
Zengin zenginliği yüzünden Allah tapısından reddedildi. Çünkü kudreti var; sabrı terk etti, dilediğini yapıverdi!
زان غنا و زان غنی مردود شد ** که ز قدرت صبرها بدرود شد
Acizlik, yoksulluk, insana hırslarla, gamlarla dolu olan nefis belâsından aman verir.
آدمی را عجز و فقر آمد امان ** از بلای نفس پر حرص و غمان
Gam, olmayacak dileklerden meydana gelir. Çünkü gulyabanilere avlanmış olan insan, o olmayacak dileklere alışmış, onlarla huylanmıştır.
آن غم آمد ز آرزوهای فضول ** که بدان خو کرده است آن صید غول
Toprak yiyen, toprak ister; o biçare gülbeşekerden hoşlanmaz, gülbeşekeri hazmedemez!”3285
آرزوی گل بود گلخواره را ** گلشکر نگوارد آن بیچاره را
Ulu Allah’tan, Musa’ya dileğinden bir kısmını olsun öğret… diye vahiy gelmesi
وحی آمدن از حق تعالی به موسی کی بیاموزش چیزی کی استدعا کند یا بعضی از آن
Allah, Musa’ya “Ya Musa, sen onun dileğini ver de elini aç, dilediğini yapsın!“ dedi.
گفت یزدان تو بده بایست او ** برگشا در اختیار آن دست او
Dileğini yapmak kudreti, ibadetin tuzudur, lezzetidir. Yoksa bu gökyüzü de ihtiyarsız dönüp durmada.
اختیار آمد عبادت را نمک ** ورنه میگردد بناخواه این فلک
Fakat düşünüşünden dolayı ne bir sevaba girer, ne bir günaha. Çünkü hesap vakti sevap ta ihtiyarî olarak yapılan işe verilir, azap da!
گردش او را نه اجر و نه عقاب ** که اختیار آمد هنر وقت حساب
Zaten bütün âlem Allah’ı tesbik eder… Fakat bu zoraki tesbihten, bir sevap elde edilemez.
جمله عالم خود مسبح آمدند ** نیست آن تسبیح جبری مزدمند
Erin eline kılıcı ver, onu acizlikten kurtar, onu kudret sahibi yap da ya gazi olsun, ya yol kesici eşkıya!3290
تیغ در دستش نه از عجزش بکن ** تا که غازی گردد او یا راهزن
Âdem, “Keremnâ” sırrına, dilediğini yapabilme kudretiyle erişti… İnsanların yarısı bal arısı oldu, yarısı yılan!
زانک کرمنا شد آدم ز اختیار ** نیم زنبور عسل شد نیم مار
Müminler, bal arısı gibi bal madeni oldular… Kâfirler, yılan gibi zehir madeni!
مومنان کان عسل زنبوروار ** کافران خود کان زهری همچو مار
Çünkü mümin, seçilmiş, helâl otlar yer, tükürüğü bile bal arısı gibi hayat verir!
زانک مومن خورد بگزیده نبات ** تا چو نحلی گشت ریق او حیات
Kâfire gelince, irin şerbeti içer, gıdasından da zehir meydana gelir!
باز کافر خورد شربت از صدید ** هم ز قوتش زهر شد در وی پدید
Allah ilhamına erenler, hayatın ta kendisi kesilirler, hava ve hevesle süslenenler ise ölüm zehiri!3295
اهل الهام خدا عین الحیات ** اهل تسویل هوا سم الممات
İyilik edenler, ihtiyarlarıyla iyilik ederler, uyanık hareketleriyle kendilerini korurlar da o yüzden övülürler, takdir edilirler. Cihandaki bu medihler, bu takdirler, hep ihtiyar yüzünden meydana gelir.
در جهان این مدح و شاباش و زهی ** ز اختیارست و حفاظ آگهی
Külhaniler, zindanda oldukça Allah’tan çekinirler, zahit olurlar, Allah’ı anarlar!
جمله رندان چونک در زندان بوند ** متقی و زاهد و حقخوان شوند
Fakat kudret gitti mi amel kesada uğrar… Kendine gel de ecel, sermayeyi elden almasın!
چونک قدرت رفت کاسد شد عمل ** هین که تا سرمایه نستاند اجل
Kendine gel… Kudretin, kâr elde etmek için bir sermayedir. Kudret zamanını kaçırma, kıymetini bil!
قدرتت سرمایهی سودست هین ** وقت قدرت را نگه دار و ببین
İnsan, “Kerremna“ kır atına binmiş, ihtiyar dizginini de akıl eline vermiştir.3300
آدمی بر خنگ کرمنا سوار ** در کف درکش عنان اختیار
Musa, tekrar ona şefkatle öğüt vererek “İsteğin seni mahcup eder, yüzünü sarartır.
باز موسی داد پند او را بمهر ** که مرادت زرد خواهد کرد چهر