- Eskicilerde sabır ve hilm olsaydı hepsi de öğrenir, yeni ayakkabı diker, ayakkabıcı olurlardı.
- کهنه‌دوزان گر بدیشان صبر و حلم ** جمله نودوزان شدندی هم به علم
- Çok çalışır, çok didinirsen nihayet usanır da sen kendin, akıl bir bağmış meğerse dersin!
- بس بکوشی و بخر از کلال ** هم تو گویی خویش کالعقل عقال
- Felsefeye kapılan adam gibi hani... o da ölüm gününde aklı, kolsuz kanatsız gördü de,
- هم‌چو آن مرد مفلسف روز مرگ ** عقل را می‌دید بس بی‌بال و برگ
- Kararsızca itiraf etti o zaman... dedi ki: Zeka ile atımızı saçma ve asılsız yerlere sürdük! 3355
- بی‌غرض می‌کرد آن دم اعتراف ** کز ذکاوت راندیم اسپ از گزاف
- Gururlandık aldandık da erlerden baş çektik... hayal denizinde yüzdük durduk.
- از غروری سر کشیدیم از رجال ** آشنا کردیم در بحر خیال
- Halbuki ruh dininizde yüzgeçlik hiçmiş... burada Nuh’un gemisine girmekten başka bir çare yokmuş.
- آشنا هیچست اندر بحر روح ** نیست اینجا چاره جز کشتی نوح
- O peygamberler padişahı da böyle buyurdu: Bu kül denizinde, bu okyanusta gemi benim!
- این چنین فرمود این شاه رسل ** که منم کشتی درین دریای کل
- Yahut da benim can gözüme varis olan, doğrulukta benim yerime geçen halifemdir.
- یا کسی کو در بصیرتهای من ** شد خلیفه‌ی راستی بر جای من
- Yiğit, gemiden yüz döndürmemem gerek... işte biz, denizdeki Nuh gemisiyiz! 3360
- کشتی نوحیم در دریا که تا ** رو نگردانی ز کشتی ای فتی
- Kenan gibi her dağa gitme... Kuran’dan “Bu gün kurtuluş yoktur “ayetini duy!
- هم‌چو کنعان سوی هر کوهی مرو ** از نبی لا عاصم الیوم شنو
- Gözün bağlı da bu gemi, onun için sana aşağı, düşünce dağın da pek yüksek görünmede!
- می‌نماید پست این کشتی ز بند ** می‌نماید کوه فکرت بس بلند
- Aman ha aman bu alçacık gemiye hor bakma... Tanrının buna gelip duran ihsanına bak.
- پست منگر هان و هان این پست را ** بنگر آن فضل حق پیوست را
- Düşünce dağının yüceliğine de pek bakma... çünkü onu bir dalga altüst ediverir!
- در علو کوه فکرت کم نگر ** که یکی موجش کند زیر و زبر
- Eğer Kenan’san, sana bunun gibi iki yüz nasihat versem yine bana inanmazsın! 3365
- گر تو کنعانی نداری باورم ** گر دو صد چندین نصیحت پرورم
- Bu sözü Kenan’ın kulağı nereden kabul edecek? Onu Tanrı mühürlemiş gitmiş.
- گوش کنعان کی پذیرد این کلام ** که برو مهر خدایست و ختام
- Tanrının mühürlediği kulağa öğüt mü girer? Sonradan olan şey, ezeli hükmü nasıl değiştirir?
- کی گذارد موعظه بر مهر حق ** کی بگرداند حدث حکم سبق
- Fakat Kenan değilsin ümidi ile yine sana bir hoş söz söyleyeyim:
- لیک می‌گویم حدیث خوش‌پیی ** بر امید آنک تو کنعان نه‌ای
- Nihayet bunu ikrar edeceksin, bari kendine gel de ilk güne bak, son günü gör!
- آخر این اقرار خواهی کرد هین ** هم ز اول روز آخر را ببین
- Son günü görebilirsin sen... yalnız sonu gören gözünü yıpratma, kör etme. 3370
- می‌توانی دید آخر را مکن ** چشم آخربینت را کور کهن
- Kim kutlucasına işin sonunu görürse hiçbir an yolda sürçmez.
- هر که آخربین بود مسعودوار ** نبودش هر دم ز ره رفتن عثار
- Her an bu düşüp kalkmayı istemiyorsan bir erin ayak bastığı toprağı gözüne çek.
- گر نخواهی هر دمی این خفت‌خیز ** کن ز خاک پایی مردی چشم تیز
- Onun ayağının bastığı toprağı gözüne sürme yap da bu külhaniliği başından at!
- کحل دیده ساز خاک پاش را ** تا بیندازی سر اوباش را
- Çünkü bu şakirtlikte, bu yokluğa düşmeyle iğne bile olsan Zülfikar kesilirsin.
- که ازین شاگردی و زین افتقار ** سوزنی باشی شوی تو ذوالفقار
- Her seçilmiş erin ayak bastığı toprağı gözüne sürme gibi çek; o toprak, gözünü hem yakar, hem aydınlatır. 3375
- سرمه کن تو خاک هر بگزیده را ** هم بسوزد هم بسازد دیده را
- Deve gözü ışılansın diye diken yer de onun için gözü nurlar saçar!
