English    Türkçe    فارسی   

4
2222-2271

  • Birisi duyup dedi ki: “Güzel dua ettin ama deliği kaybetmişsin!
  • گفت شخصی خوب ورد آورده‌ای ** لیک سوراخ دعا گم کرده‌ای

  • Bu dua, abdeste buruna su verilirken okunacak dua... Sen burun duasını oturak yerini yıkarken okuyordun!”
  • این دعا چون ورد بینی بود چون ** ورد بینی را تو آوردی به کون

  • Hür kişi cennet kokusunu burnundan duyar... Hiç oturak yerinden cennet kokusu gelir mi?
  • رایحه‌ی جنت ز بینی یافت حر ** رایحه‌ی جنت کم آید از دبر

  • Ey aptal kişilere karşı alçaklık gösterip de padişahlara karşı ululanan, 2225
  • ای تواضع برده پیش ابلهان ** وی تکبر برده تو پیش شهان

  • O ululuk, aşağılık adamlara karşı olursa güzeldir, iyidir... Fakat kendine gel, tersine hareket etme; bu, senin yolunu bağlar!
  • آن تکبر بر خسان خوبست و چست ** هین مرو معکوس عکسش بند تست

  • Gül, burun için bitti, yetişti... A hoyrat adam koku almak burnun işidir.
  • از پی سوراخ بینی رست گل ** بو وظیفه‌ی بینی آمد ای عتل

  • Ey yiğit, gül kokusu burun içindir... Bu aşağıdaki delik, o kokunun yeri değildir.
  • بوی گل بهر مشامست ای دلیر ** جای آن بو نیست این سوراخ زیر

  • Hiç buradan sana cennet kokusu gelir mi? Sana koku lazımsa yerinden ara!
  • کی ازین جا بوی خلد آید ترا ** بو ز موضع جو اگر باید ترا

  • Bunun gibi “Vatanı sevmek imandandır” hadisi de doğru ama hocam, önce iyice vatanı tanı! 2230
  • هم‌چنین حب الوطن باشد درست ** تو وطن بشناس ای خواجه نخست

  • O akıllı balık dedi ki: Bir yol bulayım da gönlümü şunlarla danışmadan, şunların reyine uymadan çekip çevireyim.
  • گفت آن ماهی زیرک ره کنم ** دل ز رای و مشورتشان بر کنم

  • Kendine gel şimdi danışma zamanı değil; yola düş... Ali gibi kuyuya ah et.
  • نیست وقت مشورت هین راه کن ** چون علی تو آه اندر چاه کن

  • O ahın mahremi pek azdır... Geceleri git, hem de bekçi gibi gizlice yürü.
  • محرم آن آه کم‌یابست بس ** شب رو و پنهان‌روی کن چون عسس

  • Bu gölcükten denize doğru git... Denizi ara, şu girdabı bırak.
  • سوی دریا عزم کن زین آب‌گیر ** بحر جو و ترک این گرداب گیر

  • Göğsünü ayak yaptı da yola düştü... Çekingen balık, o tehlikeli yerden ta nur denizine kadar yürüdü, denize ulaştı. 2235
  • سینه را پا ساخت می‌رفت آن حذور ** از مقام با خطر تا بحر نور

  • Ardına köpek düşen ceylan, hayatından bir damar bile kalsa koşar ya... İşte o da onun gibi koşmaktaydı.
  • هم‌چو آهو کز پی او سگ بود ** می‌دود تا در تنش یک رگ بود

  • Artık köpek varken tavşan uykusuna dalmak hatadır... Zaten korkan adamın gözüne uyku girer mi?
  • خواب خرگوش و سگ اندر پی خطاست ** خواب خود در چشم ترسنده کجاست

  • O balık gitti deniz yolunu tuttu... Pek uzun olan o yola düştü.
  • رفت آن ماهی ره دریا گرفت ** راه دور و پهنه‌ی پهنا گرفت

