English    Türkçe    فارسی   

4
756-805

  • Padişahlar, iyiyi de kabul ederler, kötüyü de... Bir şeyi kabul ettiler mi artık reddetmezler.
  • در قبول آرند شاهان نیک و بد ** چون قبول آرند نبود بیش رد

  • Mademki bir fidan diktin, onu sula... Mademki açtın düğümleme!
  • چون نهالی کاشتی آبش بده ** چون گشادش داده‌ای بگشا گره

  • Mesnevi’deki sözlerden maksadım senin sırrın, onu şiir halinde söylemedeki muradım senin sesindir.
  • قصدم از الفاظ او راز توست ** قصدم از انشایش آواز توست

  • Bence sesin, Allah sesidir... Âşık, haşa; sevgilisinden ayrılmaz.
  • پیش من آوازت آواز خداست ** عاشق از معشوق حاشا که جداست

  • Nâsın caniyle nâsın rabbi arasında keyfiyetsiz, kıyasa sığmaz bir ulaşma, bir birlik vardır. 760
  • اتصالی بی‌تکیف بی‌قیاس ** هست رب‌الناس را با جان ناس

  • Fakat nâs dedim, nesnas değil... nas canın canı olan Allah’a aşina olanlardır, başkaları değil!
  • لیک گفتم ناس من نسناس نی ** ناس غیر جان جان‌اشناس نی

  • Nâs dediğim adamdır, adam nerede? Sen adamların başını, görmedin, kuyruksun sen!
  • ناس مردم باشد و کو مردمی ** تو سر مردم ندیدستی دمی

  • “Görünüşte o toprağı atan sen idin, hakikatte Allah idi” ayetini okumuşsun ama cisimden ibaretsin, cüz’ülerde kala kalmışsın!
  • ما رمیت اذ رمیت خوانده‌ای ** لیک جسمی در تجزی مانده‌ای

  • A ahmak, cisim ülkeni Belkıs gibi Süleyman Peygamber için terk et!
  • ملک جسمت را چو بلقیس ای غبی ** ترک کن بهر سلیمان نبی

  • Lâhavle diyorum ama sözümden değil... O kötü düşüncelinin vesveselerinden lâhavle demekteyim! 765
  • می‌کنم لا حول نه از گفت خویش ** بلک از وسواس آن اندیشه کیش

  • Çünkü o, benim sözlerime karşı hayallere düşmekte, gönlündeki vesveseler ve şüpheden doğan inkârlar yüzünden hayaller kurmaktadır.
  • کو خیالی می‌کند در گفت من ** در دل از وسواس و انکارات ظن

  • Lâhavle diyorum; yani çaresi yok... Çünkü senin gönlünde benim sözlerimin zıddı olan düşünceler ve sözler var!
  • می‌کنم لا حول یعنی چاره نیست ** چون ترا در دل بضدم گفتنیست

  • Sözlerim, boğazına tıkıldı kaldı, artık ben sustum... Hadi sen, sana lâyık olanı söyle bakalım!
  • چونک گفت من گرفتت در گلو ** من خمش کردم تو آن خود بگو

  • Güzel sesli bir neyzen ney çalarken ansızın aşağı tarafından bir yeldir çıktı!
  • آن یکی نایی خوش نی می‌زدست ** ناگهان از مقعدش بادی بجست

  • Neyzen neyi aşağı tarafına tutarak, hadi bakalım dedi... Benden iyi üfleyeceksen üfle! 770
  • نای را بر کون نهاد او که ز من ** گر تو بهتر می‌زنی بستان بزن

  • Ey Müslüman, edep nedir diye arar sorarsan bil ki edep, ancak her edepsizin edepsizliğine sabır ve tahammül etmektir.
  • ای مسلمان خود ادب اندر طلب ** نیست الا حمل از هر بی‌ادب

  • Kimi falan adamın huyu kötü, tabiatı fena diye şikâyet eder görürsen,
  • هر که را بینی شکایت می‌کند ** که فلان کس راست طبع و خوی بد