- چشم اشتر زان بود بس نوربار ** کو خورد از بهر نور چشم خار
- Katırın deveye “Ben yol yürürken yüzüstü düşü düşü veriyorum,halbuki sen az düşüyorsun,bu neden diye sorması,devenin cevabı
- قصه‌ی شکایت استر با شتر کی من بسیار در رو می‌افتم در راه رفتن تو کم در روی می‌آیی این چراست و جواب گفتن شتر او را
- Katırın biri bir gün bir deveyle buluştu... ikisi de bir ahıra düştüler.
- اشتری را دید روزی استری ** چونک با او جمع شد در آخری
- Katır dedi ki: “Ben tepede, düzde, pazarda, köyde çok düşüyorum.
- گفت من بسیار می‌افتم برو ** در گریوه و راه و در بازار و کو
- Hele dağ terekesinden aşağı inerken her zaman korkumdan tepe taklak kapanırım.
- خاصه از بالای که تا زیر کوه ** در سر آیم هر زمانی از شکوه
- Sense yüz üstü pek az düşersin... bu neden? Yoksa senin arı canın devletlik mi ki? 3380
- کم همی‌افتی تو در رو بهر چیست ** یا مگر خود جان پاکت دولتیست
- Ben her an tepesi üstü düşer, dizimi vurur, yüzümü, dizimi kanlara bularım!
- در سر آیم هر دم و زانو زنم ** پوز و زانو زان خطا پر خون کنم
- Palanım, yüküm baş aşağı olur; kiracıdan da daima dayak yerim.
- کژ شود پالان و رختم بر سرم ** وز مکاری هر زمان زخمی خورم
- Hani az akıllı adam gibi... o da aklının kıtlığından günahından tövbe eder... her an da tövbesini bozar.
- هم‌چو کم عقلی که از عقل تباه ** بشکند توبه بهر دم در گناه
- O tövbe bozan reyindeki, azmindeki gevşekliğinin yüzünden zamanede İblise maskara olur.
- مسخره‌ی ابلیس گردد در زمن ** از ضعیفی رای آن توبه‌شکن
- Her an yükü ağır olan ve taşlık yolda gitmeye savaşan topal beygir gibi tepesi üstüne düşer. 3385
- در سر آید هر زمان چون اسپ لنگ ** که بود بارش گران و راه سنگ
- O ters huylu, tövbesini bozduğu için kafasına gaybtan tokatlar yer durur.
- می‌خورد از غیب بر سر زخم او ** از شکست توبه آن ادبارخو
- Sonra tekrar gevşek azmiyle tövbe eder... fakat Şeytan “Ne yaptın?” der demez tövbesini bozar.
- باز توبه می‌کند با رای سست ** دیو یک تف کرد و توبه‌ش را سکست
- Pek zayıftır... fakat kendisini öyle ulu görür, öyle kibirlenir ki Tanrıya ulaşanlara bile hor bakar!
- ضعف اندر ضعف و کبرش آنچنان ** که به خواری بنگرد در واصلان
- Ey deve, sense mümine benzersin; yüz üstü az düşer, burnunu az vurursun!
- ای شتر که تو مثال مومنی ** کم فتی در رو و کم بینی زنی
- Sende ne var ki afete uğramıyorsun... sürçmüyor, yüz üstü az düşüyorsun? 3390
- تو چه داری که چنین بی‌آفتی ** بی‌عثاری و کم اندر رو فتی
- Deve dedi ki: “Her kutluluk Tanrıdandır ama benimle senin aranda çok fark var!
- گفت گر چه هر سعادت از خداست ** در میان ما و تو بس فرقهاست
- Benim başım yüce, iki gözüm yücelerini görüyor... yüce görüş sahibini zarardan korur.
- سر بلندم من دو چشم من بلند ** بینش عالی امانست از گزند
- Ben dağın başındayken dağın eteğini görürüm... her çukuru, her düzü kat, kat görürüm.
- از سر که من ببینم پای کوه ** هر گو و هموار را من توه توه
- Nitekim o ulu er de eceline kadar başına ne gelecekse gördü.
- هم‌چنانک دید آن صدر اجل ** پیش کار خویش تا روز اجل
- Yirmi yıl sonra neler olacak o iyi huylu bütün bunları bilir. 3395
- آنچ خواهد بود بعد بیست سال ** داند اندر حال آن نیکو خصال
- Hattâ o takva sahibi yalnız kendi halini görmez... batıdakilerin halini de görür, doğudakilerin halini de!
- حال خود تنها ندید آن متقی ** بلک حال مغربی و مشرقی
- Nur, onun gözünde, gönlünde yurt tutar... neden mi dedin? Vatan sevgisi yüzünden!
- نور در چشم و دلش سازد سکن ** بهر چه سازد پی حب الوطن
- Hani Yusuf gibi... o da ayın, güneşin kendisine secde ettiğini önce rüyasında gördü.
- هم‌چو یوسف کو بدید اول به خواب ** که سجودش کرد ماه و آفتاب
- On yıl önce hattâ daha önce gördükleri Yusuf’un başına geldi.
- از پس ده سال بلک بیشتر ** آنچ یوسف دید بد بر کرد سر
- “Mümin Tanrı nuru ile görür” sözü saçma değil... Tanrı nuru, gökleri bile delip geçer. 3400
- نیست آن ینظر به نور الله گزاف ** نور ربانی بود گردون شکاف
- Senin gözünde o nur yok... yürü, sen hayvani duygulara kapılıp kalmışsın!
- نیست اندر چشم تو آن نور رو ** هستی اندر حس حیوانی گرو