English    Türkçe    فارسی   

4
2823-2872

  • Bulut, güneş, ay ve yücelerdeki yıldızlar... hepsi de bir nizamla gelirler, giderler.
  • ابر و خورشید و مه و نجم بلند ** جمله بر ترتیب آیند و روند

  • Her biri, ancak vaktinde gelir... vaktini ne geciktirir, ne de erken gelip çatar.
  • هر یکی ناید مگر در وقت خویش ** که نه پس ماند ز هنگام و نه پیش

  • Bunu nasıl oldu da peygamberlerden anlamadın sen?Onlar, taşa sopaya bilgi ihsan ettiler. 2825
  • چون نکردی فهم این را ز انبیا ** دانش آوردند در سنگ و عصا

  • Bunları gör de diğer cansız şeyleri de şüphesiz bir halde sopaya, taşa kıyas et!
  • تا جمادات دگر را بی لباس ** چون عصا و سنگ داری از قیاس

  • Taşla sopanın itaati meydana çıkar, görünürde öbür cansız şeylerin halinde de haber verir...
  • طاعت سنگ و عصا ظاهر شود ** وز جمادات دگر مخبر شود

  • Onlar da “Biz, Tanrı’yı biliriz, ona itaat ederiz... hepimiz de tesadüfen halk edilmiş abes şeyler değiliz” derler.
  • که ز یزدان آگهیم و طایعیم ** ما همه نی اتفاقی ضایعیم

  • Nil suyuna bak da anla... boğarken iki ümmetin arasını ayırt etti ya!
  • هم‌چو آب نیل دانی وقت غرق ** کو میان هر دو امت کرد فرق

  • Yer, nasıl Karun’u kahredip sömürdü; onu nasıl bildiyse Nil’i de öyle bilgi sahibi bil. 2830
  • چون زمین دانیش دانا وقت خسف ** در حق قارون که قهرش کرد و نسف

  • Ay da öyle... emri duyunca derhal gökyüzünde yarıldı, ikiye bölündü ya.
  • چون قمر که امر بشنید و شتافت ** پس دو نیمه گشت بر چرخ و شکافت

  • Nerede bir ağaç ve taş varsa Mustafa’yı görünce apaçık selâm verdi ya! İşte cansızların hepsini de böyle bil, böyle tanı!
  • چون درخت و سنگ کاندر هر مقام ** مصطفی را کرده ظاهرالسلام

  • Tanrı varlığını inkâr eden ve âleme evvel, yok diyen Dehri’ye cevap
  • جواب دهری کی منکر الوهیت است و عالم را قدیم می‌گوید

  • Dün birisi, âlem, sonradan yaratıldı... bu gökyüzü fânidir, vârisi Hak’dır diyordu.
  • دی یکی می‌گفت عالم حادثست ** فانیست این چرخ و حقش وارثست

  • Bir filozof dedi ki: Sonradan yaratıldığını nasıl biliyorsun? Yağmur,bulutun sonradan yaratıldığını nasıl bilir?
  • فلسفیی گفت چون دانی حدوث ** حادثی ابر چون داند غیوث

  • Bu değişip duran âlemden sen, bir zerre bile değilsin... öyle olduğu halde güneşin sonradan yaratıldığını ne bilirsin ki? 2835
  • ذره‌ای خود نیستی از انقلاب ** تو چه می‌دانی حدوث آفتاب

  • Pislik içinde gömülü olan bir kurtcağız, yeryüzünün evvelini, sonunu nereden bilecek?
  • کرمکی کاندر حدث باشد دفین ** کی بداند آخر و بدو زمین

  • Sen bu sözü babandan duydun... taklitle aptallığından ona sarıldın?
  • این به تقلید از پدر بشنیده‌ای ** از حماقت اندرین پیچیده‌ای

  • Sonradan yaratıldığına delil nedir? söyle; yoksa sus, fazla söylenmeye kalkma!
  • چیست برهان بر حدوث این بگو ** ورنه خامش کن فزون گویی مجو

  • Adam dedi ki: Bu derin denizde bir gün iki bölük halkın bahse giriştiklerini gördüm.
  • گفت دیدم اندرین بحث عمیق ** بحث می‌کردند روزی دو فریق

  • Onlar çekişir bahsederken halk onların başına üşüştü. 2840
  • در جدال و در خصام و در ستوه ** گشت هنگامه بر آن دو کس گروه

  • Ben de kalabalığın arasına karıştım, onların sözlerini, hallerini anlamak için durdum, bekledim.
  • من به سوی جمع هنگامه شدم ** اطلاع از حال ایشان بستدم

  • Bir bölüğü âlem fânidir... şüphe yok ki bu yapının bir yapıcısı var diyordu.
  • آن یکی می‌گفت گردون فانیست ** بی‌گمانی این بنا را بانیست

  • Öbür bölüğün bu âlem kadimdir, evveli yoktur, yaratıcısı yapıcısı da yoktur... varsa bile kendisidir diyordu.
  • وان دگر گفت این قدیم و بی کیست ** نیستش بانی و یا بانی ویست

  • Tanrıya inanan, yaratıcıyı inkar ettin... geceyle gündüzü getirip götüren ve rızk veren Tanrıya münkir oldun, dedi.
  • گفت منکر گشته‌ای خلاق را ** روز و شب آرنده و رزاق را

  • Filozof ben dedi... delilsiz sözü dinlemem, taklide ancak ahmak olan kapılır! 2845
  • گفت بی برهان نخواهم من شنید ** آنچ گولی آن به تقلیدی گزید

  • Hadi delilini göster... yoksa bu âlemde delilsiz söz dinlemem ben!
  • هین بیاور حجت و برهان که من ** نشنوم بی حجت این را در زمن

