English    Türkçe    فارسی   

3
433-482

  • Akıllı kaz dedi ki: “Ey sudan uzakta kalmış doğan, su bizim kalemizdir, huzurumuzdur, neşemizdir.”
  • بط عاقل گویدش ای باز دور ** آب ما را حصن و امنست و سرور

  • Şeytan da doğan gibidir. Kazlar, koşun, kendinize gelin, su kalesinden dışarıya az çıkın.
  • دیو چون باز آمد ای بطان شتاب ** هین به بیرون کم روید از حصن آب

  • Doğana deyin ki: “Haydi yürü yürü, dön geri. Ey aşağılık adam, başımızdan el çek. 435
  • باز را گویند رو رو باز گرد ** از سر ما دست دار ای پای‌مرد

  • Biz senin davetinden uzağız, bu davet senin olsun. Biz senin şu nefesini içmeyiz bile a kâfir!
  • ما بری از دعوتت دعوت ترا ** ما ننوشیم این دم تو کافرا

  • Kale bizim olsun, şekerle şeker yurdu senin. Bize senin hediyenin lüzumu yok, al, senin olsun!
  • حصن ما را قند و قندستان ترا ** من نخواهم هدیه‌ات بستان ترا

  • Can oldu mu gıda eksik gelmez elbet. Asker var mı, bayrak elbette bulunur!
  • چونک جان باشد نیاید لوت کم ** چونک لشکر هست کم ناید علم

  • Tedbirli şehirli, birçok özürler getirdi, o merdut ifrite nice bahaneler serdetti.
  • خواجه‌ی حازم بسی عذر آورید ** بس بهانه کرد با دیو مرید

  • “Şimdi mühim işlerim var. Gelirsem onlar yüzüstü kalır. Düzene girmez. 440
  • گفت این دم کارها دارم مهم ** گر بیایم آن نگردد منتظم

  • Padişah bana mühim ve nazik bir iş buyurdu, geceleri bile uyumuyor, benim bu işi başarmamı bekliyor.
  • شاه کار نازکم فرموده است ** ز انتظارم شاه شب نغنوده است

  • Padişahın emrinden dışarı çıkamam, huzurunda yüzü kara olamam.
  • من نیارم ترک امر شاه کرد ** من نتانم شد بر شه روی‌زرد

  • Her sabah, her akşam hususi çavuşu gelip işin neticesini soruyor.
  • هر صباح و هر مسا سرهنگ خاص ** می‌رسد از من همی‌جوید مناص

  • Reva görür müsün, köye geleyim de padişah, bana yüzünü assın, kaşlarını çatsın?
  • تو روا داری که آیم سوی ده ** تا در ابرو افکند سلطان گره

  • Kızarsa kızgınlığına karşı ne çare bulurum, diriyken kendimi topraklara mı gömeyim?” dedi. 445
  • بعد از آن درمان خشمش چون کنم ** زنده خود را زین مگر مدفون کنم

  • Daha da bu çeşit yüzlerce bahaneler etti, fakat hileleri, Allah takdirine eş olmadı.
  • زین نمط او صد بهانه باز گفت ** حیله‌ها با حکم حق نفتاد جفت

  • Âlemin zerreleri birbirine girse yine Allah’ın kaza ve kaderine karşı hiçtir hiç!
  • گر شود ذرات عالم حیله‌پیچ ** با قضای آسمان هیچند هیچ

  • Bu yeryüzü, gökten nasıl kaçabilir, yeryüzü kendini gökten nasıl gizleyebilir?
  • چون گریزد این زمین از آسمان ** چون کند او خویش را از وی نهان

  • Gökten yeryüzüne ne yağarsa yağar. Yeryüzü, ne kaçabilir, ne bir çareye başvurabilir, ne bir pusuda gizlenebilir.
  • هرچه آید ز آسمان سوی زمین ** نه مفر دارد نه چاره نه کمین

  • Güneşten ateş yağsa yine o, gökten yağan ateşe karşı yüzünü yerlere döşemiştir. 450
  • آتش ار خورشید می‌بارد برو ** او بپیش آتشش بنهاده رو

  • Yağmur yağsa da tufanlar coşsa, üstündeki şehirler yıkılıp yerle yeksan olsa
  • ور همی طوفان کند باران برو ** شهرها را می‌کند ویران برو

  • O, yine Eyyup gibi teslim olmuştur, ben bir esirim, ne dilersen yağdır demektedir.
  • او شده تسلیم او ایوب‌وار ** که اسیرم هرچه می‌خواهی ببار

  • Sen de bu yeryüzünün bir cüzünün, baş çekme. Allah hükmünü görünce isyan etme.
  • ای که جزو این زمینی سر مکش ** چونک بینی حکم یزدان در مکش

  • “Sizi topraktan yarattık” sözünü duydun ya, demek ki senden toprak olmanı istiyor, yüz çevirme!
  • چون خلقناکم شنودی من تراب ** خاک باشی جست از تو رو متاب

  • (Allah diyor ki:) “Toprağa nice tohum ektim. İnsan da toprağın bir tozundan ibaretti, onu ben yükselttim. 455
  • بین که اندر خاک تخمی کاشتم ** کرد خاکی و منش افراشتم

  • Yine bir hamle et de kendine topraklığı sıfat edin, alçal. Ben de seni bütün beylere emir yapayım.
  • حمله‌ی دیگر تو خاکی پیشه گیر ** تا کنم بر جمله میرانت امیر

  • Su, yukardan aşağıya, akar da sonra aşağıdan yukarıya akar.
  • آب از بالا به پستی در رود ** آنگه از پستی به بالا بر رود