  • Bil ki bu şikâyetçinin huyu kötüdür; kötüdür ki o kötü huylunun kötülüğünü söylüyor!
  • این شکایت‌گر بدان که بدخو است ** که مر آن بدخوی را او بدگو است

  • Çünkü iyi huylu, kötü huylulara, fena tabiatlılara tahammül eden, onların kötülüğünü söylemeyen kişidir.
  • زانک خوش‌خو آن بود کو در خمول ** باشد از بدخو و بدطبعان حمول

  • Fakat şeyh, birisinin kötülüğünü söylerse bu, Allah emriyledir, kızgınlığa, heva ve hevese uymadan değil! 775
  • لیک در شیخ آن گله ز آمر خداست ** نه پی خشم و ممارات و هواست

  • Onun şikâyeti, şikâyet değildir, onu ıslahtır... O şikâyet, peygamberlerin şikâyetine benzer.
  • آن شکایت نیست هست اصلاح جان ** چون شکایت کردن پیغامبران

  • Peygamberlerin sabırsızlığı, bil ki Allah emriyledir... Yoksa onların hilmi, kötü şeylere tahammül eder.
  • ناحمولی انبیا از امر دان ** ورنه حمالست بد را حلمشان

  • Onlar kötülüğe tahammül ede ede tabiatlarını öldürdüler... Artık onlardan bir tahammülsüzlük zuhur ederse kendilerinden değildir, Allah’tandır.
  • طبع را کشتند در حمل بدی ** ناحمولی گر بود هست ایزدی

  • Ey Süleyman, kuzgunla doğan arasında Allah hilmine bürün de bütün kuşlarla uzlaş!
  • ای سلیمان در میان زاغ و باز ** حلم حق شو با همه مرغان بساز

  • Ey hilmi, yüzlerce Belkıs’ı zebun eden, ey “Rabbim, kavmine sen doğru yolu göster, onlar bilmiyorlar” diyen! 780
  • ای دو صد بلقیس حلمت را زبون ** که اهد قومی انهم لا یعلمون

  • Süleyman aleyhisselam’ın, Belkis’e şirkte ısrar etme, imana gelmeyi geciktirme diye tehdit ederek haber göndermesi
  • تهدید فرستادن سلیمان علیه‌السلام پیش بلقیس کی اصرار میندیش بر شرک و تاخیر مکن

  • Belkıs, kendine gel, aklını başına topla... Yoksa fena olur. Askerin, sana düşman kesilir, senden döner!
  • هین بیا بلقیس ورنه بد شود ** لشکرت خصمت شود مرتد شود

  • Perdecin, perdeni yırtar... Canın, canına düşmanlık eder!
  • پرده‌دار تو درت را بر کند ** جان تو با تو به جان خصمی کند

  • Yerdeki, gökteki zerrelerin hepsi, sınama çağında Allah askeridir.
  • جمله ذرات زمین و آسمان ** لشکر حق‌اند گاه امتحان

  • Yerli gördün ya, Âd kavmine ne yaptı! Suyu gördün ya, tufanda neler etti!
  • باد را دیدی که با عادان چه کرد ** آب را دیدی که در طوفان چه کرد

  • O kin denizi Firavuna ne işler açtı... Bu yeryüzü Karun’a ne işler gösterdi! 785
  • آنچ بر فرعون زد آن بحر کین ** وآنچ با قارون نمودست این زمین

  • Ebabil kuşları, file neler etti... Sivrisinek, Nemrud’un başını nasıl yedi!
  • وآنچ آن بابیل با آن پیل کرد ** وآنچ پشه کله‌ی نمرود خورد

  • Davud, eliyle koca taşı kaldırıp atınca taş tam altı yüz parçaya bölündü, ordu da bozguna uğradı!
  • وآنک سنگ انداخت داودی بدست ** گشت شصد پاره و لشکر شکست

