Rumi's Masnavi - Ne yol vardır, ne yoldaş, ne de kurtulma imkânı... (münafık, böyle bir haldeyken) can alıcı melek de gelir çatar, canına el uzatır ya!

Ne yol vardır, ne yoldaş, ne de kurtulma imkânı... (münafık, böyle bir haldeyken) can alıcı melek de gelir çatar, canına el uzatır ya! 175

نه طریق و نه رفیق و نه امان ** دست کرده آن فرشته سوی جان

İşte kadın da o cefa odasında dostuyla belâlara uğramış, öylece âdeta kuruyup kalmıştı!

آنچنان کین زن در آن حجره جفا ** خشک شد او و حریفش ز ابتلا

Sofi, gönlünden, hay kâfirler hay... Size kin güdüp duruyorum ama hele sabredeyim.

گفت صوفی با دل خود کای دو گبر ** از شما کینه کشم لیکن به صبر

Şimdilik bunu bilmezlikten geleyim de herkes bu çanın sesini duymasın, diyordu.

لیک نادانسته آرم این نفس ** تا که هر گوشی ننوشد این جرس

Hak yolundaki er de size gizlice böyle kin güder... İstiska hastalığı gibi kinini yavaş yavaş, azar azar belirtir.

از شما پنهان کشد کینه محق ** اندک اندک هم‌چو بیماری دق

İstiskaya tutulan adam buz gibi her an erir durur... Fakat her an, kendisini daha iyiceyim sanır! 180

مرد دق باشد چو یخ هر لحظه کم ** لیک پندارد بهر دم بهترم

Hani, “sırtlan nerede? Burada yok yahu” diye aranırlar da sırtlan bu söze inanır, bu suretle tutulur, avlanır ya!

هم‌چو کفتاری که می‌گیرندش و او ** غره‌ی آن گفت کین کفتار کو

Kadının evinde de gizlenecek bir yer; bir tümsek, bir aralık, yukarıya çıkacak bir yol yoktu.

هیچ پنهان‌خانه آن زن را نبود ** سمج و دهلیز و ره بالا نبود

Ne bir tandır vardı, oynaşını oraya gizlesin... Ne bir çuval vardı, perde gibi önüne gersin!

نه تنوری که در آن پنهان شود ** نه جوالی که حجاب آن شود

Evin içi kıyamet günü Arasat Meydanı gibi dümdüzdü... Ne bir çukur vardı, ne bir tepe, ne de kaçacak bir yer!

هم‌چو عرصه‌ی پهن روز رستخیز ** نه گو و نه پشته نه جای گریز

Allah bu kıyamet gününü anlatırken mahşer meydanı için “Orada bir çukur, bir tümsek göremezsin” demiştir. 185

گفت یزدان وصف این جای حرج ** بهر محشر لا تری فیها عوج

Kadının hileye sapıp sevgilisine çarşaf giydirmesi ve Allah’ın “Sizin hileniz pek büyüktür” dediği gibi kocasını kandırmak için bahanelere başvurması

معشوق را زیر چادر پنهان کردن جهت تلبیس و بهانه گفتن زن کی ان کید کن عظیم

Kadın, hemen çarşafını oynaşının üstüne attı, erkeği kadın şekline sokup kapıyı açtı.

چادر خود را برو افکند زود ** مرد را زن ساخت و در را بر گشود

Çarşafın altında adam, apaçık rüsvay olmuş, görünüp durmaktaydı... Adeta merdiven üstünde bir deveye benziyordu.

زیر چادر مرد رسوا و عیان ** سخت پیدا چون شتر بر نردبان

Kadın oynaşı için kocasına dedi ki: “Şehir büyüklerinden birinin karısı... Malı var, devleti var, pek zengin!

گفت خاتونیست از اعیان شهر ** مر ورا از مال و اقبالست بهر

Yabancı birisi, cahilcesine gelmesin diye kapıyı kapadım.”

