Rumi's Masnavi - Kapalılığını, örtülü ve namuslu oluşunu o, önünde de, sonunda da, başında da, nihayetinde de bizden daha iyi bilir, bizden daha iyi görür.

Kapalılığını, örtülü ve namuslu oluşunu o, önünde de, sonunda da, başında da, nihayetinde de bizden daha iyi bilir, bizden daha iyi görür.

به ز ما می‌داند او احوال ستر ** وز پس و پیش و سر و دنبال ستر

Zaten kızımızın çeyizi çimeni, aşçısı, işçisi olmadığı meydanda... İyi ve namuslu oluşuna gelince: o, bunu zaten bilir.

ظاهرا او بی‌جهاز و خادمست ** وز صلاح و ستر او خود عالمست

Kızın namuslu olduğunu babanın anlatması şart değil ya... Nasıl olduğu esasen onca aydın gün gibi meydandadır’’. 210

شرح مستوری ز بابا شرط نیست ** چون برو پیدا چو روز روشنیست

Senin de yanlışın meydana çıktı, rezil rüsvay oldun... Bari az söyle; bu hikâyeyi onun için anlattım.

این حکایت را بدان گفتم که تا ** لاف کم بافی چو رسوا شد خطا

A dâvada ayak direyip duran, senin anlayışın, hüküm çıkarışın da bundan ibaret işte!

مر ترا ای هم به دعوی مستزاد ** این بدستت اجتهاد و اعتقاد

Sen de sofinin karısı gibi hainsin, kötülükte hile tuzağını kurmuşsun!

چون زن صوفی تو خاین بوده‌ای ** دام مکر اندر دغا بگشوده‌ای

Bu suretle her yüzü yunmadık pis kişiye temizliğini anlatır durursun... Kendinden utanır da Allah’tan utanmazsın!

که ز هر ناشسته رویی کپ زنی ** شرم داری وز خدای خویش نی

Allah’a “duyar, görür” demekteki maksat

غرض از سمیع و بصیر گفتن خدا را

Allah, her şeyi görür, bu görüş de daima seni korkutsun diye kendisine “gören” dedi. 215

از پی آن گفت حق خود را بصیر ** که بود دید ویت هر دم نذیر

Kötü sözlerden dudağını yumasın diye de kendisini “duyan diye anlattı.

از پی آن گفت حق خود را سمیع ** تا ببندی لب ز گفتار شنیع

Korkasın da bir fesat düşünmeyesin diye “bilen” adını takındı.

از پی آن گفت حق خود را علیم ** تا نیندیشی فسادی تو ز بیم

Fakat bunlar, meselâ zenciye kâfur adının verildiği gibi Allah’a konmuş adlar değildir.

نیست اینها بر خدا اسم علم ** که سیه کافور دارد نام هم

Allah ismi, sıfattan türeme, sıfattan meydana gelmedir, Allah sıfatlarıysa kadimdir, evveli yoktur. İlleti Ûlâ misali gibi batıl ve saçma değildir.

اسم مشتقست و اوصاف قدیم ** نه مثال علت اولی سقیم

Öyle olmasaydı sağıra duyan, köre aydın adlarının verilmesi gibi alay olur, maskaralık olurdu. 220

ورنه تسخر باشد و طنز و دها ** کر را سامع ضریران را ضیا

Tanınma için konan ad, meselâ terbiyesiz ve utanmaz birisine mahcup yahut kara ve çirkin birisine güzel diye konuvermiş bir addır.

یا علم باشد حیی نام وقیح ** یا سیاه زشت را نام صبیح

Yeni doğmuş çocukcağıza hacı yahut da soyunda var diye gazi adını koymaktır.

طفلک نوزاده را حاجی لقب ** یا لقب غازی نهی بهر نسب

Bu lâkapları, övmek için söylerlerse övülende bu sıfatlar yoksa övüş, doğru olmaz ki.

گر بگویند این لقبها در مدیح ** تا ندارد آن صفت نبود صحیح

Ya alaya almaktır yahut da öven delidir. Allah ise zalimlerin söylediklerinden beridir, paktır.

تسخر و طنزی بود آن یا جنون ** پاک حق عما یقول الظالمون

Ben seninle buluşmadan önce de biliyordum: Güzel yüzlüsün ama kötü huylusun sen! 225

من همی دانستمت پیش از وصال ** که نکورویی ولیکن بدخصال

Ben seni görmeden de inatçı bir adam olduğunu, kötülükte ayak diremiş, kötülüğe alışmış bulunduğunu biliyordum.

من همی دانستمت پیش از لقا ** کز ستیزه راسخی اندر شقا

Gözüm kızarırsa, az görsem bile yine o illete tutulduğumu bilirim ya!

چونک چشمم سرخ باشد در غمش ** دانمش زان درد گر کم بینمش

Sen beni çobansız bir kuzu gibi yapayalnız gördün de bekçim, gözcüm yok sandın.

تو مرا چون بره دیدی بی شبان ** تو گمان بردی ندارم پاسبان

Âşıklar, bakılmaması lazım gelen yere bakarlar da o yüzden dertlenirler, o dert sebebiyle de ağlarlar, inlerler.

عاشقان از درد زان نالیده‌اند ** که نظر ناجایگه مالیده‌اند

O ceylanı çobansız, o esiri ucuz sanırlar. 230

بی‌شبان دانسته‌اند آن ظبی را ** رایگان دانسته‌اند آن سبی را

Nihayet “Gözcüsü, bekçisi benim... Az bak!” diye bir bakış okudur gelir, ciğerlerine saplanır!

تا ز غمزه تیر آمد بر جگر ** که منم حارس گزافه کم نگر

Ben, bir kuzudan da, keçiden de aşağı mıyım ki ardımda gözcüm, bekçim olmasın?

