English    Türkçe    فارسی   

4
1918-1967

  • Sen de dış âleminde başkalarıyla kötü oluyorsun da içten kötü nefsinle uzlaşıyorsun.
  • تو هم از بیرون بدی با دیگران ** واندرون خوش گشته با نفس گران

  • Düşmanın o... fakat sen ona şeker vermedesin... Dışarıdan da herkesi töhmetli tutmadasın!
  • خود عدوت اوست قندش می‌دهی ** وز برون تهمت به هر کس می‌نهی

  • Sen Firavun gibi körsün, kör gönüllüsün... Düşmanla iyisin de suçsuzları aşağılatmadasın. 1920
  • هم‌چو فرعونی تو کور و کوردل ** با عدو خوش بی‌گناهان را مذل

  • A firavun, niceye dek suçsuzları öldürecek, asıl suçlu olan nefsini hoş tutacaksın?
  • چند فرعونا کشی بی‌جرم را ** می‌نوازی مر تن پر غرم را

  • Firavun’un aklı, padişahların aklından üstündü ama Allah hükmü onu akılsız ve kör etmişti!
  • عقل او بر عقل شاهان می‌فزود ** حکم حق بی‌عقل و کورش کرده بود

  • Bir adamın can gözünü, can kulağını Allah kapattı mı o adam Eflatun olsa hayvanlaşır!
  • مهر حق بر چشم و بر گوش خرد ** گر فلاطونست حیوانش کند

  • Hâsılı Bayezit hakkındaki gayb hükmü nasıl zuhur ettiyse Allah hükmü levh üstünde (çaresiz) zuhur eder.
  • حکم حق بر لوح می‌آید پدید ** آنچنان که حکم غیب بایزید

  • Allah razı olsun Şeyh Ebulhasan’ın Ebuyezid’in kendisinden ve ahvalinden haber verdiğini duyması
  • شنیدن شیخ ابوالحسن رضی الله عنه خبر دادن ابویزید را و بود او و احوال او

  • Ebulhasan, Bayezid’in buyurduğu gibi zuhur etti... Ve bunu adamlarından duydu. 1925
  • هم‌چنان آمد که او فرموده بود ** بوالحسن از مردمان آن را شنود

  • Bayezid, Hasan benim dervişim ve ümmetim olur... Her sabah benim mezarımda benden ders alır demişti.
  • که حسن باشد مرید و امتم ** درس گیرد هر صباح از تربتم

  • Kendisi de dedi ki: ben de Şeyh’i rüyamda gördüm... Ruhundan bu sözü duydum.
  • گفت من هم نیز خوابش دیده‌ام ** وز روان شیخ این بشنیده‌ام

  • Her sabah, onun mezarına yüz tutar, ta kuşluk çağına kadar huzurunda dururdu.
  • هر صباحی رو نهادی سوی گور ** ایستادی تا ضحی اندر حضور

  • Ya bir şeyhin huzuruna gider gibi o mezarın başına gelir yahut da sözsüz müşkülleri hallolurdu.
  • یا مثال شیخ پیشش آمدی ** یا که بی‌گفتی شکالش حل شدی

  • 1930.Nihayet yine bir gün kutlulukla o mezarın başına geldi... Yeni kar yağmıştı, mezarlar karla örtülmüştü. 1930
  • تا یکی روزی بیامد با سعود ** گورها را برف نو پوشیده بود

  • Mezarın üstünde kat kat karların bayrak gibi yüceldiğini, kubbe kubbe yığıldığını görünce gamlandı.
  • توی بر تو برفها هم‌چون علم ** قبه قبه دیده و شد جانش به غم

  • O diri Şeyh’in mezarından ses geldi. Ben buradayım, bana gel diye seni çağırıp duruyorum.
  • بانگش آمد از حظیره‌ی شیخ حی ** ها انا ادعوک کی تسعی الی