در ببستم تا کسی بیگانه‌ای ** در نیاید زود نادانانه‌ای

Sofi, âlâ dedi... Ne hizmeti var, hele söyle de minnetsizce, seve seve yapayım. 190

گفت صوفی چیستش هین خدمتی ** تا بر آرم بی‌سپاس و منتی

Karısı dedi ki: “Bize akraba olmak istiyor... İyi bir kadın ama içini Allah bilir artık.

گفت میلش خویشی و پیوستگیست ** نیک خاتونیست حق داند که کیست

Kızı görmek istiyordu ama tesadüf bu ya, kız da mektepte.

خواست دختر را ببیند زیر دست ** اتفاقا دختر اندر مکتبست

Fakat ister un olsun, ister kepek... Onu canla gönülle gelinliğe kabul ederim dedi.

باز گفت ار آرد باشد یا سبوس ** می‌کنم او را به جان و دل عروس

Öyle bir oğlu var ki şehirde misli yok... Güzel, anlayışlı, çevik, hem de iyi bir geçimi var.”

یک پسر دارد که اندر شهر نیست ** خوب و زیرک چابک و مکسب کنیست

Sofi dedi ki: “İyi ama biz yoksuluz, perişanız... Bu kadının ailesiyse mallı, mülklü kişiler. 195

گفت صوفی ما فقیر و زار و کم ** قوم خاتون مال‌دار و محتشم

Nasıl olurda bize eşit olabilir? Kapının bir kanadı tahtadan, öbürü fildişinden... Böyle şey olur mu hiç?

کی بود این کفو ایشان در زواج ** یک در از چوب و دری دیگر ز عاج

Nikâhta iki çiftin birbirine eşit ve denk olması lâzım... Yoksa iş bozulur, geçim olmaz!”

کفو باید هر دو جفت اندر نکاح ** ورنه تنگ آید نماند ارتیاح

Kadının, o çeyiz kaydında değil, istediği şey kapalı ve namuslu olmasından ibaret demesi, sofinin de bunu gizli tut demesi

گفتن زن کی او در بند جهاز نیست مراد او ستر و صلاحست و جواب گفتن صوفی این را سرپوشیده

Kadın dedi ki: “Ben de bu özrü söyledim, ama o, çeyiz filan arayanlardan değilim...

گفت گفتم من چنین عذری و او ** گفت نه من نیستم اسباب جو

Biz mala, altına doymuş, imtilâ olmuş, usanmışız... Halk gibi hırs sahibi değiliz, mal ve para toplama düşüncesi yok bizde.

ما ز مال و زر ملول و تخمه‌ایم ** ما به حرص و جمع نه چون عامه‌ایم

Bizim istediğimiz şey, yalnız kapalı, temiz ve namuslu oluşudur. Zaten iki âlemde de kurtuluş, bununla olur.” dedi. 200

قصد ما سترست و پاکی و صلاح ** در دو عالم خود بدان باشد فلاح

Sofi, yine yoksulluk özrünü ortaya koydu; bunu gizli kalmasın diye tekrar tekrar anlattı.

باز صوفی عذر درویشی بگفت ** و آن مکرر کرد تا نبود نهفت

Kadın dedi ki: “Ben de bunu tekrarladım, çeyizimizin olmadığını iyice anlattım.

گفت زن من هم مکرر کرده‌ام ** بی‌جهازی را مقرر کرده‌ام

Fakat onun inanışı dağdan da sağlam... Yüzlerce yoksulluktan bile şikâyet etmiyor.

اعتقاد اوست راسختر ز کوه ** که ز صد فقرش نمی‌آید شکوه

Benim istediğim şey namustur, sizden dilediğim doğruluktur, himmettir deyip duruyor.”

او همی‌گوید مرادم عفتست ** از شما مقصود صدق و همتست

Sofi dedi ki: “Zaten çeyizimizi, malımızı gördü... Gizli aşikâr başka neyimiz varsa onları da hep görür. 205

گفت صوفی خود جهاز و مال ما ** دید و می‌بیند هویدا و خفا

İşte daracık bir evimiz, bir kişi sığacak kadar bir yerimiz var... Öyle dar ki orada bir iğne bile gizlenemez.

خانه‌ی تنگی مقام یک تنی ** که درو پنهان نماند سوزنی

Temizliğe, kapalılığa, namuslu oluşa gelince: o, bunu zaten bilir!