  • Bir hayli zahmetler çekti, fakat sonun da emniyet ve afiyet makamına yetişti.
  • رنجها بسیار دید و عاقبت ** رفت آخر سوی امن و عافیت

  • Kendisini uçsuz bucaksız, hiçbir yandan kıyısı görünmez denize attı. 2240
  • خویشتن افکند در دریای ژرف ** که نیابد حد آن را هیچ طرف

  • Derken balıkçılar ağ getirdiler... Yarı akıllının neşesi bozuldu, ağzının tadı kaçtı.
  • پس چو صیادان بیاوردند دام ** نیم‌عاقل را از آن شد تلخ کام

  • Dedi ki: Eyvahlar olsun. Fırsatı fevt ettim, nasıl oldu da o yol gösterene arkadaş olmadım?
  • گفت اه من فوت کردم فرصه را ** چون نگشتم همره آن رهنما

  • O ansızın gitti... Gitti ama benim de hararetle ardına düşmem gerekti.
  • ناگهان رفت او ولیکن چونک رفت ** می‌ببایستم شدن در پی بتفت

  • Fakat geçene acınmak hatadır... Gitti mi gitti gider! Gayrı onu anmanın hiçbir faydası yoktur!
  • بر گذشته حسرت آوردن خطاست ** باز ناید رفته یاد آن هباست

  • Tutulan kuşun, geçmiş zamana pişman olma, içinde bulunduğun vaktin kıymetini bil, bundan istifadeye çalış, pişmanlıkla vakit geçirme diye nasihati
  • قصه‌ی آن مرغ گرفته کی وصیت کرد کی بر گذشته پشیمانی مخور تدارک وقت اندیش و روزگار مبر در پشیمانی

  • Birisi hileyle tuzağına bir kuş düşürdü. Kuş, ona dedi ki: Ey ulu hoca. 2245
  • آن یکی مرغی گرفت از مکر و دام ** مرغ او را گفت ای خواجه‌ی همام

  • Sen birçok öküzler, koyunlar yedin... Birçok develer kurban ettin.
  • به تو بسی گاوان و میشان خورده‌ای ** تو بسی اشتر به قربان کرده‌ای

  • Dünyada onlarla bile doymadın... Benimle de doymazsın sen!
  • تو نگشتی سیر زانها در زمن ** هم نگردی سیر از اجزای من

  • Beni bırak da sana üç öğüt vereyim... Bak bakalım aptal mıyım, akıllı mıyım?
  • هل مرا تا که سه پندت بر دهم ** تا بدانی زیرکم یا ابلهم

  • Birinci öğüdü elimdeyken vereyim, ikincisini samanla karışık balçıktan yapılma damının üstünde.
  • اول آن پند هم در دست تو ** ثانیش بر بام کهگل بست تو

  • Üçüncüsünü de ağacın üstünde veririm... Bu üç öğütle bahtın iyileşir. 2250
  • وآن سوم پند دهم من بر درخت ** که ازین سه پند گردی نیکبخت

  • Elindeyken vereceğim öğüt şu: Olmayacak söze kim söylerse söylesin inanma.
  • آنچ بر دستست اینست آن سخن ** که محالی را ز کس باور مکن

  • Bu ulu öğüdü elindeyken verip azat oldu, duvarın üstüne konup,
  • بر کفش چون گفت اول پند زفت ** گشت آزاد و بر آن دیوار رفت

  • Dedi ki: Geçmiş gitmiş şeye gam yeme... Fırsatını kaybettin mi üzülme artık!
  • گفت دیگر بر گذشته غم مخور ** چون ز تو بگذشت زان حسرت مبر

  • Sonra “Şu küçücük bedenimde on dirhem ağırlığında paha biçilmez bir inci var.
  • بعد از آن گفتش که در جسمم کتیم ** ده درمسنگست یک در یتیم