  • Kendine gel... Sesime koş; bu yana seğirt! Âlem karla dolsa da sen, benden yüz çevirme!
  • هین بیا این سو بر آوازم شتاب ** عالم ار برفست روی از من متاب

  • O gün, Ebulhasan’ın hali düzeldi... Önce duymuş olduğu şaşılacak şeyler, o gün kendisinde zuhur etti.
  • حال او زان روز شد خوب و بدید ** آن عجایب را که اول می‌شنید

  • Kölenin ilk mektuba cevap gelmeyince padişaha başka bir mektup daha yazması
  • رقعه‌ی دیگر نوشتن آن غلام پیش شاه چون جواب آن رقعه‌ی اول نیافت

  • O kötü zanda bulunan köle kınamalarla, feryadu figanlarla dolu bir mektup daha yazdı. 1935
  • نامه‌ی دیگر نوشت آن بدگمان ** پر ز تشنیع و نفیر و پر فغان

  • “Bundan önce padişaha bir mektup daha yazdım... Fakat bilmem eline değdi mi?” dedi.
  • که یکی رقعه نبشتم پیش شه ** ای عجب آنجا رسید و یافت ره

  • Güzel yüzlü padişah o mektubu da okudu; ona da cevap vermedi, seslenmedi.
  • آن دگر را خواند هم آن خوب‌خد ** هم نداد او را جواب و تن بزد

  • Padişah ona aldırmamaktaydı... O da tam beş kere padişaha mektup yazdı.
  • خشک می‌آورد او را شهریار ** او مکرر کرد رقعه پنج بار

  • Nihayet perdeci başı “o da sizin kulunuz... Bir cevap verseniz değer.
  • گفت حاجب آخر او بنده‌ی شماست ** گر جوابش بر نویسی هم رواست

  • Cevap verirseniz, bir kula, bir köleye lütuf ile bakarsanız padişahlığınızdan ne eksilir ki?” dedi. 1940
  • از شهی تو چه کم گردد اگر ** برغلام و بنده اندازی نظر

  • Padişah dedi ki: bu kolay... Fakat köle sersem... Ahmak adam çirkindir, Allah merdududur.
  • گفت این سهلست اما احمقست ** مرد احمق زشت و مردود حقست

  • Suçunu, kabahatini affederim ama illeti bana da sirayet eder sonra!
  • گرچه آمرزم گناه و زلتش ** هم کند بر من سرایت علتش

  • Bir uyuz, yüz kişiyi uyuz eder... Hele bu hareketi beğenilmez habis uyuz, büsbütün beterdi!
  • صد کس از گرگین همه گرگین شوند ** خاصه این گر خبیث ناپسند

  • Kâfir bile akılsızlık uyuzuna tutulmasın... Yoksa şumluğu, bulutta bile yağmur bırakmaz!
  • گر کم عقلی مبادا گبر را ** شوم او بی‌آب دارد ابر را

  • Şumluğu yüzünden buluttan bir katra yağmur yağmaz... Şehir, onun baykuşluğu yüzünden viraneye döner! 1945
  • نم نبارد ابر از شومی او ** شهر شد ویرانه از بومی او

  • O ahmakların uyuzluğu yüzünden Nuh tufanı, koca bir âlemi kötülüklerle yıktı gitti!
  • از گر آن احمقان طوفان نوح ** کرد ویران عالمی را در فضوح

  • Peygamber “Kim ahmaksa düşmanımızdır... Yol kesen gulyabanidir...
  • گفت پیغامبر که احمق هر که هست ** او عدو ماست و غول ره‌زنست

  • Akıllıysa canımızdır; ondan gelen serin esinti ondan gelen rüzgâr bize fesleğendir.
  • هر که او عاقل بود از جان ماست ** روح او و ریح او ریحان ماست

  • Akıl, bana sövse razıyım... Çünkü benim feyiz vericiliğimden bir feyze sahiptir.
  • عقل دشنامم دهد من راضیم ** زانک فیضی دارد از فیاضیم