  • Mümin dedi ki: Delil, canımdadır... canımın içinde gizli delilim var!
  • گفت حجت در درون جانمست ** در درون جان نهان برهانمست

  • Senin gözün zayıftır, hilâli göremezsin; fakat ben görüyorum, bana kızma.
  • تو نمی‌بینی هلال از ضعف چشم ** من همی بینم مکن بر من تو خشم

  • Dedikodu uzadıkça uzadı... dinleyenlerde bu bezenmiş âlemin başına, sonuna hayran olup kaldılar.
  • گفت و گو بسیار گشت و خلق گیج ** در سر و پایان این چرخ پسیج

  • Mümin,dostum dedi... gönlümde bir delil var... bence, bu, âlemin sonradan yaratıldığına bir alâmet! 2850
  • گفت یارا در درونم حجتیست ** بر حدوث آسمانم آیتیست

  • İyice inanmışım... inancımın nişanesi de şu: İyice inanan ateşe bile girse,
  • من یقین دارم نشانش آن بود ** مر یقین‌دان را که در آتش رود

  • Aşıklardaki aşk sırrı gibi ona bir ziyan gelmez, yanmaz, mahvolmaz!
  • در زبان می‌ناید آن حجت بدان ** هم‌چو حال سر عشق عاشقان

  • Sözlerinin sırrı, ancak yüzümün sarılığından, zayıflığından anlaşılır.
  • نیست پیدا سر گفت و گوی من ** جز که زردی و نزاری روی من

  • Yanaklara akan kanlı göz yaşları, sevgilinin güzelliğine delildir.
  • اشک و خون بر رخ روانه می‌دود ** حجت حسن و جمالش می‌شود

  • Filozof, ben halkın hepsine de delil olamayan bu şeylere ehemmiyet vermem, bunları delil saymam, dedi. 2855
  • گفت من اینها ندانم حجتی ** که بود در پیش عامه آیتی

  • Mümin dedi ki: Kalp akçe ile halis akçe bahse girişseler... halis akçe, sen kalpsın; ben halisim, iyiyim dese,
  • گفت چون قلبی و نقدی دم زنند ** که تو قلبی من تکویم ارجمند

  • Son sınama ateştir... bu iki arkadaş ateşe düştüler mi?
  • هست آتش امتحان آخرین ** کاندر آتش در فتند این دو قرین

  • Halkın ileri gidenleri de hallerini anlar, alelâde olanları da... herkes, şüpheden kurtulur, onların ne olduklarını iyice anlar bilir.
  • عام و خاص از حالشان عالم شوند ** از گمان و شک سوی ایقان روند

  • Canım, su ve ateş de gizli olan halis akçayla kalpı sınamak, için yaratılmıştır.
  • آب و آتش آمد ای جان امتحان ** نقد و قلبی را که آن باشد نهان

  • Sen ve ben... ikimiz de ateşe girelim... bu işe şaşıp kalanlara bakî bir delil olalım! 2860
  • تا من و تو هر دو در آتش رویم ** حجت باقی حیرانان شویم

  • Ben de, sen de birden denize dalalım... çünkü ben de bu halka bir delilim sen de!
  • تا من و تو هر دو در بحر اوفتیم ** که من و تو این کره را آیتیم

  • Öyle yaptılar; ateşe girdiler... ikisi de kendilerini kızgın ateşe attılar.
  • هم‌چنان کردند و در آتش شدند ** هر دو خود را بر تف آتش زدند

  • Tanrı var diye iddia eden kurtuldu öbür haramzade yandı, mahvoldu.
  • از خدا گوینده مرد مدعی ** رست و سوزید اندر آتش آن دعی

  • Bu haberi müezzinden duy... ham ruhun körlüğünü bir kat daha arttırır!
  • از مذن بشنو این اعلام را ** کوری افزون‌روان خام را

  • Ecelle,ölümle Mustafa’nın adı yanmamıştır... çünkü o adın sahibi ileriden ileriydi uludan ulu! 2865
  • که نسوزیدست این نام از اجل ** کش مسمی صدر بودست و اجل

  • Bu devirde bahse girişenlerin yüz binlercesi münkirlerin perdelerini yırtmıştır.
  • صد هزاران زین رهان اندر قران ** بر دریده پرده‌های منکران

  • Müminle filozof bu işe karar verdiler... mucizelerin devam ettiği zuhur etti; doğru olan galip oldu... bu cevaptan
  • چون گرو بستند غالب شد صواب ** در دوام و معجزات و در جواب

  • Anladım ki âlemin evveli vardır, bu gök kubbe sonradan yaratılmıştır diyen haklıdır.
  • فهم کردم کانک دم زد از سبق ** وز حدوث چرخ پیروزست و حق

  • Münkirin getirdiği delilin yüzü daima sarıdır... o inkârın doğruluğuna nerede bir nişane?
  • حجت منکر هماره زردرو ** یک نشان بر صدق آن انکار کو

  • Münkirlerin övüldüğü bir minare nerede? Alemde böyle bir minare göster bana da onların doğruluğuna nişane olsun. 2870
  • یک مناره در ثنای منکران ** کو درین عالم که تا باشد نشان

  • Hani nerede bir mimber ki oraya birisi çıksın da bir münkirin zamanını ansın.
  • منبری کو که بر آنجا مخبری ** یاد آرد روزگار منکری

  • Paraların üstüne basılan peygamber adları, kıyamete kadar onların doğruluğuna alâmettir.
  • روی دینار و درم از نامشان ** تا قیامت می‌دهد زین حق نشان