- Başkasından isteneni de o verir... O kimsenin sana meyleden eline cömertliği ihsan eden yine Allah’tır.
- ور بخواهی از دگر هم او دهد ** بر کف میلش سخا هم او نهد
- İtaatinden çekineni bile altınlara gark eder, Karun yaparsa itaat eder de ona yüz tutarsan neler yapmaz?
- آنک معرض را ز زر قارون کند ** رو بدو آری به طاعت چون کند
- Şair, bir kere daha ihsan sevdasıyla yüzünü o ihsan sahibi padişaha tuttu 1185
- بار دیگر شاعر از سودای داد ** روی سوی آن شه محسن نهاد
- Şairin hediyesi ne olacak? Yeni bir şiir... Onu ihsan sahibine götürür, sunar, adeta rehin bırakır!
- هدیهی شاعر چه باشد شعر نو ** پیش محسن آرد و بنهد گرو
- İhsan sahipleri, yüzlerce kerem ve cömertlikle altınlar yığarlar, şairleri beklerler.
- محسنان با صد عطا و جود و بر ** زر نهاده شاعران را منتظر
- Onlarca bir şiir, yüz denk kumaştan daha iyidir... Hele denize dalıp da dibinden inciler çıkaran bir şairin şiiri olursa!
- پیششان شعری به از صدتنگ شعر ** خاصه شاعر کو گهر آرد ز قعر
- İnsan, önce ekmeğe haristir... Çünkü gıda ve ekmek, cana direktir.
- آدمی اول حریص نان بود ** زانک قوت و نان ستون جان بود
- Canını avucuna alır da hırsla, ümitle ve yüzlerce hilelere, düzenlere başvurarak çalışıp ekmeğini elde etmeye savaşır. 1190
- سوی کسب و سوی غصب و صد حیل ** جان نهاده بر کف از حرص و امل
- Fakat az bir şey elde eder de ekmek için çalışmaya ihtiyacı kalmazsa artık şöhrete, ada sana ve şairlerin methine âşık olur.
- چون بنادر گشت مستغنی ز نان ** عاشق نامست و مدح شاعران
- İster ki onlar, kendisinin aslını, faslını övsünler... lütfunu, ihsanını anlatmada minberler kursunlar...
- تا که اصل و فصل او را بر دهند ** در بیان فضل او منبر نهند
- Bu suretle de onun lütfu, ihsanı, altın bağışlaması, söz arasında amber gibi koksun!
- تا که کر و فر و زر بخشی او ** همچو عنبر بو دهد در گفت و گو
- Allah, bizim huyumuzu da kendi huyuna uygun, kendi suretine göre yarattı, bizim vasfımız da onun vasfından bir örnektir.
- خلق ما بر صورت خود کرد حق ** وصف ما از وصف او گیرد سبق
- Yaratıcı Allah da, kendisine şükür ve hamd edilmesini ister... bu yüzden insanın huyu da böyledir; o da kendisinin övülmesini diler. 1195
- چونک آن خلاق شکر و حمدجوست ** آدمی را مدحجویی نیز خوست
- Hele fazilette çevik ve üstün olan Allah eri, sağlam tulum gibi o yelle doludur.
- خاصه مرد حق که در فضلست چست ** پر شود زان باد چون خیک درست
- Fakat insan, o methe lâyık değilse, o methin ehli olmazsa yalancı yel, fayda vermez... Tulumu yırtar, patlatır!
- ور نباشد اهل زان باد دروغ ** خیک بدریدست کی گیرد فروغ
- Bu meseli kendiliğimden söylemedim arkadaş; aklın başındaysa ve ehilsen serserice dinleme!
- این مثل از خود نگفتم ای رفیق ** سرسری مشنو چو اهلی و مفیق
- Bunu hakkındaki hicivleri duyunca, müşriklerin “Ahmet neden medihten hoşlanıyor, neden medihten memnun oluyor?” dediklerini işitince söyledi.
- این پیمبر گفت چون بشنید قدح ** که چرا فربه شود احمد به مدح
- Şair, ihsan ölmedi ya diye evvelce nail olduğu ihsana şükran olarak yazdığı şiiri alıp padişaha götürdü, sundu. 1200
- رفت شاعر پیش آن شاه و ببرد ** شعر اندر شکر احسان کان نمرد
- İhsan sahipleri öldüler, ihsanları kaldı... Ne mutlu o kişiye ki bu merkebi sürdü!
- محسنان مردند و احسانها بماند ** ای خنک آن را که این مرکب براند
- Zalimler de ölüp gittiler, fakat yaptıkları zulümler kaldı... Vay o cana ki bu hileyi, bu kötülüğü yaptı!
- ظالمان مردند و ماند آن ظلمها ** وای جانی کو کند مکر و دها
- Peygamber “Ne mutlu o adama ki dünyadan gitti de ondan iyi bir iş kaldı” demiştir.
- گفت پیغامبر خنک آن را که او ** شد ز دنیا ماند ازو فعل نکو
- İhsan sahibi öldü ama ihsanı ölmedi ki... Allah indinde din ve ihsan, küçük ve değersiz bir şey değildir!
- مرد محسن لیک احسانش نمرد ** نزد یزدان دین و احسان نیست خرد
- Eyvanlar olsun o kişiye ki kendisi öldü de isyanı kaldı... Sakın, öldü de canını kurtardı sanma ha! 1205
- وای آنکو مرد و عصیانش نمود ** تا نپنداری به مرگ او جان ببرد
- Bırak bunu şimdi... Şair, yol üstünde borçlu ve paraya pek ihtiyacı var!