  • Lût’un düşmanlarına taş yağdı da nihayet kara su içinde dalga yutup boğuldular!
  • سنگ می‌بارید بر اعدای لوط ** تا که در آب سیه خوردند غوط

  • Âlemdeki cansız şeylerin akıllıca peygamberlere ettikleri yardımları söylemeye kalkışsam,
  • گر بگویم از جمادات جهان ** عاقلانه یاری پیغامبران

  • Mesnevi o kadar büyük ki kırk deve bile âciz olur, çekemez! 790
  • مثنوی چندان شود که چل شتر ** گر کشد عاجز شود از بار پر

  • El, kâfirin aleyhine şahadette bulunur; Allah askeri olur, Allah’ın buyruğuna baş kor!
  • دست بر کافر گواهی می‌دهد ** لشکر حق می‌شود سر می‌نهد

  • Ey işte, güçte Allah’ın zıddına ders gösteren, kork... Sen de Allah askerleri arasındasın.
  • ای نموده ضد حق در فعل درس ** در میان لشکر اویی بترس

  • Cüz’ünün cüz’ü bile ona uymuştur, onun askeridir. Şimdi nifak yüzünden sana muti görünür!
  • جزو جزوت لشکر از در وفاق ** مر ترا اکنون مطیع‌اند از نفاق

  • Allah, gözüne, “Onu sık” dese göz ağrısı senin yüzlerce defa kökünü kazır!
  • گر بگوید چشم را کو را فشار ** درد چشم از تو بر آرد صد دمار

  • Dişine “Ona bir ceza ver” dese bir de bakarsın ki dişin, kulağını çekip burmaya başlar! 795
  • ور به دندان گوید او بنما وبال ** پس ببینی تو ز دندان گوشمال

  • Tıp kitabını aç da hastalıklar bahsini oku... Ten askerinin neler yaptığını gör!
  • باز کن طب را بخوان باب العلل ** تا ببینی لشکر تن را عمل

  • Mademki her şeyin canının canı odur, canın canıyla düşmanlığa girişmek kolay mıdır?
  • چونک جان جان هر چیزی ویست ** دشمنی با جان جان آسان کیست

  • Belkıs, cin ve şeytan askerlerini bir tarafa bırak, çünkü onlar, benim emrime canla başla uyarlar, benim hükmümle saflar yararlar!
  • خود رها کن لشکر دیو و پری ** کز میان جان کنندم صفدری

  • Belkıs, önce saltanatı bırak... Çünkü beni buldun mu bütün devlet ve mal, mülk senin olur!
  • ملک را بگذار بلقیس از نخست ** چون مرا یابی همه ملک آن تست

  • Yanıma gelince zaten anlayacaksın ki bensiz bir hamam nakşından, hamamdaki bir resimden ibaretmişsin! 800
  • خود بدانی چون بر من آمدی ** که تو بی من نقش گرمابه بدی

  • Resim, ister padişah resmi olsun, ister zengin resmi... Değil mi ki resimdir, candan nasibi yoktur!
  • نقش اگر خود نقش سلطان یا غنیست ** صورتست از جان خود بی چاشنیست

  • O, başkaları için bezenmiştir... Beyhude yere ağzını, gözünü açmıştır.
  • زینت او از برای دیگران ** باز کرده بیهده چشم و دهان

  • Sen, kendi kendine savaşa girişmişsin... Başkalarını kendin olarak tanımamış, anlamamışsın!
  • ای تو در بیگار خود را باخته ** دیگران را تو ز خود نشناخته

  • Sen hangi surette rastlasan, bu, benim diye durup kalıyorsun ama vallahi o, sen değilsin!
  • تو به هر صورت که آیی بیستی ** که منم این والله آن تو نیستی

  • Bir zamancağız halktan uzaklaşsan, yapayalnız kalsan ta boğazına kadar gama, endişeye batarsın. 805
  • یک زمان تنها بمانی تو ز خلق ** در غم و اندیشه مانی تا به حلق