  • Buğday, yukarıdan aşağıya, yerin dibine gider de ondan sonra yerden baş çıkarıp yükselir.
  • گندم از بالا بزیر خاک شد ** بعد از آن او خوشه و چالاک شد

  • Her meyvenin tohumu yerden biter de ondan sonra yerden baş verir.
  • دانه‌ی هر میوه آمد در زمین ** بعد از آن سرها بر آورد از دفین

  • Nimetlerin aslı felekten ta yere kadar umumiyetle aşağıya geldiler, alçaldılar da temiz cana gıda oldular. 460
  • اصل نعمتها ز گردون تا بخاک ** زیر آمد شد غذای جان پاک

  • Tevazula felekten toprağa inince de diri ve yiğit adamın cüzü oldular.
  • از تواضع چون ز گردون شد بزیر ** گشت جزو آدمی حی دلیر

  • Bu suretle o cemad, insan sıfatlarını kazandı, arşın yücesine uçtu, neşelendi.
  • پس صفات آدمی شد آن جماد ** بر فراز عرش پران گشت شاد

  • Önce diri âlemden geldik, sonra yine aşağılıktan yücelere çıktık.
  • کز جهان زنده ز اول آمدیم ** باز از پستی سوی بالا شدیم

  • Diyerek bütün cüzüler, hareket ve sükûn hâllerinde “ Biz, şüphe yok, yine gerisin geri Allah’ ya dönüyoruz“ derler.
  • جمله اجزا در تحرک در سکون ** ناطقان که انا الیه راجعون

  • Gizli cüzlerin zikir ve tespihleri, gökyüzüne bir gulguledir salar. 465
  • ذکر و تسبیحات اجزای نهان ** غلغلی افکند اندر آسمان

  • Kaza, hileler düzmeye başladı mı köylü, şehirliyi matetti.
  • چون قضا آهنگ نارنجات کرد ** روستایی شهریی را مات کرد

  • Şehirli, binlerce rey ve tedbiri olduğu halde matoldu ve bu seferden afetlere uğradı.
  • با هزاران حزم خواجه مات شد ** زان سفر در معرض آفات شد

  • Kendi sebatına itimadı vardı, bir dağdı ama yarım bir sel, onu kapıp götürdü.
  • اعتمادش بر ثبات خویش بود ** گرچه که بد نیم سیلش در ربود

  • Kaza ve kader, felekten baş çıkardı mı akıllıların hepsi kör ve sağır olur…
  • چون قضا بیرون کند از چرخ سر ** عاقلان گردند جمله کور و کر

  • Balıklar, kendilerini denizden dışarıya atarlar. Tuzak, uçan kuşu zebun eder. 470
  • ماهیان افتند از دریا برون ** دام گیرد مرغ پران را زبون

  • Peri ve şeytan, şişe içine girer. Hattâ Bâbil Harut’unu bile kaza ve kader kapar, avlar.
  • تا پری و دیو در شیشه شود ** بلک هاروتی به بابل در رود

  • Ancak kaza ve kaderden yine kaza ve kadere kaçan kişi kurtulur. Hiçbir tedbir onun kanını dökemez.
  • جز کسی کاندر قضا اندر گریخت ** خون او را هیچ تربیعی نریخت

  • Allah’ın kaza ve kaderinden yine Allah’ın kaza ve kaderine kaçan, kişiden başka hiçbir kimseyi, hiçbir hile, kaza ve kaderden kurtaramaz.
  • غیر آن که در گریزی در قضا ** هیچ حیله ندهدت از وی رها

  • Darvan’lılar ve onların yoksullara bir şey vermeden bahçelerden meyva devşirmek için hileye sapmaları
  • قصه‌ی اهل ضروان و حیلت کردن ایشان تا بی زحمت درویشان باغها را قطاف کنند

  • Darvan’lıların hikâyesini okumadın mı? Okuduysan niçin hileye sapmakta ısrar edip duruyorsun?
  • قصه‌ی اصحاب ضروان خوانده‌ای ** پس چرا در حیله‌جویی مانده‌ای

  • Birkaç akrep iğneli kişi, birkaç yoksulun rızkını çarpmak için hileye, düzene giriştiler. 475
  • حیله می‌کردند کزدم‌نیش چند ** که برند از روزی درویش چند

  • Gece vakti, sabaha kadar birkaç, Amır’la Bekir, yüz yüze verip hile düşündüler.
  • شب همه شب می‌سگالیدند مکر ** روی در رو کرده چندین عمرو و بکر

  • Sırlarını, Allah anlamasın diye gizli söylüyorlardı.
  • خفیه می‌گفتند سرها آن بدان ** تا نباید که خدا در یابد آن

  • Sıvacıya çamur sıvamaya koyuldular. Hiç, el, gönülden gizli bir iş yapabilir mi?
  • با گل انداینده اسگالید گل ** دست کاری می‌کند پنهان ز دل

  • Allah, “Seni yaratan, düşünceni, gizli konuşuşunda, fısıltısında doğruluk mu var, hile mi… bunu hiç bilmez mi?” buyurdu.
  • گفت الا یعلم هواک من خلق ** ان فی نجواک صدقا ام ملق

  • Sabahleyin yola çıkanı gözüyle gören, ertesi gün nereye konacak, bundan sonra nasıl gâfil olur? 480
  • گفت یغفل عن ظعین قد غدا ** من یعاین این مثواه غدا

  • Yüzünü nereye döndürdüğünü, sayısını, yolunu, yordamını, ineceği, çıkacağı yeri nasıl bilmez?
  • اینما قد هبطا او صعدا ** قد تولاه و احصی عددا

  • Şimdi sen de kulağını gafletten temizle de o dertlinin ayrılık derdini dinle.
  • گوش را اکنون ز غفلت پاک کن ** استماع هجر آن غمناک کن