- این رها کن زانک شاعر بر گذر ** وامدارست و قوی محتاج زر
- Şair önceki ihsana nail olurum ümidiyle söylediği şiiri götürüp padişaha sundu.
- برد شاعر شعر سوی شهریار ** بر امید بخشش و احسان پار
- Güzelim incilerle dolu olan o lâtif ve nefis şiiri, evvelki ihsan ve ikramın ümidiyle arz etti.
- نازنین شعری پر از در درست ** بر امید و بوی اکرام نخست
- Padişahın âdetiydi, yine âdeti veçhile bin altın verin dedi.
- شاه هم بر خوی خود گفتش هزار ** چون چنین بد عادت آن شهریار
- Fakat bu sefer bu cömert vezir yücelik Burak’ına binmiş, dünyadan göçüp gitmişti. 1210
- لیک این بار آن وزیر پر ز جود ** بر براق عز ز دنیا رفته بود
- Onun yerine başka birisi vezir olmuştu... Bu vezir pek merhametsiz, pek hasisti.
- بر مقام او وزیر نو رئیس ** گشته لیکن سخت بیرحم و خسیس
- Dedi ki: Padişahım, masraflarımız var... Bir şaire bu kadar ihsanda bulunmak lâyık değil!
- گفت ای شه خرجها داریم ما ** شاعری را نبود این بخشش جزا
- Ben, o şairi bu ihsanın onda on da birinin dörtte biriyle hoşnut ve razı ederim.
- من به ربع عشر این ای مغتنم ** مرد شاعر را خوش و راضی کنم
- Oradakiler, önce o, padişahtan tam on bin altın almıştı.
- خلق گفتندش که او از پیشدست ** ده هزاران زین دلاور برده است
- Şeker yedikten sonra şeker kamışını nasıl çiğner... Padişahtan sonra nasıl olur da dilencilik eder? dediler. 1215
- بعد شکر کلک خایی چون کند ** بعد سلطانی گدایی چون کند
- Vezir dedi ki: Ben onu öyle bir sıkarım ki nihayet beklemeden usanır, bizar olur...
- گفت بفشارم ورا اندر فشار ** تا شود زار و نزار از انتظار
- Yoldan toprak alıp versem yeşillikten gül yaprağı veriyorum gibi kapar.
- آنگه ار خاکش دهم از راه من ** در رباید همچو گلبرگ از چمن
- Bunu bana bırakın... Bu işte üstadım ben; işe girişen ateş bile olsa ben yatıştırmasını bilirim!
- این به من بگذار که استادم درین ** گر تقاضاگر بود هر آتشین
- Süreyya yıldızından saraya dek uçsa yine beni görünce yumuşar!
- از ثریا گر بپرد تا ثری ** نرم گردد چون ببیند او مرا
- Padişah, peki dedi... Ne yaparsan yap, hüküm senin. Yalnız onu sevindir, çünkü bizim iyiliğimizi söyler. 1220
- گفت سلطانش برو فرمان تراست ** لیک شادش کن که نیکوگوی ماست
- Vezir, onu da, onun gibi daha iki yüz tane ümitlenip duran kişiyi de bana bırak sen, dedi.
- گفت او را و دو صد اومیدلیس ** تو به من بگذار این بر من نویس
- Vezir, şairi bekletti durdu... Kış geldi geçti de bahar geldi!
- پس فکندش صاحب اندر انتظار ** شد زمستان و دی و آمد بهار
- Şair bekleye bekleye ihtiyarladı... Bu dertle, bu tedbirle âdeta zebun oldu.
- شاعر اندر انتظارش پیر شد ** پس زبون این غم و تدبیر شد
- Dedi ki: Altın yoksa bari bana söv de canımı kurtar, kölen olayım!
- گفت اگر زر نه که دشنامم دهی ** تا رهد جانم ترا باشم رهی
- Bekleme beni öldürdü, bari git de, yoksul canım rehinden kurtulsun! 1225
- انتظارم کشت باری گو برو ** تا رهد این جان مسکین از گرو
- Nihayet vezir, şaire o bin altının onda birinin tam dörtte birini, yani yirmi beş altın verdi... Şair derin bir düşünceye daldı.
- بعد از آنش داد ربع عشر آن ** ماند شاعر اندر اندیشهی گران
- Kendi kendisine önce verilen ihsan, hem peşindi, hem de o kadar çoktu. Bu ise hem geç açıldı, hem de açılınca gördüm ki bir deste diken, dedi.
- کانچنان نقد و چنان بسیار بود ** این که دیر اشکفت دستهی خار بود
- Şaire dediler ki: O cömert vezir dünyadan gitti, Allah rahmet etsin!
- پس بگفتندش که آن دستور راد ** رفت از دنیا خدا مزدت دهاد
- O ihsan, onun yüzünden kat kat artmıştı... Onun zamanında ihsanlarda yanlışlık pek az olurdu.
- که مضاعف زو همیشد آن عطا ** کم همیافتاد بخشش را خطا
- Şimdi o gitti, ihsanı da beraber götürdü... O ölmedi, doğrucası kerem ve ihsan öldü! 1230
- این زمان او رفت و احسان را ببرد ** او نمرد الحق بلی احسان بمرد
- O cömert, o akıllı vezir geçip gitti. Yoksulların derisini yüzen bu vezir gelip çattı.
- رفت از ما صاحب راد و رشید ** صاحب سلاخ درویشان رسید
- Yürü, bunu al da hemencecik bu gece buradan kaç... Yoksa bu inatçı, seni yakalar, elindekini de alır!
- رو بگیر این را و زینجا شب گریز ** تا نگیرد با تو این صاحبستیز