کی کم از بره کم از بزغاله‌ام ** که نباشد حارس از دنباله‌ام

Öyle bir bekçim var ki saltanat, ona yaraşır... Bana nasıl bir yel esmekte? O bilir!

حارسی دارم که ملکش می‌سزد ** داند او بادی که آن بر من وزد

O yel soğuk mudur, sıcak mı? O bilen Allah, gafil değildir... Bilir a kötü kişi!

سرد بود آن باد یا گرم آن علیم ** نیست غافل نیست غایب ای سقیم

Fakat şehvete mensup olan nefis, Hak’tan sağırdır, kördür. Ben de senin körlüğünü ta uzaktan gördüm. 235

نفس شهوانی ز حق کرست و کور ** من به دل کوریت می‌دیدم ز دور

Onun için sekiz yıldır hiç seni sormadım... Çünkü seni bilgisizlikle kat kat dolu gördüm ben.

هشت سالت زان نپرسیدم به هیچ ** که پرت دیدم ز جهل پیچ پیچ

Külhandaki adama nasılsın diye neye sorayım? Nasıl olacak; baş aşağı bir halde işte!

خود چه پرسم آنک او باشد بتون ** که تو چونی چون بود او سرنگون

Dünya külhana benzer, takva da hamama

مثال دنیا چون گولخن و تقوی چون حمام

Dünya şehveti, külhana benzer. Takva hamamı da onunla aydınlanır.

شهوت دنیا مثال گلخنست ** که ازو حمام تقوی روشنست

Fakat takva sahipleri bu külhanda safa ve zevk içindedirler... Çünkü onlar, hamama girmiş, yunup arınmışlardır.

لیک قسم متقی زین تون صفاست ** زانک در گرمابه است و در نقاست

Zenginlerse hamamdakileri ısıtmak için tezek taşıyanlara benzerler. 240

اغنیا ماننده‌ی سرگین‌کشان ** بهر آتش کردن گرمابه‌بان

Allah, hamam ısınsın, tavlansın diye onlara bir hırs vermiştir.

اندریشان حرص بنهاده خدا ** تا بود گرمابه گرم و با نوا

Bu külhandan vazgeç de hamama git... Külhanı terk etmek, bil ki hamama girmenin ta kendisidir.

ترک این تون گوی و در گرمابه ران ** ترک تون را عین آن گرمابه دان

Külhanda kalan dünya şehvetine sabreden, dünyadan el etek çeken kişiye hizmetçi mesabesindedir.

هر که در تونست او چون خادمست ** مر ورا که صابرست و حازمست

Hamamda olan, yüzünden, yüzünün temizliğinden, güzelliğinden anlaşılır.

هر که در حمام شد سیمای او ** هست پیدا بر رخ زیبای او

Külhandakiler de yüzlerindeki ve elbiselerindeki duman, is ve tozdan belli olurlar. 245

تونیان را نیز سیما آشکار ** از لباس و از دخان و از غبار

Yüzünü görmezsen kokusuna dikkat et... Koku, her köre sopa gibidir!

ور نبینی روش بویش را بگیر ** بو عصا آمد برای هر ضریر

Kokusunu da alamadıysan onu konuştur; yeni sözden eski sırrı anla!

ور نداری بو در آرش در سخن ** از حدیث نو بدان راز کهن

Altın babası külhancı der ki: Bugün akşama kadar tam yirmi küfe tezek taşıdım.

پس بگوید تونیی صاحب ذهب ** بیست سله چرک بردم تا به شب

Bunun gibi senin hırsın da, bu dünyada ateşe benzer... Her alevi, yüzlerce ağız açmıştır!

حرص تو چون آتشست اندر جهان ** باز کرده هر زبانه صد دهان

250.Gerçi tezek, ateşi alevler, kuvvetlendirir ama akla göre bu altın, hiç de hoşa gitmeyen fışkıdır, tezektir. 250

پیش عقل این زر چو سرگین ناخوشست ** گرچه چون سرگین فروغ آتشست

Ateşten dem vuran güneş, yaş fışkıyı ateşe atılmaya değer bir hale getirir.

آفتابی که دم از آتش زند ** چرک تر را لایق آتش کند

İşte bunun gibi hırs külhanı yüzlerce kıvılcımla kıvılcımlansın, alevlensin diye o taşı altın haline getiren de yine güneştir.

آفتاب آن سنگ را هم کرد زر ** تا بتون حرص افتد صد شرر

Mal topladım diyen ne diyor yani? Bu kadar fışkı, bu kadar tezek getirdim diyor!

آنک گوید مال گرد آورده‌ام ** چیست یعنی چرک چندین برده‌ام

Bu söz, rezilliği arttıran bir sözdür ama külhandakiler, aralarında bununla övünürler!

این سخن گرچه که رسوایی‌فزاست ** در میان تونیان زین فخرهاست

Sen akşama kadar altı küfe tezek getirdin... Hâlbuki ben, hiç zahmet çekmeden tamam yirmi küfe tezek taşıdım, derler. 255

که تو شش سله کشیدی تا به شب ** من کشیدم بیست سله بی کرب

Külhanda doğup temizlik nedir görmeyen kişiye mis koklatsın incinir, hasta olur!

آنک در تون زاد و پاکی را ندید ** بوی مشک آرد برو رنجی پدید

Güzel koku satanların pazarında güzel kokularla mis kokusundan bayılan ve hasta düşen derici

قصه‌ی آن دباغ کی در بازار عطاران از بوی عطر و مشک بیهوش و رنجور شد

Birisi, güzel koku satanların pazarına gelince aklı başından gitti, büzülüp yere yıkıldı.

آن یکی افتاد بیهوش و خمید ** چونک در بازار عطاران رسید