باز ستر و پاکی و زهد و صلاح ** او ز ما به داند اندر انتصاح

Kapalılığını, örtülü ve namuslu oluşunu o, önünde de, sonunda da, başında da, nihayetinde de bizden daha iyi bilir, bizden daha iyi görür.

به ز ما می‌داند او احوال ستر ** وز پس و پیش و سر و دنبال ستر

Zaten kızımızın çeyizi çimeni, aşçısı, işçisi olmadığı meydanda... İyi ve namuslu oluşuna gelince: o, bunu zaten bilir.

ظاهرا او بی‌جهاز و خادمست ** وز صلاح و ستر او خود عالمست

Kızın namuslu olduğunu babanın anlatması şart değil ya... Nasıl olduğu esasen onca aydın gün gibi meydandadır’’. 210

شرح مستوری ز بابا شرط نیست ** چون برو پیدا چو روز روشنیست

Senin de yanlışın meydana çıktı, rezil rüsvay oldun... Bari az söyle; bu hikâyeyi onun için anlattım.

این حکایت را بدان گفتم که تا ** لاف کم بافی چو رسوا شد خطا

A dâvada ayak direyip duran, senin anlayışın, hüküm çıkarışın da bundan ibaret işte!

مر ترا ای هم به دعوی مستزاد ** این بدستت اجتهاد و اعتقاد

Sen de sofinin karısı gibi hainsin, kötülükte hile tuzağını kurmuşsun!

چون زن صوفی تو خاین بوده‌ای ** دام مکر اندر دغا بگشوده‌ای

Bu suretle her yüzü yunmadık pis kişiye temizliğini anlatır durursun... Kendinden utanır da Allah’tan utanmazsın!

که ز هر ناشسته رویی کپ زنی ** شرم داری وز خدای خویش نی

Allah’a “duyar, görür” demekteki maksat

غرض از سمیع و بصیر گفتن خدا را

Allah, her şeyi görür, bu görüş de daima seni korkutsun diye kendisine “gören” dedi. 215

از پی آن گفت حق خود را بصیر ** که بود دید ویت هر دم نذیر

Kötü sözlerden dudağını yumasın diye de kendisini “duyan diye anlattı.

از پی آن گفت حق خود را سمیع ** تا ببندی لب ز گفتار شنیع

Korkasın da bir fesat düşünmeyesin diye “bilen” adını takındı.

از پی آن گفت حق خود را علیم ** تا نیندیشی فسادی تو ز بیم

Fakat bunlar, meselâ zenciye kâfur adının verildiği gibi Allah’a konmuş adlar değildir.

نیست اینها بر خدا اسم علم ** که سیه کافور دارد نام هم

Allah ismi, sıfattan türeme, sıfattan meydana gelmedir, Allah sıfatlarıysa kadimdir, evveli yoktur. İlleti Ûlâ misali gibi batıl ve saçma değildir.

اسم مشتقست و اوصاف قدیم ** نه مثال علت اولی سقیم

Öyle olmasaydı sağıra duyan, köre aydın adlarının verilmesi gibi alay olur, maskaralık olurdu. 220

ورنه تسخر باشد و طنز و دها ** کر را سامع ضریران را ضیا

Tanınma için konan ad, meselâ terbiyesiz ve utanmaz birisine mahcup yahut kara ve çirkin birisine güzel diye konuvermiş bir addır.

یا علم باشد حیی نام وقیح ** یا سیاه زشت را نام صبیح

Yeni doğmuş çocukcağıza hacı yahut da soyunda var diye gazi adını koymaktır.

طفلک نوزاده را حاجی لقب ** یا لقب غازی نهی بهر نسب

Bu lâkapları, övmek için söylerlerse övülende bu sıfatlar yoksa övüş, doğru olmaz ki.

گر بگویند این لقبها در مدیح ** تا ندارد آن صفت نبود صحیح

Ya alaya almaktır yahut da öven delidir. Allah ise zalimlerin söylediklerinden beridir, paktır.

تسخر و طنزی بود آن یا جنون ** پاک حق عما یقول الظالمون