  • Onun sövmesi faydasız değildir... Boş elle kalkıp konukluğa gelmez. 1950
  • نبود آن دشنام او بی‌فایده ** نبود آن مهمانیش بی‌مایده

  • Ahmak, ağzıma helva tıksa onun helvasından hastalanır, ateşlenirim, dedi.
  • احمق ار حلوا نهد اندر لبم ** من از آن حلوای او اندر تبم

  • Lâtifsen. Gönlün aydınsa şunu iyice bil: Eşek götünü öpmede bir lezzet yoktur!
  • این یقین دان گر لطیف و روشنی ** نیست بوسه‌ی کون خر را چاشنی

  • Faydasız yere bıyığını pis pis kokutur... Yemek yemeksizin elbise, onun tenceresiyle kararır!
  • سبلتت گنده کند بی‌فایده ** جامه از دیگش سیه بی‌مایده

  • Yemek dediğim akıldır, ekmek ve kebap değil... Oğul, cana gıda akıl nurudur.
  • مایده عقلست نی نان و شوی ** نور عقلست ای پسر جان را غذی

  • İnsana nurdan başka bir yiyecek yoktur... O candan başka bir şeyle beslenip yetişmez insan. 1955
  • نیست غیر نور آدم را خورش ** از جز آن جان نیابد پرورش

  • Bu yiyecekleri yavaş yavaş azalt... Çünkü bunlar, eşek gıdasıdır, hür adamın gıdası değil!
  • زین خورشها اندک اندک باز بر ** کین غذای خر بود نه آن حر

  • Bunları azalt da asıl gıdayı almaya kabiliyetin olsun, nur lokmalarını yiyesin!
  • تا غذای اصل را قابل شوی ** لقمه‌های نور را آکل شوی

  • Bu ekmeğin ekmek oluşu, o nurun aksiyledir... Bu canın can oluşu, o canın feyziyledir.
  • عکس آن نورست کین نان نان شدست ** فیض آن جانست کین جان جان شدست

  • Bir kerecik nur yemeğini yedin mi ekmeğin başına da toprak saçarsın, tandırın başına da!
  • چون خوری یکبار از ماکول نور ** خاک ریزی بر سر نان و تنور

  • Akıl, iki akıldır: Birincisi kazanılan akıldır... Sen onu mektepte çocuk nasıl öğrenirse öyle öğrenirsin. 1960
  • عقل دو عقلست اول مکسبی ** که در آموزی چو در مکتب صبی

  • Kitaptan, üstattan, düşünceden, anıştan, manalardan, güzel ve dokunulmadık bilgilerden.
  • از کتاب و اوستاد و فکر و ذکر ** از معانی وز علوم خوب و بکر

  • Aklın artar, başkalarından daha fazla akıllı olursun... Fakat bu ezberlemekle de ağırlaşır, sıkılırsın!
  • عقل تو افزون شود بر دیگران ** لیک تو باشی ز حفظ آن گران

  • Geze dolaşa âdeta bir ezberleme levhası kesilirsin... Hâlbuki bunlardan geçen Levhimahfuz olur!
  • لوح حافظ باشی اندر دور و گشت ** لوح محفوظ اوست کو زین در گذشت

  • Öbür akıl, Allah vergisidir... Onun kaynağı candadır.
  • عقل دیگر بخشش یزدان بود ** چشمه‌ی آن در میان جان بود

  • Gönülden bilgi ırmağı coştu mu ne kokar, ne eskir, ne de sararır! 1965
  • چون ز سینه آب دانش جوش کرد ** نه شود گنده نه دیرینه نه زرد

  • Kaynağın yolu bağlı ise ne gam! Çünkü o anbean ev içinden coşup durmaktadır!
  • ور ره نبعش بود بسته چه غم ** کو همی‌جوشد ز خانه دم به دم

  • Tahsil ile elde edilen akıl, ırmaklara benzer... O, şuradan buradan çıkar, evlere gider.
  • عقل تحصیلی مثال جویها ** کان رود در خانه‌ای از کویها