  • Seni de oğullarını da devlete eriştirdi... O inci senin hakkındı... 2255
  • دولت تو بخت فرزندان تو ** بود آن گوهر به حق جان تو

  • Fakat kısmetin değilmiş, kaçırdın... Öyle bir inci dünyada bulunmaz” dedi.
  • فوت کردی در که روزی‌ات نبود ** که نباشد مثل آن در در وجود

  • Adam gebe kadın doğururken nasıl feryat ederse öyle bağırmaya başladı.
  • آنچنان که وقت زادن حامله ** ناله دارد خواجه شد در غلغله

  • Kuş dedi ki: Sana geçmiş şeye gam etme diye nasihat etmedim mi,
  • مرغ گفتش نی نصیحت کردمت ** که مبادا بر گذشته‌ی دی غمت

  • Mademki geçip gitti, neden gam yersin? Ya öğüdümü anlamadın yahut da sağırsın sen.
  • چون گذشت و رفت غم چون می‌خوری ** یا نکردی فهم پندم یا کری

  • Sonra bir de sana sapıklığa düşme olmayacak söze sakın inanma demedim mi? Bu ikinci öğüdüm değil miydi? 2260
  • وان دوم پندت بگفتم کز ضلال ** هیچ تو باور مکن قول محال

  • Ben, kendim üç dirhem gelmem aslanım... İçinde on dirhemlik inci nasıl bulunur?
  • من نیم خود سه درمسنگ ای اسد ** ده درمسنگ اندرونم چون بود

  • Adam, bu söz üzerine kendine geldi, hadi dedi... o üçüncü güzel öğüdü de ver bakalım!
  • خواجه باز آمد به خود گفتا که هین ** باز گو آن پند خوب سیومین

  • Kuş dedi ki: Evet. Allah için o ikisini iyi tuttun da üçüncüsünü sana bedava söyleyeceğim ha!
  • گفت آری خوش عمل کردی بدان ** تا بگویم پند ثالث رایگان

  • Uykuya dalmış bilgisiz kişiye öğüt vermek, çorak yere tohum saçmaktır.
  • پند گفتن با جهول خوابناک ** تخت افکندن بود در شوره خاک

  • Aptallık ve bilgisizlik yırtığı yama kabul etmez... Ey öğütçü, ona hikmet tohumunu pek saçma. 2265
  • چاک حمق و جهل نپذیرد رفو ** تخم حکمت کم دهش ای پندگو

  • O yarı akıllı balığın kurtulmak için bir çare düşünmesi ve kendisini ölü göstermesi
  • چاره اندیشیدن آن ماهی نیم‌عاقل و خود را مرده کردن

  • Öbür balık, o belâ çağında aklının gölgesinden ayrı düştü de dedi ki:
  • گفت ماهی دگر وقت بلا ** چونک ماند از سایه‌ی عاقل جدا

  • O, denize vardı, gamdan azat oldu... Ben öyle bir iyi arkadaştan ayrıldım.
  • کو سوی دریا شد و از غم عتیق ** فوت شد از من چنان نیکو رفیق

  • Fakat artık onu düşünmeyeyim de kendi kendime bir çare bulayım... Şimdi kendimi ölü göstereyim ben...
  • لیک زان نندیشم و بر خود زنم ** خویشتن را این زمان مرده کنم

  • Suyun üstüne çıkıp karnımı yukarıya, sırtı mı aşağıya verip kendimi salı vereyim... Su, nereye götürürse gideyim.
  • پس برآرم اشکم خود بر زبر ** پشت زیر و می‌روم بر آب بر

  • Yüzen kişi gibi değil de âdeta bir saman çöpü gibi su üstünde sürükleneyim. 2270
  • می‌روم بر وی چنانک خس رود ** نی بسباحی چنانک کس رود

  • Kendimi ölüye benzetip suya bırakayım... Ölümden önce ölmek, azaptan kurtuluştur.
  • مرده گردم خویش بسپارم به آب ** مرگ پیش از مرگ امنست از عذاب